Tranh cãi xung quanh 'thẻ vàng' nhập cư của ông Trump

Thẻ nhập cư đắt đỏ nhất thế giới

Trong một động thái mới tại Nhà Trắng, ngày 25/2, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố nước này sẽ phát hành một loại "thẻ vàng" nhập cư trị giá 5 triệu USD để thay thế cho chương trình định cư EB-5 dành cho diện đầu tư. Người nước ngoài muốn trở thành công dân Mỹ có thể bỏ ra 5 triệu USD để mua thẻ này. Chính sách mới này của ông Trump thể hiện tư duy thực dụng của một doanh nhân, khi muốn đặt lợi ích của nước Mỹ lên trên hết và đem lại khoản lợi nhuận khổng lồ cho nước Mỹ.

Phát biểu tại phòng Bầu dục hôm 25/2, Tổng thống Donald Trump cho biết, thẻ vàng sẽ mở đường cho những nhà đầu tư nước ngoài trở thành công dân Mỹ một cách hợp pháp và tạo việc làm cho người Mỹ.

"Chúng tôi sẽ bán một thẻ vàng, định giá khoảng 5 triệu USD và điều đó sẽ mang lại cho bạn các đặc quyền của thẻ xanh, cộng với đó, nó sẽ là con đường dẫn đến quyền công dân. Những người giàu sẽ đến đất nước chúng ta bằng cách mua thẻ này. Họ sẽ giàu có và thành công, họ sẽ chi rất nhiều tiền, trả rất nhiều thuế và tuyển dụng nhiều người. Chúng tôi nghĩ rằng điều đó sẽ cực kỳ thành công. Chưa từng có điều gì như thế này trước đây."

Tổng thống Mỹ Donald Trump

Loại thị thực đắt đỏ này sẽ thay thế thị thực nhà đầu tư nhập cư "EB-5" hiện tại của Mỹ dành cho những nước ngoài đến đầu tư và tạo việc làm cho người Mỹ. Được Quốc hội Mỹ đưa ra vào năm 1990, thị thực EB-5 dành cho người nước ngoài đầu tư tối thiểu 800.000 USD vào một công ty tuyển dụng ít nhất 10 lao động tại Mỹ. Đổi lại, họ sẽ nhận được “thẻ xanh” thường trú ngay lập tức - con đường dẫn đến quyền công dân sau này – mà không phải chờ đợi từ vài tháng đến vài năm.

Theo Bộ Ngoại giao Mỹ, chương trình EB-5 được giới hạn ở mức 10.000 thị thực mỗi năm, trong đó có 3.000 thị thực dành cho những người đầu tư vào các khu vực có tỷ lệ thất nghiệp cao.

Mục đích của thị thực EB-5 là "kích thích nền kinh tế Mỹ thông qua việc tạo việc làm và đầu tư vốn của các nhà đầu tư nước ngoài".

Tuy nhiên, Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick cho biết, chương trình này đang bị lợi dụng và có giá quá thấp. Năm 2021, Văn phòng Trách nhiệm Chính phủ Mỹ phát hiện ra rằng, chương trình EB-5 có nguy cơ gian lận đáng kể, đặc biệt là do những thách thức trong việc truy tìm nguồn gốc khoản tiền của người nộp đơn và lo ngại về sự thiên vị.

"Chương trình EB-5 là sự bịa đặt vô nghĩa và gian lận, đó là một cách để có được thẻ xanh với mức giá thấp. Vì vậy, Tổng thống đã nói rằng, thay vì có chương trình EB-5 vô lý như thế này, chúng ta sẽ chấm dứt chương trình EB-5, thay thế bằng thẻ vàng Trump, thực chất là thẻ xanh - vàng. Họ sẽ có thể trả 5 triệu USD cho chính phủ Mỹ để trải qua quá trình thẩm định."

Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick

Theo bà Kristin Surak, Phó Giáo sư Xã hội học chính trị tại Trường Kinh tế London, với mức giá 5 triệu USD, thẻ vàng của ông Trump là loại giấy phép định cư “đắt đỏ nhất thế giới". Tuy nhiên, bà nhận định "sẽ có nhu cầu về loại thẻ này nếu con đường diễn ra nhanh chóng và suôn sẻ".

