Trọng dụng người tài-Chìa khóa mở tương lai: 'Cỗ máy cái' nguồn nhân lực

Đi thật xa để trở về

Một trong những tiêu chí quan trọng để nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực là đội ngũ giảng viên, các nhà khoa học (những người thầy) trong trường ĐH. Họ thực hiện 2 nhiệm vụ chính: đào tạo nhân lực và nghiên cứu khoa học để sản sinh ra tri thức, công nghệ mới.

Nhà khoa học trẻ của ĐH Quốc gia Hà Nội làm việc trong phòng lab. Ảnh: HOA BAN

Trao đổi với PV Tiền Phong, lãnh đạo ĐH Quốc gia TPHCM cho biết ĐH này triển khai chiến lược phát triển giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045, trọng tâm được xác định là thu hút, đào tạo và bồi dưỡng nhân tài nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ, năng lực nghiên cứu và tăng tỉ lệ công bố khoa học. Trên cơ sở đó, ĐH này có Nghị định về thu hút, giữ chân và phát triển các nhà khoa học trẻ xuất sắc, các nhà khoa học đầu ngành tại ĐH Quốc gia TPHCM giai đoạn 2024-2030.

Nghị quyết được cụ thể hóa bằng chương trình hành động nhằm thu hút 350 nhà khoa học trẻ xuất sắc và đầu ngành về làm việc tại ĐH này trong giai đoạn 2024-2030 (chương trình VNU350). Tính đến tháng 6, chương trình VNU350 đã tiếp nhận 113 hồ sơ đăng kí và Hội đồng tuyển chọn đã thông báo kết quả trúng tuyển cho 49 nhà khoa học từ các ĐH danh tiếng hàng đầu thế giới như ĐH Quốc gia Singapore (NUS), Viện Công nghệ California (Caltech), ĐH Quốc gia Seoul (SNU), ĐH Carnegie Mellon (CMU), ĐH Ludwig Maximilian Munich (LMU),...

\Trong số này, có 5 nhà khoa học đầu ngành và 44 nhà khoa học trẻ xuất sắc đang dẫn dắt các lĩnh vực nghiên cứu tiên phong, với trọng tâm là khoa học tự nhiên và công nghệ đột phá như: Trí tuệ nhân tạo (AI), Khoa học máy tính tập trung vào hệ thống thông minh và an ninh mạng, Công nghệ sinh học, Năng lượng tái tạo, cùng lĩnh vực Y/Dược học,... Những lĩnh vực này không chỉ đáp ứng chiến lược phát triển khoa học, công nghệ quốc gia mà còn định vị ĐH Quốc gia TPHCM là trung tâm nghiên cứu đột phá, góp phần giải quyết các thách thức toàn cầu.

Nổi bật nhất trong số đó là TS. Cấn Trần Thành Trung về làm việc tại Trường ĐH Khoa học tự nhiên (ĐH Quốc gia TPHCM). Anh thuộc thế hệ 9x, là cựu học sinh Trường Phổ thông Năng khiếu (ĐH Quốc gia TPHCM). Thời học phổ thông, anh từng giành huy chương Vàng Olympic Toán quốc tế năm 2013. Tốt nghiệp THPT, anh nhận học bổng toàn phần tại ĐH Duke (Mỹ), trường nằm trong top 10 bảng xếp hạng đại học tốt nhất nước Mỹ năm 2024. Anh tốt nghiệp thủ khoa ngành Toán năm 2018, lấy bằng tiến sĩ ngành Toán học ở Viện Công nghệ California (Mỹ).

Trong 10 năm học tập tại Mỹ, TS. Thành Trung nhận thấy học sinh, sinh viên Việt Nam có tố chất và đam mê không kém bạn bè quốc tế nhưng lại thiếu cơ hội để phát triển từ sớm. Khi biết đến chương trình VNU350 của ĐH Quốc gia TPHCM, anh đã bị thuyết phục vì đây chính là động lực bắt đầu và cũng là hoài bão mà anh muốn thực hiện. Vì vậy, anh quyết định nộp đơn và được tuyển chọn làm giảng viên tại Khoa Công nghệ thông tin, Trường ĐH Khoa học tự nhiên.

Đúng thời điểm

ĐH Quốc gia TPHCM thông tin, quá trình tuyển chọn của chương trình VNU350 công khai, minh bạch, công bằng và khách quan, đảm bảo lựa chọn những ứng viên xuất sắc nhất, phù hợp với chiến lược phát triển của nhà trường. Các ứng viên cần đáp ứng các tiêu chí chung như: có trình độ tiến sĩ, đã học tập, công tác ở nước ngoài, có khả năng giảng dạy và nghiên cứu độc lập, cùng khát vọng, hoài bão mong muốn đóng góp, cống hiến cho sự phát triển của đất nước và của ĐH này.

