TP.HCM: Tháo điểm nghẽn, mở lối vào kỷ nguyên phát triển

Gỡ vướng cho nhiều dự án ở TP.HCM

Chính phủ đã ban hành Nghị định 76 có hiệu lực từ ngày 1-4-2025, quy định chi tiết Nghị quyết 170 của Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với các dự án, đất đai trong kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án tại TP.HCM và một số tỉnh, TP khác như Đà Nẵng, Khánh Hòa. Nghị định này áp dụng đối với cơ quan nhà nước, người sử dụng đất, tổ chức, cá nhân có liên quan đến các dự án, đất đai trong kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án tại TP.HCM.

Ngoài ra, mới đây, chính quyền TP.HCM cũng đã có báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ và Bộ Tài chính về khó khăn, vướng mắc liên quan đến sáu dự án theo Quyết định 1568 ngày 12-12-2024 của Thủ tướng Chính phủ.

Hiện Thủ tướng đã chỉ đạo rà soát nhằm gỡ vướng cho các dự án này.

Ông PHẠM BÌNH AN, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM:

Hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường

TP.HCM cần tiếp tục rà soát, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN, đáp ứng yêu cầu thực tiễn và nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực thi, tạo động lực thúc đẩy phát triển.

Cùng với đó là tăng cường phân công, phân cấp, phân quyền, ủy quyền theo quy định của pháp luật, cá thể hóa trách nhiệm gắn với kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực hiện quản, phân bổ nguồn lực hợp lý; hạn chế tối đa độ trễ trong khâu triển khai nhằm gia tăng hiệu quả tác động của chính sách.

...........................

TS LÊ THỊ ANH ĐÀO, Phó Giám đốc Học viện Chính trị khu vực II:

Bốn nhóm giải pháp gỡ vướng hạ tầng, giao thông

Có bốn nhóm giải pháp quan trọng để giải quyết các điểm nghẽn về phát triển hạ tầng, giao thông bao gồm: (i) Cơ chế tài chính linh hoạt từ Trung ương đến địa phương; (ii) Đột phá trong phân cấp, phân quyền và thủ tục đầu tư; (iii) Cơ chế và chính sách đồng bộ phát triển đô thị theo định hướng giao thông (TOD); (iv) Thu hút đầu tư tư nhân và phát triển hạ tầng số đi kèm.

Mở rộng TP.HCM mở ra nhiều kỳ vọng mới

Năm 2025 là thời điểm TP.HCM trải qua 50 năm kể từ khi Việt Nam thống nhất, cũng là thời điểm TP cùng đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình. Trong thời điểm mang tính bước ngoặt lịch sử này, người dân TP.HCM và cả nước rất quan tâm đến câu chuyện sáp nhập, mở rộng TP theo chủ trương sắp xếp, tinh gọn bộ máy.

Nghĩ về một TP.HCM mở rộng…

Hiện nay, phương án hợp nhất Bà Rịa-Vũng Tàu và Bình Dương vào TP.HCM được dư luận rất quan tâm. Trước đó, điều này đã được thảo luận sôi nổi, không chỉ giữa các nhà quản lý, nhà khoa học, chuyên gia mà còn lan rộng trong các tầng lớp nhân dân. Nguyên nhân có lẽ là việc này sẽ quyết định đến tương lai của khu vực năng động nhất và có tiềm lực kinh tế lớn nhất Việt Nam.

Trước đây, do đặc điểm hệ thống sông rạch dày đặc và do điều kiện lịch sử, trong khu vực này tồn tại một số bất cập trong phân định ranh giới giữa các đơn vị hành chính cấp tỉnh như ranh giới không trùng với hệ thống sông rạch và các tuyến giao thông chính, còn xuất hiện tình trạng “gần nhà - xa ngõ”, “mượn đường nhà hàng xóm”... Về nguyên tắc, chủ trương sáp nhập là cơ hội rất tốt để các cơ quan có thẩm quyền xem xét, đưa ra quyết định khắc phục các bất cập trên. Các quyết định cần đưa ra dựa trên việc cân nhắc các yếu tố như chính trị, kinh tế, văn hóa, an ninh, quốc phòng…

