Trị bệnh 'tay nhanh hơn não' trên mạng

Thế nhưng, điều đáng nói lại nằm ở một số “anh hùng bàn phím” trên không gian mạng, đưa câu chuyện này đi quá xa giới hạn của sự tôn trọng.

Bệnh mãn tính

Không phải lần đầu tiên xảy ra nạn “đào bới” xâm phạm đời tư, tự ý làm “điều tra viên” mổ xẻ chuyện cá nhân của người trong cuộc, rồi tung lên mạng xã hội (MXH). Dường như chỉ cần một vụ việc thu hút sự quan tâm của dư luận, cũng đủ khiến những trường hợp “rảnh rỗi sinh nông nổi” thi nhau bình luận, suy diễn, “thêm mắm dặm muối”, đưa vấn đề đi vượt ngoài tầm kiểm soát.

Một hoa hậu đã từng là nạn nhân của vấn nạn “tay nhanh hơn não” trên mạng. Vừa đăng quang ngày trước thì hôm sau đã xuất hiện đoạn clip cô hít bóng cười, từ thời… học phổ thông. Người đẹp phải mất thời gian giải thích, dĩ nhiên tổn thất về danh dự không hề nhỏ khi hình ảnh của cô bị làm méo mó.

Hưởng ứng Tháng Thanh niên, các bạn trẻ ở TP.HCM sôi nổi hiến kế xây dựng môi trường văn hóa trên không gian mạng

Vụ việc liên quan đến sinh viên vừa bị bắt giữ, ngay cả báo chí cũng chỉ đưa tin một vài lần. Vi phạm pháp luật đã có cơ quan bảo vệ pháp luật xử lý đúng người đúng tội. Xét về khía cạnh nhân văn, họ cũng là con người cần được đối xử đúng mực. Có công được thưởng, có tội bị phạt, điều tối thiểu này thiết nghĩ không phải nhắc lại.

Nam sinh viên trong câu chuyện trên đã bị xúc phạm không thương tiếc. Nhiều thông tin cá nhân từ sơ yếu lý lịch, quê quán, nơi ở, đến ngành học, lớp học, quan hệ xã hội và cả những sở thích, thói quen thường ngày đã bị ai đó tùy tiện tung lên mạng.

Chủ nhân của những dòng status kia, có hiểu rằng người thân của sinh viên nọ nơi quê nhà đang phải chịu nỗi đau chồng nỗi đau? Xát muối vào vết thương lòng của người khác có khác gì đòn tra tấn, khiến cho nỗi khổ tâm đi đến tận cùng. Những ngôn từ độc địa trên cõi mạng, như lưỡi dao lạnh lùng, khoét sâu thêm những tổn thương tinh thần. Xét về khía cạnh luật pháp, chính người đăng tải các thông tin này cũng vi phạm pháp luật.

Trị chứng bệnh “ăn theo”

Không thể chấp nhận thói xấu xem MXH như… chợ trời, muốn nói hay làm gì tùy ý. Cần chấn chỉnh người sử dụng không gian mạng tương tác theo hướng đi đúng, nói đúng, làm đúng, đồng thời biết cân nhắc nên nói gì, làm gì. Một vài cá nhân chuyên “ăn theo” sự kiện giật gân, nhằm thỏa mãn cái tôi ích kỷ, mặc kệ người khác sống dở chết dở, chịu khổ đau về tinh thần là điều phải loại trừ tận gốc.

Đánh kẻ chạy đi, không đánh người chạy lại. Người vi phạm đã ăn năn trình bày khá chi tiết, nguyên nhân dẫn đến hành động bồng bột nhất thời. Pháp luật sẽ tự cân nhắc tình và lý, bởi luôn có tình tiết tăng nặng với những trường hợp ngoan cố, bất hợp tác, song cũng giảm nhẹ khi người lầm lỗi biết quay đầu là bờ.

Phường Hiệp Phú, TP.Thủ Đức vận động đoàn viên thanh niên cài đặt app Công dân số TP.HCM

Không chỉ có gia đình, ngôi trường sinh viên này học cũng bị ảnh hưởng. Báo chí tế nhị không nêu tên trường, thì cũng đừng cá nhân nào đưa tên của trường, lớp lên mạng.

Không phải ngẫu nhiên những người dùng MXH chân chính luôn cảnh giác khi gặp thông tin thiếu kiểm chứng, cẩn trọng trước các “con vịt” trên cõi mạng. Tương tác “ảo” nhưng gây hậu quả thật, là điều cơ bản cần thuộc nằm lòng khi muốn bước chân vào môi trường mạng.

Trước đây từng có cô gái ở Thái Nguyên, bỗng dưng bị đồn thổi, bịa chuyện làm lây nhiễm HIV cho gần 20 người khác giới. Khỏi phải nói cũng hình dung được sự uất hận, của một phụ nữ trẻ chưa hề lập gia đình.

Cũng nên chấm dứt hoàn toàn tư tưởng muốn phán xét ai, việc gì tùy thích. Không gian mạng tuy vô hình nhưng ngôn ngữ, hình ảnh đều từ con người tạo ra, không thể tự nhiên mà có. “Rác” trên mạng còn gây ô nhiễm, độc hại gấp nhiều lần với môi trường sống. Cố ý “xả rác” trên mạng cũng tương tự hành vi gieo rắc độc dược, một khi phát tán sẽ khiến nhiều người phải khổ sở, thiệt hại mà không thể giải quyết.

Trên mạng thế nào ngoài đời thế ấy. Một số trường hợp gặp người hoạn nạn giữa đường, hoặc thấy kẻ cướp lộng hành cũng nhắm mắt làm ngơ, thấy đám cháy không dám vào ứng cứu, hỗ trợ, chỉ biết lấy điện thoại livestream. Vậy nhưng, chỉ cần có lực lượng chức năng bắt giữ được kẻ gây án, thế nào cũng diễn ra cảnh tập trung hàng trăm đôi mắt hiếu kỳ, kèm theo những suy đoán chủ quan và tung lên mạng theo hướng “câu like”.

Phường Linh Tây, TP.Thủ Đức thường xuyên tập huấn kỹ năng sử dụng MXH an toàn cho các tầng lớp nhân dân

Nghị định số 24/2025 của Chính phủ vừa ban hành, với mức phạt “siêu khủng” cho hành vi làm lộ thông tin nhạy cảm. Hy vọng đây sẽ là liều thuốc cực mạnh, trị dứt điểm căn bệnh cố hữu cùng cái tật soi mói, tọc mạch, nhòm ngó cuộc sống riêng tư của người khác.

Các ban ngành, đoàn thể, trường học đã và đang tích cực đẩy mạnh tuyên truyền văn hóa giao tiếp, văn hóa ứng xử cũng như kỹ năng sử dụng MXH an toàn cho thanh thiếu niên, học sinh, sinh viên và người dân. Môi trường văn hóa trên không gian mạng cần chung tay giữ gìn an toàn, trong sạch, mới hy vọng có được những hành vi chuẩn mực đạo đức ở ngoài đời.

Thanh Bình