Đối với nhà khoa học trẻ, cần đáp ứng 1 trong 4 tiêu chí như có bài báo khoa học được công bố trên các tạp chí, hội nghị uy tín; hoặc có bằng phát minh, sáng chế đã được đăng ký thành công; hoặc có sản phẩm khoa học - công nghệ đã được chuyển giao; hoặc có hướng nghiên cứu mới, triển vọng, phù hợp với chiến lược phát triển ĐH.

Đối với nhà khoa học đầu ngành, cần đáp ứng đủ 5 tiêu chí: có kinh nghiệm và năng lực như đứng đầu nhóm nghiên cứu hoặc Trưởng phòng thí nghiệm; chủ trì đề tài, dự án khoa học - công nghệ; có công trình công bố trên các tạp chí khoa học uy tín hoặc sở hữu bằng độc quyền phát minh, sáng chế; có kinh nghiệm giảng dạy, hướng dẫn nghiên cứu sinh; có mối quan hệ, hợp tác trong nước và quốc tế (là thành viên của các tổ chức khoa học - công nghệ quốc tế; tham gia tổ chức hội nghị, hội thảo quốc tế; biên tập, phản biện bài báo cho các tạp chí quốc tế.

Các nhà khoa học tham gia chương trình VNU350 được giao những nhiệm vụ chiến lược nhằm thúc đẩy nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo và đào tạo nhân lực chất lượng cao. Ngoài các nhiệm vụ theo kế hoạch của từng đơn vị, các nhà khoa học đảm nhận tham gia thêm các hoạt động như dẫn dắt các nhóm nghiên cứu mạnh, xây dựng và vận hành các phòng thí nghiệm trọng điểm; chủ trì các đề tài nghiên cứu khoa học các cấp. Họ tham gia giảng dạy, hướng dẫn nghiên cứu sinh và phát triển các chương trình đào tạo tiên tiến, liên ngành; thúc đẩy hợp tác quốc tế, kết nối với các tổ chức khoa học uy tín và công bố kết quả nghiên cứu trên các tạp chí quốc tế uy tín.

GS.TS Chử Đức Trình, Hiệu trưởng Trường ĐH Công nghệ, ĐH Quốc gia Hà Nội chia sẻ, năm qua nhà trường đã thu hút hàng chục tiến sĩ tốt nghiệp từ nước ngoài về công tác. Theo GS. Chử Đức Trình, việc thu hút người giỏi về trường làm việc cần hai điều kiện: đủ sống và có môi trường làm việc đúng chuyên môn. Các trường nhìn thấy điều này nhưng cũng có điểm cần tháo gỡ đó là tình trạng đội ngũ thừa vẫn thừa thiếu vẫn thiếu. Rất may thời gian này, chủ trương của Nhà nước là sáp nhập, tinh gọn bộ máy, là cơ hội để các trường thực sự tuyển được nhân lực phù hợp với những vị trí việc làm yêu cầu chất lượng cao để nâng cao năng lực đào tạo.

Quyền lợi gắn với trách nhiệm

ĐH Quốc gia Hà Nội triển khai thí điểm chương trình giáo sư thỉnh giảng. Chương trình hướng tới việc mời và công nhận khoảng 100 nhà khoa học xuất sắc, chuyên gia, học giả uy tín trong và ngoài nước tham gia giảng dạy, nghiên cứu, chuyển giao tri thức tại ĐH Quốc gia Hà Nội trong giai đoạn 2026-2031. Đây không chỉ là nỗ lực đột phá về thu hút nhân tài mà còn là cách ĐH Quốc gia Hà Nội tạo ra mạng lưới học thuật chất lượng cao, thúc đẩy văn hóa học thuật quốc tế, phát triển đội ngũ giảng viên, nhà nghiên cứu trẻ.

Thông qua chương trình, các giáo sư thỉnh giảng sẽ tham gia giảng dạy chuyên sâu, tổ chức seminar, hội thảo, đồng hướng dẫn nghiên cứu sinh, học viên cao học, sinh viên tài năng. Họ cũng đóng vai trò quan trọng trong phát triển các nhóm nghiên cứu mạnh, phòng thí nghiệm trọng điểm, trung tâm nghiên cứu xuất sắc và thúc đẩy công bố quốc tế.

Các cá nhân được bổ nhiệm, công nhận là giáo sư thỉnh giảng cần có học hàm giáo sư, phó giáo sư hoặc là chuyên gia đầu ngành, có thành tích nổi bật trong nghiên cứu, giảng dạy và chuyển giao tri thức. ĐH Quốc gia Hà Nội ưu tiên hàng đầu được dành cho những nhà khoa học hoạt động trong các lĩnh vực công nghệ trọng điểm giai đoạn 2025-2035 như: công nghệ chip bán dẫn, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn, công nghệ robot và tự động hóa, công nghệ y - sinh tiên tiến, công nghệ lượng tử, công nghệ năng lượng và vật liệu tiên tiến, nông nghiệp thông minh và công nghệ môi trường và phát triển bền vững.

Nghiêm Huê