Hiện nay, các chính sách định cư tương tự như “thẻ vàng” không phải là điều xa lạ trên thế giới. Hơn 100 quốc gia trên thế giới, bao gồm các quốc gia thuộc Liên minh Châu Âu, New Zealand, Canada đã triển khai chương trình tương tự cho nhà đầu tư. Ở một số quốc gia như Malta, Ai Cập và Jordan, người nước ngoài thậm chí có thể xin quốc tịch trực tiếp thông qua đầu tư. Các chương trình "thị thực vàng" này có tính cạnh tranh cao nhất ở vùng Caribe, các quốc gia như Dominica, Granada, St. Kitts và Nevis đặt ra mức phí thấp, chỉ khoảng 200.000-300.000 USD.

Tại sao 'thẻ vàng' gây tranh cãi?

Tổng thống Donald Trump cho biết, thông tin chi tiết về loại thẻ vàng đặc biệt này sẽ được công bố sau hai tuần nữa. Trước mắt, chương trình thẻ vàng sẽ được cấp cho "những công dân toàn cầu tuyệt vời, đẳng cấp thế giới". Tổng thống Trump dự đoán chương trình thẻ vàng mới sẽ giúp chính phủ Mỹ thu được lợi nhuận khá tốt, bởi ông cho rằng nhiều công ty sẵn sàng trả khoản phí 5 triệu USD để đưa những người lao động có tay nghề vào nước Mỹ làm việc. Thế nhưng, thẻ vàng cũng đặt ra nhiều vấn đề gây tranh cãi.

Khác với chương trình nhà đầu tư nhập cư EB -5 có giới hạn về số lượng bán ra hàng năm, ông Trump dường như không đặt ra giới hạn rõ ràng nào cho thẻ vàng. Ông chỉ gợi ý rằng, chính phủ có thể bán 10 triệu thẻ này để giảm khoản thâm hụt 35 nghìn tỷ đô của quốc gia.

"Nếu chúng ta bán được 10 triệu thẻ, điều này là có thể là, 10 triệu người có năng suất cao đến Mỹ hoặc những người mà chúng ta sẽ biến thành những người có năng suất - họ trẻ, nhưng, có tài năng, giống như những vận động viên tài năng, thì chúng ta sẽ thu được 50 nghìn tỷ USD. Điều đó có nghĩa là, nợ của chúng ta đã được trả hết và chúng ta còn dư 15 nghìn tỷ USD trên số đó."

Tổng thống Mỹ Donald Trump

Ông Trump cũng cho biết, thẻ vàng sẽ giúp thu hút nhiều nhân tài đến Mỹ. Nhiều công ty lớn sẽ trả tiền để mua thẻ vàng cho nhân viên của họ cư trú lâu dài. Cùng với việc ủng hộ thị thực H-1B dành cho lao động chuyên môn và kỹ thuật nước ngoài tại Mỹ, ông Trump đang cho thấy những nỗ lực thực hiện chương trình “đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại” và tối đa hóa lợi ích của toàn thể nước Mỹ.

Động thái này cũng tiếp tục thể hiện quan điểm nhất quán từ đầu nhiệm kỳ của ông Trump, đó là tiền bạc có thể giúp đơn giản hóa các quy trình phức tạp, giống như khi ông cam kết bất kỳ ai đầu tư một tỉ USD vào Mỹ sẽ được giải quyết nhanh chóng mọi giấy phép.

Chính sách thẻ vàng nhập cư của ông Trump nhận nhiều ý kiến trái chiều. Một số người bày tỏ sự ủng hộ đối với kế hoạch này nếu khoản phí 5 triệu USD được sử dụng cho các mục đích chính đáng, thu hút nhiều người giàu và người giỏi đến Mỹ. Tuy nhiên, cũng có nhiều ý kiến phản đối, cho rằng đất nước không nên được điều hành như một doanh nghiệp và đề xuất này có vẻ thiên vị những người giàu có, không công bằng cho những người nhập cư khác.

