Trên trời nguyện làm chim liền cánh, dưới đất nguyện làm cây liền cành

Sau Nỗi đau của bướm đêm (NXB Hội Nhà văn, 2024), Gặp lại giữa lưng chừng nhân thế (NXB Dân Trí, 2025) là tiểu thuyết thứ hai của Thu Hằng, vừa cho ra mắt bạn đọc vào những ngày cuối tháng 5 này.

Sách Gặp lại giữa lưng chừng nhân thế.

Nếu như Nỗi đau của bướm đêm lấy bối cảnh xã hội đương đại với thân phận những người phụ nữ bị xô đẩy vào bước đường giang hồ thì những trang mở đầu cuốn tiểu thuyết Gặp lại giữa lưng chừng nhân thế đưa người đọc về một bầu không khí cổ điển của thời phong kiến xoay quanh số phận nhân vật chính: tiểu thư Huỳnh Thủy Vân.

Thủy Vân là con gái độc nhất của An Dĩnh Vương Huỳnh Kiều, người thâu tóm nhiều quyền lực trong tay, có khi còn át cả nhà vua đương thời. Xung quanh Thủy Vân lúc nào cũng đầy kẻ hầu người hạ, từng bước đi của nàng có các gia nhân nô tì chăm sóc. Nhưng Thủy Vân vẫn yêu thích một cuộc sống phóng khoáng tự do.

Cuộc gặp gỡ không định trước với Trần Hiển, một vị tướng trẻ đẹp trai vừa từ biên cương trở về đã làm trái tim Thủy Vân rung động. Nàng làm tất cả mọi điều để mong được ở bên Trần Hiển nhiều hơn, trong đó có việc đến doanh trại Hồng Mai để học bắn cung, cưỡi ngựa.

Trái tim trong trắng ngây thơ của Thủy Vân không biết được giữa Trần Hiển và cha nàng có mối oán thù nặng tựa núi. Trần Hiển từ lâu đã nung nấu kế hoạch tiêu diệt Huỳnh Kiều bởi sự lộng quyền của An Dĩnh Vương. Cũng chính Huỳnh Kiều đã ra lệnh cho cha Trần Hiển đi cứu trợ lũ lụt rồi bị đắm thuyền giữa sông.

Huỳnh Kiều sớm nhận ra tình cảm của con gái dành cho Trần Hiển nên chủ định ra tay trước. Nhưng chính Thủy Vân đã uống trọn chén rượu thuốc độc mà Huỳnh Kiều sai người rót cho Trần Hiển, muốn hạ sát chàng ngay tại bàn tiệc. Thủy Vân được cấp cứu kịp thời nên giữ được tính mạng, tình cảm giữa hai người càng trở nên khăng khít.

Thế nhưng tình yêu đôi lứa không thắng được cường quyền. Việc mưu sát Hoàng Kiều không thành, Trần Hiển đã tự sát ngay tại chỗ bằng chính lưỡi gươm của An Dĩnh Vương. Thủy Vân trong nỗi đau khổ tột cùng đã tự bước xuống trầm mình trong hồ sen của phủ Huỳnh. Nàng cũng đồng thời chống lại lệnh cha khi Huỳnh Kiều muốn ép gả Thủy Vân cho nhị hoàng tử Thế Nam.

Đoạn viết về cái chết của Thủy Vân là một trong những phân đoạn cảm động nhất của cuốn tiểu thuyết. Nó có lẽ được viết ra bởi sự đồng cảm sâu sắc của một trái tim người phụ nữ dành cho phái mình: Thủy Vân cảm giác chỉ bước thêm vài bước là có thể nắm lấy tay Trần Hiển, ôm lấy chàng, nép mình vào lồng ngực rắn chắc của chàng. Nàng cứ đi như vậy, đi mãi đi mãi…nước ngập dần tới ngực rồi tới cổ của Thủy Vân. Nàng cứ bước đi trong vô định, Trần Hiển vẫn ở đó, gương mặt điển trai loang loáng in trên mặt nước dát ánh trăng bàng bạc. Thủy Vân chìm dần vào hồ sen điêu tàn. Chiếc váy đỏ mà nàng mặc trông giống như một vệt máu khổng lồ loang trong hồ nước. Thủy Vân mỉm cười mãn nguyện, lòng nàng như có trăm hoa đua nở. Nàng thì thầm: “ Trần Hiển, đợi ta nào, ta nói rồi mà, ta chỉ gả cho chàng thôi!”.

