Trang bị kỹ năng cho mạng lưới phòng, chống tác hại thuốc lá ở cơ sở

Tập huấn cho cán bộ y tế thôn và cộng tác viên y tế về cai nghiện thuốc lá tại cộng đồng tại xã Vĩnh Lâm, huyện Vĩnh Linh - Ảnh: T.L

Trạm y tế xã Vĩnh Lâm, huyện Vĩnh Linh bình quân hằng năm đón khoảng 2.000 lượt người dân đến khám và điều trị. Xác định công tác PCTHTL là một nội dung quan trọng góp phần bảo vệ sức khỏe người dân và cộng đồng nên thời gian qua, trạm y tế xã Vĩnh Lâm luôn quan tâm thực hiện tốt công tác này.

Trưởng trạm Trạm Y tế xã Vĩnh Lâm Nguyễn Thị Tư cho hay: “Ngay tại cầu thang và hội trường, trạm đã dán các biển cấm hút thuốc lá. Trong quá trình khám, chữa bệnh, các nhân viên y tế đã lồng ghép tuyên truyền, qua đó đã góp phần giúp người dân địa phương nâng cao nhận thức về tác hại của hút thuốc lá.

Thông qua công tác tuyên truyền, vận động của đội ngũ cán bộ y tế ở cơ sở, ngày càng có nhiều người tình nguyện cai nghiện thuốc lá. Việc gia tăng người bỏ được thói quen hút thuốc lá là kết quả thực hiện tốt giải pháp thúc đẩy kéo giảm tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe con người”.

Là lực lượng y tế tuyến cuối trong hệ thống tổ chức của ngành y tế, các nhân viên y tế thôn tại xã Vĩnh Lâm đã tích cực, chủ động trong công tác phòng, chống dịch bệnh, chăm sóc, bảo vệ sức khỏe ban đầu cho Nhân dân. Tham gia hiệu quả vào việc đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục sức khỏe tại cộng đồng; thực hiện các hoạt động chuyên môn về y tế tại cộng đồng, chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em và kế hoạch hóa gia đình.

Sơ cứu ban đầu và điều trị các bệnh thông thường, tham gia thực hiện các chương trình y tế tại thôn. Các chương trình mục tiêu quốc gia về y tế như: tiêm chủng mở rộng, chăm sóc sức khỏe sinh sản, phòng chống các dịch bệnh... nhờ có sự tham gia hiệu quả của đội ngũ nhân viên y tế thôn nên đều đạt kết quả cao hơn.

Riêng trong lĩnh vực tuyên truyền về PCTHTL, đội ngũ nhân viên y tế thôn đã có nhiều đóng góp tích cực. Các nhân viên y tế thôn đã lồng ghép khéo léo để các nội dung về PCTHTL đến được với người dân, giúp mọi người nâng cao nhận thức về những tác hại khi hút thuốc lá. “Không chỉ tích cực, chủ động trong công tác phòng, chống dịch bệnh, lực lượng y tế thôn năng nổ, chủ động trong việc tuyên truyền về công tác PCTHTL.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, từ trước đến nay, các kiến thức về PCTHTL chủ yếu do các nhân viên tự tìm hiểu, hoặc thu thập được qua các phương tiện thông tin đại chúng. Do vậy, những lớp tập huấn do ngành y tế tổ chức rất bổ ích, giúp nhân viên y tế thôn được bổ sung những kiến thức cơ bản về PCTHTL, hiểu sâu hơn về tác hại của thuốc lá nên khi tuyên truyền tự tin và thuyết phục hơn”, bà Nguyễn Thị Tư chia sẻ.

Hút thuốc lá có nguy cơ mắc nhiều loại bệnh nguy hiểm. Các sản phẩm thuốc lá mới được gọi là thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng vẫn là sản phẩm gây nghiện độc hại, ảnh hưởng lớn tới sức khỏe của người sử dụng. Ngoài tác hại về sức khỏe, hút thuốc lá còn gây tác hại về kinh tế và môi trường sống.

Các sản phẩm thuốc lá mới sử dụng nhiều hương liệu, hóa chất, có nguy cơ cao phát sinh các tệ nạn xã hội, nhất là sử dụng ma túy và các chất gây nghiện, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, môi trường, lối sống, hành vi của giới trẻ và an ninh trật tự xã hội. Chất nicotine trong thuốc lá là chất gây nghiện, được hấp thụ vào máu và ảnh hưởng đến não bộ trong khoảng 7 - 10 giây sau khi hút vào. Sau mỗi lần hít thuốc lá, nicotine gây tăng nhịp đập của tim, co thắt mạch máu, tăng mạch và huyết áp.

Theo phân loại mã số học quốc tế, nghiện thuốc lá không chỉ đơn giản là một thói quen, bởi nghiện nicotine nằm trong nhóm rối loạn tâm thần và hành vi. Về cơ chế gây nghiện thuốc lá, nicotine có trong thuốc lá sẽ giải phóng một số hoạt chất ở não gây sự sảng khoái, yêu đời, an tâm, thư giãn, tập trung, chú ý, tăng hiệu quả hoạt động trí óc, giảm cân cho người hút thuốc lá. Ngược lại, khi không hút thuốc lá, thiếu nicotine, người hút thuốc lá sẽ xảy ra tình trạng mất ngủ, trầm cảm, cáu gắt, bứt rứt, lo âu, giảm tập trung...

Hậu quả là người nghiện phải tiếp tục hút để duy trì được những cảm giác dễ chịu do hút thuốc lá mang lại, tránh né những cảm giác khó chịu do thiếu thuốc lá gây nên. Do đó, nghiện thuốc lá có đặc tính xảy ra nhanh, khó cai nghiện.

Các lớp tập huấn do Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh tổ chức hằng năm đã truyền đạt các kiến thức liên quan đến Luật PCTHTL và các văn bản liên quan; các thông tin cơ bản về thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, tình hình sử dụng, tác hại của hút thuốc lá; khoa học hành vi và giáo dục sức khỏe trong PCTHTL; hướng dẫn tư vấn cai nghiện thuốc lá tại cộng đồng. Sau khi được tập huấn, các nhân viên y tế thôn, bản đã trở thành những tình nguyện viên tuyên truyền giúp người dân nâng cao nhận thức về tác hại thuốc lá đối với sức khỏe bản thân và cộng đồng.

Tại Việt Nam, tỉ lệ sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới đã tăng nhanh, chủ yếu trong giới trẻ. Theo kết quả điều tra năm 2019 của Tổ chức Y tế thế giới, tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh 15-17 tuổi tại Việt Nam là 2,6%. Năm 2022 kết quả điều tra tình hình sử dụng thuốc lá trong học sinh cho thấy tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử học sinh độ tuổi 13-15 là 3,5%.

Trước tình hình đó, những thông tin được tập huấn giúp lực lượng tham gia mạng lưới PCTHTL ở cơ sở có kiến thức vững vàng hơn trong thực hiện nhiệm vụ, góp phần xây dựng môi trường không khói thuốc tại các địa phương.

“Chúng tôi mong muốn hằng năm ngành y tế sẽ tổ chức nhiều hơn các buổi truyền thông, tập huấn để cập nhật, cung cấp nội dung kiến thức mới liên quan đến PCTHTL, từ đó giúp đội ngũ cán bộ y tế cơ sở ngày càng nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền tại địa phương”, bà Nguyễn Thị Tư bày tỏ nguyện vọng.

T.L