"Tôi rất đau lòng cho những người đang cố gắng hết sức. Họ đang làm chính xác những gì Tổng thống yêu cầu họ làm, và có thể họ đã làm như vậy trong hai, ba, bốn, năm năm. Nhưng giờ đây, mọi người lại chen ngang hàng. Đất nước chúng ta là một đất nước chăm sóc những người nhập cư, nhưng bây giờ chúng ta chỉ quan tâm những người giàu có và ưu tú trên thế giới. Tôi nghĩ điều đó có thể gây hại cho đất nước chúng ta."

Ông Jim Gray, người dân Texas, Mỹ

Ngoài ra, thẻ vàng không yêu cầu tạo việc làm cho người Mỹ hay đầu tư vào các dự án kinh doanh cụ thể nào, điều này hoàn toàn khác với chương trình EB-5 trước đây. Theo bà Kristin Surak, Phó Giáo sư Xã hội học chính trị tại Trường Kinh tế London, với mức giá 5 triệu USD, như thể ông Trump đang hạ thấp giá trị của những gì nước Mỹ cung cấp.

Ông Ajay Bhutoria, một đảng viên Dân chủ tại Mỹ cho rằng, chính sách mới này như một hình thức "trả tiền để được nhập cư", làm lu mờ những người đã và đang là trụ cột của lực lượng lao động tại Mỹ.

"Ý tưởng rằng bạn có thể mua thẻ xanh và quyền nhập quốc tịch với giá 5 triệu USD, trong khi hàng triệu lao động có kỹ năng - kỹ sư, bác sĩ, chuyên gia công nghệ - phải chờ đợi trong danh sách tồn đọng kéo dài hơn 50 năm đối với một số người, thật sự là một sự xúc phạm. Chúng ta đang trải thảm đỏ cho giới siêu giàu, không cần phải chờ đợi, chỉ cần có một tấm séc khổng lồ. Đó không phải là sự tinh tế - đó là chủ nghĩa tinh hoa đội lốt chính sách".

Ông Ajay Bhutoria, đảng viên Dân chủ tại Mỹ

Ngoài ra, một số nhà phân tích cũng lo ngại rằng, nếu chỉ chạy theo lợi nhuận thì chương trình thẻ vàng này có thể tiềm ẩn những rủi ro. Bởi chương trình có thể thu hút những cá nhân muốn sử dụng chúng để rửa tiền hoặc gian lận, và chúng cũng có thể làm tăng chi phí nhà ở các thành phố lớn. Theo Bloomberg, những lo ngại này đã khiến một số quốc gia châu Âu, bao gồm Vương quốc Anh, Hà Lan và Hy Lạp, phải hủy bỏ các chương trình thị thực vàng của họ trong những năm gần đây.

Các nhà phân tích cũng lập luận rằng, mức giá thẻ vàng cao hơn kỳ vọng của thị trường và mức thuế suất cao tại Mỹ là một điểm bất lợi cho chương trình thẻ vàng, khiến chương trình này khó cạnh tranh với nhiều quốc gia khác cũng cung cấp các đặc quyền tương tự với mức giá thấp hơn, cùng với các lợi ích bổ sung như tư cách thành viên Liên minh Châu Âu.

Chương trình thẻ vàng của ông Trump cũng có thể phải đối mặt với nhiều tranh cãi hơn nữa nếu ông cố gắng thúc đẩy nó mà không có sự chấp thuận của Quốc hội, điều mà ông cho là không cần thiết. Tuy nhiên, Quốc hội Mỹ là cơ quan chịu trách nhiệm xác định các điều kiện nhập tịch và trước đây đã phê duyệt chương trình EB-5 mà ông Trump đang muốn “khai tử”. Vì vậy, đây sẽ là một thách thức đầu tiên mà chương trình thẻ vàng phải vượt qua nếu muốn được đưa vào thực hiện.

