TP Hồ Chí Minh đề xuất Chính phủ gỡ nút thắt dự án chống ngập 10.000 tỷ đồng

Cống Mương Chuối (huyện Nhà Bè) với 4 cửa van ngăn triều đã hoàn thành việc lắp đặt, các hạng mục dự án cũng đã đạt 96% khối lượng. Ảnh: Mạnh Linh

Khó khăn tài chính và pháp lý làm đình trệ tiến độ

Dự án giải quyết ngập do triều khu vực TP Hồ Chí Minh giai đoạn 1, được khởi công vào giữa năm 2016, là một trong những công trình quan trọng nhất của Thành phố, nhằm kiểm soát tình trạng ngập úng do triều cường và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Với quy mô bảo vệ 570 km² diện tích, bao gồm cả trung tâm Thành phố và các khu vực ven sông Sài Gòn, nơi có hơn 6,5 triệu người sinh sống, dự án này được kỳ vọng sẽ mang lại sự an tâm cho người dân và đảm bảo sự phát triển bền vững cho TP Hồ Chí Minh trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp.

Tuy nhiên, từ khi khởi công đến nay, dự án đã gặp phải nhiều khó khăn, khiến tiến độ thi công bị đình trệ. Một trong những nguyên nhân chính là do không thể huy động đủ nguồn vốn để hoàn thành phần còn lại của công trình.

Cống ngăn triều Tân Thuận (Quận 7) nằm trên kênh Tẻ đã hoàn thành hơn 93% khối lượng thi công. Ảnh: Mạnh Linh/Báo Tin tức

Cụ thể, Ngân hàng BIDV đã từ chối ký phụ lục hợp đồng tín dụng với Công ty TNHH Trung Nam BT 1547 - đơn vị chủ đầu tư của dự án, dẫn đến việc gia hạn thời gian giải ngân tái cấp vốn không thể thực hiện được. Hậu quả là dự án đã phải tạm dừng thi công từ tháng 11/2020, gây ra nhiều lo ngại về khả năng hoàn thành đúng tiến độ.

Không chỉ gặp khó khăn về vốn, dự án này còn vướng mắc về mặt pháp lý khi chưa có cơ sở thống nhất để thanh toán hợp đồng BT (xây dựng - chuyển giao). Theo quy định hiện hành, việc thanh toán hợp đồng BT chỉ có thể thực hiện bằng quỹ đất. Tuy nhiên, với dự án chống ngập 10.000 tỷ đồng, Chính phủ đã cho phép thanh toán bằng cả quỹ đất và ngân sách. Dù vậy, việc triển khai lại gặp phải những rào cản pháp lý phức tạp khiến việc thanh toán không thể tiến hành.

Đến nay, tổng mức đầu tư của dự án đã tăng từ 9.976 tỷ đồng lên thành 14.398 tỷ đồng, chủ yếu do chi phí lãi vay và các chi phí khác phát sinh trong quá trình thi công bị kéo dài. Theo báo cáo của Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng Trung Nam, chi phí lãi vay tính đến ngày 26/7/2024 đã lên tới 2.369 tỷ đồng, trung bình mỗi ngày phát sinh hơn 17 tỷ đồng lãi suất. Điều này đã khiến tổng mức đầu tư của dự án ngày càng tăng cao và gây áp lực lớn đối với cả nhà đầu tư lẫn UBND TP Hồ Chí Minh.

Ngoài ra, việc dự án bị đình trệ cũng ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của người dân TP Hồ Chí Minh. Theo kế hoạch ban đầu, dự án sẽ hoàn thành vào năm 2018, nhưng đến nay đã chậm tiến độ hơn 6 năm và vẫn chưa xác định được thời hạn hoàn thành. Điều này đồng nghĩa với việc hàng triệu cư dân của TP Hồ Chí Minh phải tiếp tục sống chung với tình trạng ngập úng do triều cường trong thời gian dài. Đây là một vấn đề hết sức cấp bách, đòi hỏi các cơ quan chức năng phải có giải pháp nhanh chóng và hiệu quả để đưa dự án trở lại quỹ đạo.

