TP. Hồ Chí Minh: Lên phương án giải quyết nhà ven kênh, rạch, cải thiện môi trường

Những ngôi nhà trên và ven kênh rạch tại một tuyến kênh thuộc địa bàn quận Bình Thạnh (cũ). Ảnh: Quang Phương

Ngày 3/12, UBND TP. Hồ Chí Minh có Văn bản số 4334/UBND-DA về đề xuất hỗ trợ nguồn vốn biến đổi khí hậu, môi trường giai đoạn 2026-2030 cho Đề án chỉnh trang đô thị khu vực nhà trên và ven sông, kênh, rạch trên địa bàn thành phố. Văn bản gửi đến Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN-MT).

Theo UBND TP. Hồ Chí Minh, trong nhiều năm qua, hệ thống sông, kênh, rạch của thành phố giữ vai trò quan trọng trong thoát nước, điều tiết mưa lũ và tạo nên không gian công cộng đặc thù. Thực tế hiện nay, TP. Hồ Chí Minh còn tồn tại nhiều căn nhà ở trên và ven sông, kênh, rạch; phần lớn tập trung tại các lưu vực chịu áp lực thoát nước lớn.

Tình trạng này dẫn đến nguy cơ mất an toàn về phòng cháy, cứu nạn, cứu hộ, sạt lở, cản trở dòng chảy, gia tăng ngập úng; gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị và chất lượng sống của người dân; tạo áp lực lớn cho hệ thống thoát nước của thành phố.

Một căn chòi của người dân nằm hẳn trên lòng kênh tại một tuyến kênh thuộc phường Trường Thọ. Ảnh: Quang Phương

Văn bản của UBND thành phố nêu: Tại buổi làm việc giữa Ban Thường vụ Thành ủy TP. Hồ Chí Minh và Tỉnh ủy Bình Dương, Tỉnh ủy Bà Rịa - Vũng Tàu (trước sáp nhập), theo Thông báo kết luận số 235-TB/VPTW ngày 24/6/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ đạo "cần đầu tư mạnh mẽ hơn nữa, tốc độ nhanh hơn nữa để xóa nhà tạm trên và ven sông, kênh rạch".

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ TP. Hồ Chí Minh lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 đặt mục tiêu đến năm 2030 di dời 50% số nhà ven kênh rạch, tương đương 20.000 căn. TP. Hồ Chí Minh đã phê duyệt 2 đề án: Đề án chỉnh trang đô thị khu vực nhà trên, ven sông, kênh, rạch giai đoạn 2025 - 2030 và Đề án chỉnh trang đô thị khu vực nhà ven kênh rạch thuộc Quận 8 (cũ), nay là ba phường Chánh Hưng, Bình Đông, Phú Định.

Các đề án với mục tiêu: nạo vét, khơi thông dòng chảy, chống sạt lở, xây dựng đường và kè ven kênh, cải tạo môi trường và phát triển không gian công cộng. Tổng nhu cầu vốn cho hai đề án: 105.000 tỷ đồng.

Một tuyến kênh trên địa bàn huyện Bình Chánh (cũ) hiện đã thi công đường 2 bên nhưng cỏ dại, rác thải nghẹt cả kênh. Ảnh: Quang Phương

Thực hiện chỉ đạo của Trung ương, TP. Hồ Chí Minh tập trung mọi nguồn lực để thực hiện các nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế quan trọng: tăng trưởng kinh tế "hai con số", hoàn thiện mạng lưới kết cấu hạ tầng giao thông chiến lược (đặc biệt là hệ thống đường sắt đô thị - metro) và triển khai nhiều dự án kết nối liên vùng theo chỉ đạo của Chính phủ và Quốc hội.

Công tác chỉnh trang đô thị, di dời và bố trí tái định cư đối với nhà trên và ven sông, kênh, rạch cần nguồn lực rất lớn, nhất là chi phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư chiếm tỷ trọng chủ yếu, khả năng cân đối của ngân sách thành phố trước mắt khó khăn.

Để thực hiện chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm và triển khai hiệu quả 2 đề án nêu trên, UBND TP. Hồ Chí Minh kiến nghị Bộ NN-MT hỗ trợ 10.000 tỷ đồng từ nguồn vốn ngân sách Trung ương về biến đổi khí hậu và xử lý ô nhiễm môi trường do Bộ quản lý.

Quang Phương