Trẻ em Zimbabwe đối mặt nguy hiểm từ động vật

Khu vực rậm rạp ở ngoại vi Khu bảo tồn Save Valley của Zimbabwe, nơi trẻ em phải đi qua để đến trường. Nguồn: AP.

Nguy hiểm rình rập

Ở rìa khu bảo tồn động vật hoang dã phía Đông Nam Zimbabwe, em Esther Bote (14 tuổi) thức dậy vào lúc bình minh và bắt đầu thói quen hàng ngày. Sau đó, em phải làm công việc được cho là nguy hiểm nhất trong ngày: đi bộ 5km đến trường, qua những con đường mòn và khu rừng rậm rạp, nơi có thể có những loài động vật nguy hiểm ẩn núp.

Cô bé đã sống với những mối đe dọa như vậy trong một thời gian nhưng không thể quen. Thậm chí, có những đứa trẻ chỉ mới 5 tuổi cũng đã phải nhanh nhẹn đi bộ trong những khu rừng rậm rạp đến trường rồi trở về nhà.

Ở khu vực rừng rậm ẩm ướt thuộc một quận bán khô hạn của Zimbabwe, hạn hán liên tục, kết hợp với hiện tượng thời tiết El Nino tự nhiên và biến đổi khí hậu do con người gây ra, đã dẫn đến tình trạng thiếu lương thực và nước, khiến con người và động vật phải cạnh tranh giành tài nguyên. Động vật hoang dã đang đến gần một cách nguy hiểm với quần thể con người và trẻ em phải học cách sống trong thực tế mới này mà không khiến bản thân gặp quá nhiều rủi ro. Để thích nghi, trẻ em đang được học những bài học cơ bản về hành vi của động vật.

Vào một ngày gần đây trong tháng 7, khi Esther và bạn bè phát hiện ra dấu chân voi trên đường từ trường về, các em đã báo cáo với một kiểm lâm động vật hoang dã. Những con vật này đã cắt ngang một nông trại và con đường bụi rậm mà các em thường đi đến trường. Vài ngày trước, một đứa trẻ đã bị thương nặng do bị cá sấu tấn công.

Từ năm ngoái, tổ chức bảo tồn động vật hoang dã tư nhân lớn nhất ở Châu Phi Save Valley Conservancy và Cơ quan Quản lý Động vật hoang dã và Công viên của Zimbabwe đã thực hiện một chương trình dành cho trẻ em trong độ tuổi đi học về cách nhận biết các dấu hiệu nguy hiểm và cách chung sống với động vật hoang dã. Hàng chục học sinh như Esther hiện có thể nhận dạng các dấu chân động vật hoang dã khác nhau, âm thanh của động vật và có thể đọc hướng gió bằng cách thổi cát và nắm được thời điểm cần ẩn náu.

Một số trẻ em cho biết, chúng phải di chuyển quãng đường dài tới 15km và buộc phải khởi hành trước khi trời sáng, khi những loài động vật như linh cẩu vẫn còn rình rập. Theo ông Masuku, họ đang cố gắng dạy ý thức sở hữu ở trẻ em để chúng không coi động vật là kẻ thù, mà coi đó là thứ có lợi cho cộng đồng, thứ cần được tôn trọng.

Vào một ngày gần đây, hơn hai chục trẻ em ngồi dưới nền đất đất bụi bặm dưới cái nóng thiêu đốt để dự một trong những buổi học tại Trường trung học Chiyambiro. Một cô gái 18 tuổi mới tốt nghiệp và hiện là một phần của đội nữ kiểm lâm trẻ của cộng đồng đã dạy chúng về hành vi của động vật và cách tự bảo vệ mình.

Học cách chung sống với động vật

Một viên chức của Cơ quan Quản lý động vật hoang dã và Công viên đã nói về những lợi ích của động vật hoang dã đối với cộng đồng như du lịch. Những nữ kiểm lâm mới được tuyển dụng như một ví dụ về cách động vật hoang dã có thể tạo ra việc làm cho người dân địa phương. Ông khuyến khích các em mang thông điệp này về nhà để nói lại với cha mẹ của mình, bởi còn nhiều người coi động vật hoang dã là kẻ thù hoặc là nguồn thức ăn.

Ông Alphonce Chimangaisu - Chủ tịch Ủy ban Phát triển trường học tại Trường Trung học Chiyambiro cho biết, các bậc phụ huynh hy vọng sáng kiến này sẽ giúp trẻ em an toàn hơn. Mặc dù chưa có dữ liệu cụ thể về hiệu quả của sáng kiến này, nhưng ông Chimangaisu cho biết, nhà trường đã sử dụng chúng để thuyết phục một số phụ huynh trước đây còn ngần ngại thay đổi.

Theo ông Obert Masaraure - Chủ tịch Liên đoàn Giáo viên nông thôn hợp nhất của Zimbabwe, các nhà chức trách trường học ở vùng nông thôn bị ảnh hưởng buộc phải kết thúc sớm giờ học để trẻ em có thể di chuyển vào ban ngày khi động vật hoang dã không có khả năng lang thang trong cộng đồng.

“Chúng tôi có báo cáo về những học sinh đã bỏ học hoàn toàn vì lo sợ cho tính mạng của mình. Những giáo viên sống xa trường học cũng nghỉ làm ngày càng nhiều. Những thách thức này đang làm trầm trọng thêm các lỗ hổng hiện có đối với những học sinh ở vùng nông thôn, khiến các em càng không được tiếp cận với nền giáo dục chất lượng” - ông Masaraure cho biết.

Ông Tinashe Farawo, người phát ngôn của Cơ quan Quản lý động vật hoang dã và Công viên của Zimbabwe cho biết, họ đang thúc đẩy việc khởi xướng chương trình đào tạo về hành vi của động vật và cách bảo tồn tại các trường học trên toàn quốc.

“Chúng tôi đã thành lập các câu lạc bộ môi trường tại nhiều trường học, nhằm nâng cao nhận thức và giáo dục. Khi trẻ em được dạy về những mối nguy hiểm này và hành vi của động vật, chúng cũng sẽ về nhà và dạy lại cho cha mẹ mình. Cha mẹ dễ lắng nghe hơn khi nghe con cái họ nói” - ông Farawo cho biết thêm.

Hà Anh