TRỌN ĐỜI VÌ SỰ NGHIỆP BÁO CHÍ (*): 'Đại thụ' của làng báo

Nhà báo Hữu Thọ qua đời cách đây gần 10 năm (ngày 13-8-2015) sau một cơn đau tim đột ngột. Ông sinh ngày 8-1-1932 tại Hà Nội, tên khai sinh là Nguyễn Hữu Thọ, bút danh Hữu Thọ, Nhân Nghĩa, Nhân Chính... Ông được ví như "đại thụ" của báo chí cách mạng Việt Nam.

Mắt sáng, lòng trong, bút sắc

Nhà báo Hữu Thọ từng giữ các chức vụ quan trọng, như: Tổng Biên tập Báo Nhân Dân (1992-1996); Ủy viên Trung ương Đảng các khóa VII, VIII; Ủy viên Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội các khóa IX, X; Trưởng Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương (1995-2001); Trợ lý Tổng Bí thư (2001-2006).

Ông làm báo chuyên nghiệp từ tháng 8-1957, là cây bút phóng sự điều tra về nông nghiệp, nông thôn tại Báo Nhân Dân. Trong số hơn 20 cuốn sách hay đã xuất bản, nhà báo Hữu Thọ để lại dấu ấn đậm nét qua cuốn sách "Mắt sáng - lòng trong - bút sắc", được nhiều người làm báo yêu thích, coi đó là 3 yêu cầu cơ bản nhất của người cầm bút.

Trong cuộc đời làm báo, nhà báo Hữu Thọ luôn bám sát thực tiễn đất nước, sát cánh cùng quân và dân Quảng Bình, Vĩnh Linh (Quảng Trị) trong những năm tháng làm phóng viên thường trú ở tuyến lửa Khu 4 chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ; bám sát thực tiễn nông nghiệp, nông thôn và đời sống nông dân, cùng tập thể cán bộ, phóng viên Báo Nhân Dân tuyên truyền, cổ vũ toàn Đảng, toàn dân, toàn quân hăng hái thực hiện 2 nhiệm vụ chiến lược là xây dựng, bảo vệ miền Bắc xã hội chủ nghĩa và đẩy mạnh cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước ở miền Nam.

Nhà báo Nguyễn Hữu Thọ (bìa trái) tại buổi giao lưu của Đài Truyền hình Việt Nam năm 2000. Ảnh: TTXVN

Những năm đầu thập niên 80 của thế kỷ trước, Báo Nhân Dân cùng các cơ quan báo chí cả nước đã nhạy bén trong việc nắm bắt tình hình, phát hiện, động viên, cổ vũ những nhân tố mới, điển hình tiên tiến, dự báo, đề xuất cơ chế, chính sách mới; đấu tranh với những nhận thức, quan điểm bảo thủ, góp phần tham mưu để Đảng đề ra chủ trương "Khoán 100", "Khoán 10" trong nông nghiệp, mở đường cho thời kỳ đổi mới của đất nước. Nhà báo Hữu Thọ là một trong những chiến sĩ xung kích trên mặt trận tuyên truyền này.

Dấu ấn trong sự nghiệp của nhà báo Hữu Thọ được thể hiện qua các giải thưởng như Giải Bông sen Vàng tại Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ nhất (8-1970) cho kịch bản phim "Lúa trên đất lửa" (đồng tác giả với Phan Trọng Quỳ), Bằng Danh dự và Huy chương Vàng của Tổ chức Quốc tế các nhà báo (OIJ), Huy chương "Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam", Huy chương "Vì sự nghiệp Báo Nhân Dân".

Ông cũng được trao tặng Huân chương Kháng chiến hạng ba, Huân chương Kháng chiến hạng nhất, Huân chương Lao động hạng nhất, Huân chương Độc Lập hạng nhất…

Người thầy nghề làm báo

Nghỉ hưu tháng 1-2007 nhưng nhà báo Hữu Thọ vẫn tiếp tục viết báo, giữ chuyên mục "Chuyện làm ăn", "Bàn góp sự đời" trên Báo Nhân Dân cuối tuần với bút danh Nhân Nghĩa. Ông dành nhiều tâm huyết chia sẻ kinh nghiệm cho nhà báo trẻ; đưa ra những ý kiến trực diện, thẳng thắn góp ý về các vấn đề của xã hội.

Theo nhà báo lão thành Hà Đăng - nguyên Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, nguyên Trưởng Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương, nhà báo Hữu Thọ là một nhà báo lớn. "Hữu Thọ là người viết báo, người làm báo và là người làm công tác quản lý báo chí. Cả 3 nhiệm vụ ấy, anh đều được coi là giỏi" - nhà báo Hà Đăng nhận xét.

Cũng theo nhà báo Hà Đăng, suốt thời gian công tác ở Báo Nhân Dân, nhà báo Hữu Thọ chuyên về nông nghiệp và nông thôn. Nhà báo Hà Đăng chia sẻ: "Cũng như tôi, chiếc xe đạp của anh lăn bánh khắp miền quê. Anh nổi tiếng với những bài viết về chủ đề nông nghiệp và nông thôn - những phóng sự điều tra đậm sắc thái về sản xuất và tổ chức lại sản xuất, về hợp tác hóa nông nghiệp, về khoán sản phẩm, về đổi mới quản lý và sau này là đổi mới toàn diện đất nước".

Nhà báo Hà Đăng nhìn nhận nhà báo Hữu Thọ đi vào thể chính luận chậm hơn nhưng là một cây viết chính luận có cỡ. Ông có nghề trong việc viết tiểu phẩm và là một trong những tác giả sáng giá trong làng báo nước ta thời đổi mới. Nhà báo Hữu Thọ viết tiểu phẩm "Người hay cãi", cổ xúy việc thảo luận và tranh luận giữa những ý kiến khác nhau. Người lãnh đạo "dám nghe" thì sẽ tạo điều kiện cho người có ý kiến trái ngược "dám nói". "Người hiền" nhiều khi không phải là người hiền lành theo nghĩa thông thường, mà có những khi họ ở trong số những người hay cãi. Có lẽ vì vậy mà ông được mệnh danh là "người hay cãi" mà cãi hay.

Còn GS-TS Tạ Ngọc Tấn - nguyên Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương - đã đánh giá về nhà báo Hữu Thọ qua bài viết "Nhớ mãi một người thầy nghề làm báo". Theo GS Tấn, không chỉ cá nhân ông, mà với nhiều người làm báo xuất thân từ Trường Tuyên huấn Trung ương trước đây, Học viện Báo chí và Tuyên truyền hiện nay, Hữu Thọ là một nhà báo tài năng, một tấm gương yêu nghề.

"Ông là một người thầy rất yêu, rất say nghề; rất yêu quý và chăm chút cho từng học trò - những người kế tục sự nghiệp làm báo mà ông là một đại thụ" - GS-TS Tạ Ngọc Tấn nhận xét.

(Còn tiếp)

(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 12-6

VĂN DUẨN