Hệ quả từ chính sách hạn chế nhập cư bất hợp pháp

Nếu được thông qua, chương trình thẻ vàng sẽ được triển khai đồng thời với chương trình trục xuất hàng loạt đối với những người nhập cư trái phép, theo cam kết mà ông Trump đã đưa ra từ khi tranh cử. Theo Bộ An ninh Nội địa Mỹ, hơn 20.000 người nhập cư bất hợp pháp đã bị bắt giữ trong tháng đầu tiên kể từ khi ông Trump nhậm chức. Các quan chức chính quyền Mỹ cho biết, số vụ trục xuất dự báo sẽ tăng trong những tháng tới khi ông Trump tìm kiếm những cách thức mới để tăng cường bắt giữ và trục xuất.

Ông Trump đã có những điều chỉnh đáng kể về chính sách nhập cư của Mỹ khi bước vào Nhà Trắng nhiệm kỳ thứ hai. Sự thay đổi đầu tiên là phạm vi kiểm soát và phạm vi các nhóm liên quan đã được mở rộng đáng kể, so với nhiệm kỳ của ông Biden. Ông Trump đã chỉ thị cho các cơ quan thực thi di trú tiến hành một chiến dịch bắt giữ quy mô lớn chưa từng có trong nước, tập trung vào những người nhập cư bất hợp pháp có tiền án. Ông cũng ngay lập tức đóng cửa ứng dụng di động "CBP One" dùng để nộp đơn xin nhập cảnh tại các cửa khẩu biên giới phía Nam, ban hành một sắc lệnh hành pháp để điều chỉnh lại chương trình tiếp nhận người tị nạn của Mỹ, đình chỉ việc nhập cảnh của tất cả người nước ngoài với tư cách là người tị nạn. Chính quyền mới của Mỹ cũng tăng số lượng các cơ quan thực thi pháp luật và tăng số nhân viên thực thi pháp luật trên khắp cả nước.

Ông Trump thông qua hợp tác quốc tế, phối hợp ngoại giao để quản lý vấn đề nhập cư. Bằng cách này hay cách khác, ông Trump tạo áp lực buộc các nước láng giềng khu vực Mỹ La tinh hỗ trợ giam giữ người nhập cư trái phép vào Mỹ, gây căng thẳng cho quan hệ giữa Mỹ và các quốc gia này.

Nhiều người lo ngại, chiến dịch trục xuất lớn nhất trong lịch sử này sẽ làm trầm trọng thêm sự hoảng loạn trong cộng đồng người nhập cư và gây ra nhiều bạo lực hơn. Nhiều ý kiến lo ngại về khả năng vi phạm quyền con người và tạo ra khủng hoảng nhân đạo. Ngoài ra, chính quyền Mỹ cũng sẽ phải đối mặt với nhiều rắc rối pháp lý từ các vụ kiện liên quan đến việc trục xuất.

Chính sách cứng rắn với người nhập cư cũng được cho là gây ảnh hưởng sâu rộng tới nền kinh tế nước Mỹ. Theo Cục Thống kê Lao động Mỹ, người nhập cư chiếm khoảng 17% tổng số lao động tại Mỹ. Biện pháp trục xuất người nhập cư trái phép chắc chắn sẽ gây thiếu hụt nhân lực trong các ngành nghề như dịch vụ, nông nghiệp. Riêng chi phí trục xuất người nhập cư bất hợp pháp cũng là một gánh nặng đối với chính phủ Mỹ, trong bối cảnh nợ công đang ở mức cao. Theo nghiên cứu của tổ chức phi lợi nhuận Hội đồng Nhập cư Mỹ, chiến dịch trục xuất hàng loạt người nhập cư bất hợp pháp có thể tiêu tốn khoảng 315 tỷ USD.

Với việc siết chặt nhập cư, đưa ra chính sách thẻ vàng để thu hút những người giàu có và tài năng đến nước Mỹ, ông Trump đang nỗ lực loại bỏ người thu nhập thấp khỏi nước Mỹ. Tuy nhiên, nước Mỹ vốn là quốc gia đa chủng tộc. Vấn đề nhập cư ở Mỹ có lịch sử lâu dài và là vấn đề xã hội phức tạp liên quan đến nhiều khía cạnh như chính trị, kinh tế, nhân quyền, đòi hỏi phải có cách giải quyết khéo léo và cân bằng, nếu không sẽ càng làm sâu sắc những mâu thuẫn trong xã hội.

Hà Thu