Tác giả Thu Hằng.

Tưởng chừng như câu chuyện tình bi thương ai oán đã khép lại, nhưng không, tác giả bằng bút pháp hiện thực huyền ảo đã xuyên không về thời hiện đại, thả độc giả vào một không gian đô thị với những nhân vật mới. Đó là Thanh Trang, Quang Trường, Đức Thắng, Thanh Hằng…

Thanh Trang như một hóa thân của Thủy Vân và Đức Thắng như một hóa thân của Trần Hiển. Họ cũng phải vượt qua biết bao đổ vỡ, biết bao khó khăn để đến được với nhau. Trong kiếp này, Thanh Trang hơn Đức Thắng 3 tuổi, cô còn gặp nhiều khó khăn trong việc có thể thụ thai và sinh con, điều mà bố của Đức Thắng không hề mong muốn và đã hơn một lần đề nghị Thanh Trang chia tay với con trai ông.

Hai người đã có 5 năm không gặp nhau khi Thanh Trang chủ động rút lui, thay đổi chỗ ở, số điện thoại, công việc. Chỉ đến ngày đón Thanh Hằng là em gái Thanh Trang vừa từ Mỹ trở về thì Thanh Trang và Đức Thắng mới gặp lại và ngày càng tin rằng họ chính là số phận từ kiếp trước của nhau.

Tình yêu lứa đôi với nhiều ngang trái là một cảm hứng lớn của văn học nhân loại từ cổ chí kim. Có thể nhắc đến những thiên tình sử như Romeo và Juliet trong vở kịch của đại thi hào Shakespeare, Lương Sơn Bá Chúc Anh Đài trong truyền thuyết của người Trung Quốc hay chuyện tình Khau Vai ở Việt Nam.

Có những lứa đôi chấp nhận việc không đến được với nhau như một định mệnh nhưng cũng có những lứa đôi sẵn sàng vượt qua tất cả để được ở bên nhau, bất chấp cái chết.

Từ thiên tình sử đẫm nước mắt của Thủy Vân và Trần Hiển, hai nhân vật đã hóa thân về với xã hội hiện đại để viết tiếp câu chuyện tình mới. Bút pháp của tác giả qua hai phần của cuốn tiểu thuyết đã thể hiện rõ sự thay đổi linh hoạt phong cách gắn với các bối cảnh xã hội - lịch sử - văn hóa với những đặc thù khác nhau, một bên thì trầm mặc cổ kính, một bên thì sôi động hối hả.

Nếu như Thủy Vân và Trần Hiển đã vượt qua mọi ngang trái bạo tàn, bước vào cái chết để được đoàn tụ với nhau thì Thanh Trang - Đức Thắng đã làm tất cả để được ở bên nhau trong kiếp này và có một hạnh phúc thật vẹn tròn.

Hai bối cảnh xã hội khác nhau, không gian và thời gian khác nhau nhưng nỗi đau của con người, bi kịch của con người thì không thời nào là không có. Điều quan trọng là những người yêu nhau dám đối mặt và vượt qua tất cả những khổ đau ngang trái, tất cả những thử thách cuộc đời dành cho họ.

Có thể xem Gặp lại giữa lưng chừng nhân thế là một bản tụng ca đẹp đẽ dành cho tuổi trẻ và tình yêu, dành cho những mối tình thủy chung son sắt của biết bao lứa đôi trên mặt đất này. Tôi bỗng nhớ tới hai câu tuyệt bút trong Trường hận ca của Bạch Cư Dị như một lời nguyện thề vĩnh cửu: Tại thiên nguyện tác tị dực điểu/ Tại địa nguyện vi liên lý chi (Trên trời nguyện làm chim liền cánh/ Dưới đất nguyện làm cây liền cành).

Đỗ Anh Vũ