Tràn lan bánh trung thu '3 không'

Giá rẻ bất ngờ

Trưa 9/9, tại một quầy rau củ bên hông chợ Thiếc (quận 11) chủ quầy bày thêm mâm bánh trung thu và giới thiệu những chiếc bánh trung thu với đủ các loại nhân như trứng muối, bào ngư, đông trùng hạ thảo… Người bán cho biết thêm, đây là bánh “cao cấp” được làm từ những nguyên liệu bổ dưỡng, rất tốt cho sức khỏe. Ngoài ra, có bánh trung thu nhân đậu xanh, khoai môn và có thêm hai trứng muối. Tất cả đều đồng giá 45.000 đồng/cái 200gram.

Khi chúng tôi đề nghị bớt giá, người này liền đồng ý giảm 5.000 đồng/cái. Đồng thời giới thiệu thêm các loại bánh trung thu nhỏ hơn chỉ tầm 100gram với giá chỉ 20.000 đồng/cái, mua nhiều còn được giảm giá. “Bánh được nhiều người mua số lượng lớn để tổ chức trung thu ở các khu chung cư, làm từ thiện, hoặc làm quà tặng khuyến mãi… Năm nào tôi cũng bán vài nghìn cái. Bánh tuy nhỏ nhưng chất lượng khỏi chê, có đủ bánh mặn, chay” - người bán quảng cáo.

Quan sát những chiếc bánh trung thu được bọc trong lớp nhựa sơ sài, dễ thấy ngoài dòng chữ in trên bao bì như: hạt sen 1 trứng, khoai môn 2 trứng, thập cẩm… thì các thông tin khác rất mơ hồ ví dụ hạn sử dụng 1 tháng nhưng không có ngày sản xuất; không ghi nơi sản xuất…

Gần chợ Hồ Trọng Quý (quận 6), PV Tiền Phong dễ dàng tìm mua những chiếc bánh trung thu được giới thiệu là nhà làm theo phương thức thủ công truyền thống. Bày bán bánh trung thu bên cạnh mâm cá khô, người bán cho biết, bánh chỉ làm mỗi dịp trung thu chứ ngày thường không có. “Bánh bên em làm rất to, tới 250gram với giá 60.000 đồng/cái cho loại nhân thập cẩm, 55.000 đồng/cái với bánh nhân đậu. Bánh này được khách rất ưa chuộng nên đặt mua nhiều lắm, chiều nay phải giao gấp 10 thùng nên không còn nhiều bánh để bán lẻ” - tiểu thương nói.

Tỏ ra ngần ngại khi bánh không có thông tin sản phẩm trên bao bì, người bán nhanh nhảu: “Nếu chị mua để biếu tặng thì bên em có hộp rất sang trọng, còn nếu mua về ăn hoặc tổ chức trung thu cho thiếu nhi thì chỉ cần bánh có bọc nhựa bên ngoài là được rồi. Quan trọng là bánh rẻ, có thể để trong thời gian dài mà không sợ hư hỏng. Chị cứ mua thử một cái về ăn, em để giá làm quen cho. Nếu thấy ngon thì mai đến ủng hộ em nha”. Người này còn cam kết sản phẩm không chất bảo quản, không phụ gia, quy trình khép kín đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm…

Tại chợ Bình Tây (quận 6) - khu chợ đầu mối sỉ hàng hóa lớn ở TPHCM cũng bày bán đủ các loại bánh trung thu trên bao bì chỉ in tên chung chung như Moon Cake, VQC, TQ, MP…; trong đó nhiều sản phẩm đều “3 không”: không nhãn mác, không nguồn gốc, không hạn sử dụng. Ngoài ra còn có nhiều bánh trung thu nhập khẩu như bánh lava, bánh trứng muối tan chảy… chỉ có chữ nước ngoài, không có nhãn phụ tiếng Việt. Người bán cho biết đây là bánh trứng chảy nội địa Đài Loan (Trung Quốc), có giá 250.000 đồng/thùng khoảng 45 cái.

