Triển lãm về những cuộc vượt ngục đặc biệt của các chiến sĩ yêu nước quả cảm

Đây là hoạt động do Ban Quản lý Di tích Nhà tù Hỏa Lò và Bảo tàng Chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày phối hợp tổ chức nhân dịp kỷ niệm 80 năm Ngày Di sản văn hóa Việt Nam (23/11/1945 – 23/11/2025). Trưng bày khai mạc vào ngày 19/11, tại Bảo tàng Chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày (Phú Xuyên, Hà Nội) với sự tham gia của Ban đại diện Chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày TP Hà Nội; Ban liên lạc Chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày Trại giam tù binh Phú Quốc TP Hà Nội; nhiều nhân chứng lịch sử là các cựu tù binh từng tham gia tổ chức các cuộc vượt ngục tại các nhà tù, trại giam của địch.

Trưng bày khai mạc ngày 19/11 tại Bảo tàng Chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày.

Thông qua 3 phần trưng bày: Xiềng xích; Tung cánh giữa màn đêm; Dấn ấn vượt thời gian, trưng bày chuyên đề kể câu chuyện đặc biệt về những chiến sĩ cách mạng không chịu chết dần chết mòn nơi ngục tù thực dân, đế quốc, quyết tâm thực hiện những cuộc vượt ngục táo bạo để trở về với cách mạng, với nhân dân. Đáng chú ý, trong nội dung trưng bày “Tung cánh giữa màn đêm”, Ban tổ chức trưng bày rất nhiều tư liệu, hình ảnh về những cuộc vượt ngục của các chiến sĩ cách mạng ở những nhà giam khét tiếng.

Tại Nhà tù Hỏa Lò - một trong những nhà tù lớn nhất của thực dân Pháp ở Đông Dương, cũng là nơi diễn ra những cuộc vượt ngục “thần kỳ” năm 1932, 1945, 1951 với các tên gọi “Thăng thiên - trèo tường”, “Độn thổ - chui xuống cống ngầm”, “Đi qua cửa ngục”. Trong đó, cuộc vượt ngục bằng đường cống ngầm của hơn 100 tù chính trị Nhà tù Hỏa Lò vào tháng 3/1945 được coi là cuộc vượt ngục quy mô và thành công nhất. Thoát khỏi ngục tù, các đồng chí đã trở về địa phương, tham gia lãnh đạo cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong Cách mạng tháng Tám năm 1945.

Đông đảo các cựu chiến binh, nhân chứng tham gia khai mạc trưng bày "Khát vọng tự do".

Với Nhà tù Sơn La, triển lãm giới thiệu các tư liệu, hình ảnh về hai cuộc vượt ngục vào năm 1941 và 1943. Theo đó, cuộc vượt ngục ngày 3/8/1943 của các đồng chí: Nguyễn Lương Bằng, Trần Đăng Ninh, Lưu Đức Hiểu và Nguyễn Văn Trân thành công là sự chuẩn bị tỉ mỉ, chu đáo trong hai năm của Chi bộ Nhà tù Sơn La, từ việc chuẩn bị bản đồ, thẻ thuế thân, lương thực đến việc luyện tập để đi bộ được 20 - 30km/ngày…

Với Nhà tù Côn Đảo, triển lãm “kể” về nhiều cuộc vượt ngục đặc biệt: Năm 1932, đồng chí Lương Văn Tụy cùng một số đồng chí vượt ngục, trốn bằng bè tre, thùng phuy kết lại; năm 1933 có cuộc vượt ngục của các đồng chí Nguyễn Hới, Tống Phúc Chiểu…; cuối năm 1934 có cuộc vượt ngục các đồng chí Ngô Gia Tự, Lê Quang Sung, Tô Chấn… Nhiều cuộc vượt ngục được chuẩn bị công phu nhưng không thành, nhiều đồng chí đã mãi mãi nằm lại dưới biển sâu.

Các đại biểu tham quan triển lãm sau lễ khai mạc.

Được ví như “Bản hùng ca giữa biển khơi”, triển lãm giới thiệu về nhiều cuộc vượt ngục của các chiến sĩ cách mạng tại Trại giam tù binh Phú Quốc dưới sự lãnh đạo của Đảng ủy, hay một nhóm các đồng chí kiên trung cùng nhau tìm cách trở về với cách mạng. Trong đó, cuộc vượt ngục được tổ chức từ tháng 8/1968 đến ngày 19/1/1969 được coi là cuộc vượt ngục đầu tiên bằng đường hầm thành công ở Trại giam tù binh Phú Quốc, với 21 chiến sĩ thoát khỏi ngục tù…

Triển lãm còn giới thiệu một số đóng góp của các chiến sĩ cách mạng sau khi thoát khỏi các nhà tù thực dân, đế quốc. Bằng niềm tin bất diệt, những người con quả cảm sau khi vượt ngục thành công đã tiếp tục cống hiến sức lực, trí tuệ cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và phát triển đất nước, tiêu biểu như các đồng chí Nguyễn Lương Bằng, Đỗ Mười, Nguyễn Văn Trân, Trần Đăng Ninh, Trần Tử Bình, Nguyễn Chí Thanh, Văn Tiến Dũng, Song Hào, Huỳnh Đắc Hương…

Hoa - Thủy