Chủ trương sáp nhập các tỉnh, TP dựa trên các cơ sở và được thúc đẩy bởi các điều kiện cụ thể: (i) Xu thế phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng (nhất là hạ tầng giao thông) giúp tăng cường khả năng kết nối trực tiếp giữa các khu vực trong phạm vi quản lý hành chính; (ii) Xu thế phát triển hạ tầng số và đẩy mạnh giao tiếp số giúp tăng cường khả năng kết nối trực tuyến giữa Nhà nước và người dân, khắc phục các trở ngại do khoảng cách địa lý tạo nên; (iii) Xu thế cải cách hành chính và xã hội hóa việc cung cấp dịch vụ công giúp bộ máy quản lý nhà nước có thể bao quát phạm vi quản lý hành chính rộng hơn một cách chiến lược hơn.

Kỳ vọng tháo gỡ các điểm nghẽn

Khi phương án hợp nhất Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu vào TP.HCM chính thức thực hiện, một số điểm nghẽn hiện nay của cả các địa phương được sáp nhập có thể được giải quyết. Điển hình là các vấn đề về kết cấu hạ tầng, nhất là hệ thống giao thông (ví dụ thúc đẩy việc đầu tư xây dựng Quốc lộ 13 để kết nối TP.HCM hiện hữu và tỉnh Bình Dương, thúc đẩy việc đầu tư xây dựng tuyến đường sắt đô thị Suối Tiên - TP mới Bình Dương…).

Các vấn đề về bảo vệ môi trường cũng có thể được giải quyết, ví dụ thúc đẩy việc bảo vệ nguồn nước sông Sài Gòn, giải quyết nhanh chóng vấn đề ô nhiễm liên tỉnh liên quan đến kênh Ba Bò trước đây… Bên cạnh đó, điểm nghẽn về cung cấp nhà ở cho người dân cũng có thể được khơi thông, ví dụ xây dựng các khu nhà ở xã hội, nhà ở giá phù hợp thu nhập của người dân tại các khu vực ngoài TP.HCM hiện hữu và có kết nối nhanh về khu trung tâm TP.HCM hiện hữu hoặc các khu vực động lực phát triển khác. Đây là các điểm nghẽn mà trước đây cơ chế liên kết vùng chưa giải quyết được hoặc đã giải quyết nhưng chưa triệt để và còn chậm chạp.

Cần lộ trình hợp lý

Để phát huy hiệu quả của chủ trương sáp nhập, các quy hoạch của các tỉnh được sáp nhập liên quan (đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Luật Quy hoạch năm 2017) cần được rà soát về tính pháp lý và tính hợp lý, theo lộ trình phù hợp.

Trước mắt, cần xử lý ngay các vấn đề pháp lý liên quan đến quy hoạch, tránh gây ảnh hưởng tắc nghẽn các dự án đầu tư công và các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, TP hình thành sau sáp nhập.

Trong thời gian ngắn nhất, cần khẩn trương rà soát để điều chỉnh, bổ sung nội dung các quy hoạch của các tỉnh, TP được sáp nhập nhằm xử lý các điểm vênh giữa các quy hoạch trên (nếu có). Về lâu dài, cần có kế hoạch xây dựng quy hoạch cho TP.HCM mở rộng trong giai đoạn tiếp theo, tức là sau năm 2030.

Khi giải quyết được những điểm nghẽn trên, TP.HCM mở rộng nói riêng và vùng xung quanh nói chung sẽ nâng cao sức cạnh tranh so với các vùng đại đô thị khác trong khu vực Đông Nam Á và trên thế giới, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của TP.HCM mở rộng và của cả Việt Nam, trong bối cảnh toàn cầu có nhiều cơ hội nhưng cũng không ít thách thức khó lường trước.

Trong tương lai, với cơ chế cởi mở và thông thoáng, với tiềm năng đất đai và con người, với thế mạnh của các khu vực đầu mối giao thông đường bộ, đường không, đường thủy, TP.HCM mở rộng được kỳ vọng sẽ là trung tâm khoa học công nghệ, tài chính, thương mại dịch vụ chất lượng cao và logistics của khu vực. Khi đó, người dân, doanh nghiệp và toàn xã hội chắc chắn sẽ hưởng lợi từ chủ trương này.

TS PHẠM TRẦN HẢI đang công tác tại Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM

ĐỖ THIỆN ghi