Ở khu vực nguyên liệu trong chợ này, các tiểu thương bày bán đủ các loại nhân làm bánh trung thu dạng xá (cân ký) được đựng trong các bao ni-lon không nhãn mác. “Tất cả đều là hàng trong nước hết. Các loại hạt điều, hạnh nhân, trứng muối… được sơ chế, cắt nhỏ. Khách chỉ cần mua về rồi pha trộn theo ý thích để làm bánh trung thu rất tiện lợi” - bà Bình (tiểu thương), nói.

Bánh trung thu “3 không” được giới thiệu nhà làm, bày bán chung với rau củ, cá khô ảnh: U.P

Mua thử một cái bánh trung thu “nhà làm” với giá 50.000 đồng, tôi bóp nhẹ bánh cảm nhận phần bột cứng với lớp dầu lấm tấm trên bề mặt. Ăn thử bánh có mùi ngai ngái của bột bị ẩm, còn phần nhân bên trong rã như bị thấm nước.

Nhiều nguy cơ

Trao đổi với PV Tiền Phong, TS. Phan Thế Đồng - Phó Chủ tịch Hội Dinh dưỡng thực phẩm TPHCM - cho rằng, các loại bánh trung thu nhà làm, bánh trung thu giá rẻ không rõ nguồn gốc, xuất xứ đang được bày bán trên thị trường hiện nay tiềm ẩn rất nhiều rủi ro. Các loại bánh này không công khai thành phần các chất phụ gia sử dụng, nên không thể đảm bảo được việc có an toàn hay không. Một số chủng vi khuẩn sinh ra độc tố trong nguyên liệu, khi chế biến độc tố vẫn tồn tại; bánh dễ phát sinh vi khuẩn và nấm mốc, vì vậy người sản xuất buộc phải sử dụng chất bảo quản… Chúng ta không biết được bánh đã sử dụng những chất bảo quản nào, có trong danh mục cho phép hay không, liều lượng ra sao.

“Bên cạnh những nguyên nhân trên, với những loại bánh trung thu “3 không” này có nguy cơ gây ngộ độc cấp tính cũng như mãn tính, trong đó không loại trừ các bệnh về gan, thận, ung thư...” - ông Đồng nhấn mạnh.

Bánh trung thu được bao gói sơ sài bán đầy chợ vỉa hè. Ảnh: U.P.

Ông Nguyễn Quang Huy, Phó Cục trưởng Cục Quản lý thị trường (QLTT) TPHCM cho biết, trong vài năm trở lại đây, thị trường bánh trung thu ở thành phố nói riêng và cả nước nói chung rất đa dạng về chủng loại, giá thành. Các sản phẩm được nhập cả chính ngạch lẫn tiểu ngạch và có cả các sản phẩm do cá nhân tự sản xuất thủ công. Chỉ tính riêng từ đầu tháng 8/2024 đến nay, các Đội QLTT đã kiểm tra, xử lý 24 vụ vi phạm đối với mặt hàng thực phẩm. Riêng với bánh kẹo, bánh trung thu đã tạm giữ trên 15.000 sản phẩm trị giá hơn 150 triệu đồng; đã xử phạt với số tiền hơn 219 triệu đồng.

Để đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, ngăn chặn hàng nhập lậu không rõ nguồn gốc, xuất xứ trong dịp trung thu năm nay, Cục QLTT đã chỉ đạo các đội QLTT tăng cường quản lý địa bàn để kịp thời phát hiện, xử lý các hành vi vi phạm. Đồng thời phối hợp với Sở An toàn thực phẩm TPHCM để tập trung kiểm tra các cơ sở sản xuất, kinh doanh bánh, trong đó chú trọng vào nguồn gốc nguyên liệu, phụ gia thực phẩm…

Uyên Phương