Áp lực lãi suất gia tăng và đề xuất Thành phố

Trong bối cảnh tình hình tài chính của dự án ngày càng trở nên nghiêm trọng, UBND TP Hồ Chí Minh đã đưa ra một loạt các đề xuất nhằm tháo gỡ các vướng mắc pháp lý và tài chính để dự án có thể tiếp tục triển khai. Cụ thể, ngày 24/9/2024 vừa qua, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi đã ký văn bản số 271/BC-UBND trình Thủ tướng Chính phủ phương án tháo gỡ những khó khăn của dự án chống ngập 10.000 tỷ đồng này.

Trong văn bản này, UBND TP Hồ Chí Minh đề xuất điều chỉnh dự án và ký kết phụ lục hợp đồng BT mới, cho phép thanh toán bằng quỹ đất như đã thỏa thuận ban đầu. Đây là một bước đi quan trọng nhằm giải quyết các vướng mắc pháp lý, đồng thời tạo điều kiện để dự án có thể huy động đủ nguồn vốn và tiếp tục thi công. Việc điều chỉnh này sẽ giúp dự án khắc phục được các thiếu sót nêu tại Nghị quyết số 40/NQ-CP ngày 1/4/2021, đồng thời đảm bảo tính hợp pháp của các thủ tục thanh toán trong quá trình triển khai.

Cống Phú Định trên kênh Đôi (Quận 8) đã đạt khoảng 90% tiến độ nhưng phải dừng thi công do gặp khó về vốn. Ảnh: Mạnh Linh

Bên cạnh đó, UBND TP Hồ Chí Minh cũng đang nghiên cứu và lựa chọn một trong ba phương án khả thi nhất do Tổ công tác của Chính phủ đề xuất. Nếu các vướng mắc về pháp lý được tháo gỡ kịp thời, nhà đầu tư cam kết sẽ hoàn thành công trình trong vòng 6 đến 8 tháng kể từ ngày được giải ngân.

Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, TP Hồ Chí Minh cần phải vượt qua nhiều thách thức. Việc giải quyết các vấn đề tài chính và pháp lý không chỉ đòi hỏi sự nỗ lực của chính quyền Thành phố, mà còn cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, bao gồm nhà đầu tư, ngân hàng và các cơ quan quản lý nhà nước. Đây là một quá trình phức tạp và đòi hỏi sự quyết tâm cao độ từ tất cả các bên tham gia.

Nếu không có những biện pháp kịp thời và hiệu quả, nguy cơ dự án tiếp tục bị đình trệ sẽ rất cao, gây ra những hậu quả nghiêm trọng về kinh tế và xã hội cho TP Hồ Chí Minh. Việc không hoàn thành dự án không chỉ làm tăng chi phí đầu tư mà còn gây ra nhiều hệ lụy khác như lãng phí nguồn lực đã đầu tư, làm suy giảm lòng tin của người dân đối với các dự án lớn của thành phố. Do đó, đòi hỏi TP Hồ Chí Minh phải có những quyết sách đúng đắn và mạnh mẽ để giải quyết triệt để các vướng mắc hiện tại.

Ngoài ra, TP Hồ Chí Minh cũng cần phải cân nhắc kỹ lưỡng về các phương án tài chính, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả trong việc huy động nguồn vốn cho dự án. Việc điều chỉnh các cơ chế thanh toán, đồng thời đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong quá trình thực hiện sẽ là yếu tố quan trọng để đảm bảo sự thành công của dự án chống ngập 10.000 tỷ đồng.

Trong tương lai, nếu TP Hồ Chí Minh có thể vượt qua được những thách thức hiện tại và hoàn thành dự án chống ngập, đây sẽ là một bước đột phá quan trọng trong việc bảo vệ thành phố khỏi tình trạng ngập úng do triều cường và ứng phó với biến đổi khí hậu. Thêm nữa, dự án này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế và xã hội to lớn, mà còn là một biểu tượng cho sự phát triển bền vững và quyết tâm của TP Hồ Chí Minh trong việc xây dựng một đô thị hiện đại và đáng sống.

Hải Yên/Báo Tin tức