Trần Văn Thảo mang vầng trăng non đến TP.HCM

trăng non cho thấy một chuyển dịch rõ rệt trong bảng màu của Trần Văn Thảo, táo bạo hơn, rực rỡ hơn, như thể sức sống đang nở bùng thay vì phai dần.

Triển lãm trăng non của họa sĩ Trần Văn Thảo giới thiệu loạt tác phẩm mới nhất của một trong những tên tuổi trừu tượng tiêu biểu nhất Việt Nam. Suốt hơn ba thập kỷ, ông đã kiến tạo một ngôn ngữ hội họa riêng biệt, nơi trực giác, nhịp điệu cơ thể và những trường màu giàu xúc cảm trở thành điểm tựa.

Trong loạt tranh lần này, trăng non không còn mang nghĩa một bầu trời tối mịt, mà được Thảo chuyển hóa thành khoảnh khắc năng lượng đang nén lại, chuẩn bị bùng sáng như một khởi đầu đang thành hình.

Nghệ sĩ không sử dụng tựa đề như một gợi ý nội dung. Chia sẻ với Tri Thức - Znews, ông cho biết trăng non chỉ là nhãn đánh dấu giai đoạn sáng tác, tiếp nối tinh thần của seri Gió trên sông, hơn là một hình ảnh để người xem phải diễn giải: “Từ ngữ gợi ra hình ảnh, nhưng trong loạt tranh này nó chỉ để tôi nhớ thời gian mình đã vẽ chúng”.

Chính sự “khước từ diễn giải” này khiến người xem bước vào tranh bằng trực giác, thay vì lý giải.

Trần Văn Thảo thường vẽ bằng sự thấu suốt của người đã sống trọn với cảm xúc nhưng vẫn giữ lại những riêng tư của mình.

Điểm dễ nhận thấy nhất của trăng non là bảng màu rực rỡ khác thường. Những mảng hồng rực, cam neon, vàng tươi bật lên trên nền lam thẫm ở trăng non #18 hay #22 gợi ánh sáng mơ hồ trong một bầu trời đêm cổ tích. Ở phía đối nghịch, #21, #20 hay #19 đảo ngược ánh sáng bằng nền trắng vàng nhạt xen vệt đen đỏ, như thể chính mặt trăng bị lật ngược ra ngoài.

Dù sự thay đổi này được nhìn nhận như một “bước chuyển”, Trần Văn Thảo cho biết ông không chủ động theo đuổi bảng màu tươi hơn. “Nó lẳng lặng xuất hiện và tôi chiến đấu với nó đến khi hài lòng,” ông nói.

Sự bất ngờ ấy tạo nên cảm giác trẻ hóa nội lực, như thể nghệ sĩ đang vận động ngược thời gian, để màu sắc nở bung thay vì trầm lại.

Những ký hiệu quen thuộc như con số xoay ngược, dấu cộng lặp lại xuất hiện xuyên suốt mặt toan. Nhưng với Trần Văn Thảo, chúng không phải ngôn ngữ mã hóa hay hệ thống ý niệm.

“Đó là thói quen cần có trước khi tôi vẽ”, ông cho biết. Khi không còn cần thiết, chúng bị xóa hoặc làm mờ cho đến khi hòa vào tiết tấu chung của bức tranh.

Ở trăng non, sự chân thật kết tinh thành những lớp màu nén lại rồi bùng nở, những cử chỉ không cần giải thích, và một không gian mời gọi người xem tạm gác hoài nghi để bước vào chiêm ngắm

Ở trăng non, những dấu vết ấy trở thành nhịp thở của cơ thể, những đường đi của trực giác trước khi ý nghĩ kịp đặt tên.

Trần Văn Thảo không tìm kiếm ý niệm lớn lao; ông để hội họa được nuôi dưỡng từ những chuyển động rất nhỏ của đời sống. Nắng, gió, rong rêu, hơi thở, những điều “sinh ra, tồn tại, biến đổi, tan hoại trong mỗi chớp mắt”, lại chính là mạch nguồn thúc đẩy một loạt tranh mới.

Ông không phân định bức tranh nào quan trọng hơn; mỗi tấm toan là một câu hỏi, và ông chỉ cố gắng “trả lời theo cảm nhận riêng của mình”.

Gắn bó với hội họa trừu tượng từ thế hệ sau Đổi Mới và là thành viên nổi bật của Nhóm 10 Người, Trần Văn Thảo luôn đứng giữa hai bờ: giữ bản sắc hay phá vỡ nó. Nhưng điều ông quan tâm nhất hiện tại lại rất giản dị: “Cứ vẽ, và cố gắng gần chân thật với mình nhất có thể”.

Trong trăng non, sự chân thật ấy kết tinh thành những lớp màu nén lại rồi bùng nở, những cử chỉ không cần giải thích, và một không gian mời gọi người xem tạm gác hoài nghi để bước vào chiêm ngắm. Ở đó, bóng tối không còn là điểm kết thúc mà trở thành nơi ánh sáng bắt đầu tích tụ, một vầng trăng khác mà TP.HCM đang lặng lẽ đón chào.

Triên lãm diễn ra từ ngày 15/11-27/12 tại Galerie Quynh (phường Sài Gòn, TP.HCM).

Thư Vũ - An Khương