TP.HCM không còn là miền 'đất hứa' cho lao động ngoại tỉnh?

Thay đổi thị trường lao động

Là trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, hàng chục năm qua TP.HCM luôn là điểm đến lý tưởng trong hành trình di cư của hàng triệu lao động ngoại tỉnh. Họ chính là lực lượng đóng góp to lớn, một phần không thể tách rời đối với sự phát triển về mọi mặt của thành phố. Theo dự thảo báo cáo của UBND TP.HCM, giai đoạn 2022-2024, TP.HCM có hơn 4,7 triệu người lao động đang làm việc, trong đó lao động di cư chiếm khoảng 50%.

Người lao động ngoại tỉnh chính là lực lượng đóng góp to lớn cho sự phát triển của TP.HCM

Tuy nhiên, những năm gần đây, đặc biệt sau dịch Covid-19, số lượng người nhập cư tại TP.HCM có dấu hiệu chững lại. Một bộ phận rời đi sau nhiều năm gắn bó, trong khi nhiều người trẻ mới gia nhập thị trường lao động không chọn thành phố là nơi bắt đầu.

Theo số liệu thống kê, năm 2023, TP.HCM chỉ đón nhận khoảng 65.000 người nhập cư, trong khi những năm trước trung bình đón khoảng từ 170.000 – 180.000 người. Đây là lần đầu tiên tỷ lệ phát triển dân số cơ học (được tính dựa trên người di cư đến và rời đi) thấp hơn tỷ lệ phát triển dân số tự nhiên (được xác định trên cơ sở số trẻ sinh ra và người qua đời trên địa bàn) 0,68% so với 0,74%.

Trao đổi với báo chí, bà Trần Thị Diệu Thúy, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM, cho biết có nhiều nguyên nhân tác động dẫn đến vấn đề này. Đầu tiên, thị trường lao động cạnh tranh, các địa phương khác cũng đã phát triển nhiều khu công nghiệp và khu kinh tế, tạo cơ hội việc làm tương tự như TP.HCM.

Hơn nữa, chi phí sinh hoạt ở TP.HCM thuộc nhóm cao nhất, nhì cả nước, thu nhập không theo kịp giá cả, khiến một bộ phận người nhập cư không thể gồng gánh nổi. Nhiều người chọn hồi hương, thu nhập có thể không bằng thành phố nhưng chi phí thấp hơn nhiều, được gần con, chăm sóc gia đình.

Đặc biệt, sau trải nghiệm khó khăn trong thời gian thành phố phong tỏa vì dịch bệnh, ít nhiều tác động đến tâm lý của nhiều người lao động, thúc đẩy họ rời thành phố về quê.

Những người lao động đang tìm mọi cách chật vật mưu sinh nơi thành phố

“Cuối tháng này em sẽ về quê hẳn”, Nguyễn Minh Nhật, quê Hà Tĩnh, làm nghề môi giới bất động sản, đưa ra quyết định sau 6 năm gắn bó với TP.HCM. “Mấy năm nay thị trường nhà đất chững lại, em còn làm thêm một số công việc nữa nhưng làm mãi không có dư, nhiều tháng còn phải đi vay mượn đóng tiền nhà, nên em quyết định về quê học tiếng đi xuất khẩu lao động nước ngoài”, Nhật tâm sự.

Như vậy, sau thời gian dài tìm kiếm cơ hội ở TP.HCM, giấc mơ an cư tại thành phố nhộn nhịp của chàng thanh niên miền Trung chính thức khép lại. Và Nhật chỉ là một trong nhiều lao động nhập cư chung tình cảnh và quyết định rời thành phố.

Nhiều lao động khó tìm được nơi an cư ở thành phố nhộn nhịp này

Các thành phố lớn sẽ thiếu hụt lao động?

Sự biến động, thay đổi về xu hướng di cư đã tác động đến nguồn lao động tại TP.HCM. Mới đây, Trung tâm Dịch vụ việc làm TP.HCM cho biết, qua khảo sát, trong 2 tháng đầu của năm 2025, các doanh nghiệp cần tuyển dụng gần 8.500 vị trí việc làm, tuy nhiên chỉ có hơn 6.200 người lao động đăng ký tìm việc trên Cổng thông tin việc làm thành phố.

Những áp lực chi tiêu bủa vây người lao động, nên họ chọn bỏ phố về quê

Lao động phổ thông được xác định thiếu trầm trọng khi chỉ có hơn 1.400 người tìm việc, trong khi nhu cầu tuyển dụng của các doanh nghiệp tại thành phố cần gần 5.000 người. Tương tự, ngành nghề thực phẩm, đồ uống chỉ có hơn 400 người tìm việc, trong khi nhu cầu cần hơn 1.200 người.

Không chỉ lao động phổ thông, thị trường TP.HCM cũng đang thiếu hụt lao động có trình độ cao. Bà Nguyễn Văn Hạnh Thục, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm TP.HCM, cho biết, trong 2 tháng đầu năm, Trung tâm đã tiếp nhận 857 doanh nghiệp thông báo tuyển dụng lao động chất lượng cao cho hơn 4.200 vị trí, tuy nhiên mới chỉ có 247 lượt người lao động Việt Nam tương tác ứng tuyển. Tính đến đầu tháng 3/2025, vẫn còn hơn 1.000 vị trí đang trong thời gian đăng tuyển.

Cần có giải pháp đồng bộ từ chính quyền và doanh nghiệp

Trước thực trạng trên, lãnh đạo một doanh nghiệp tại TP.HCM cho biết, hiện nay nguồn lao động của thành phố vẫn phụ thuộc nhiều vào lao động người nhập cư, nếu chính quyền không có sự ứng phó kịp thời thì xu hướng “di cư ngược” sẽ tiếp diễn, tạo ra những thách thức cho thành phố. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng phải có chính sách hỗ trợ người lao động, chế độ lương, phúc lợi xã hội để người lao động yên tâm làm việc và gắn bó với thành phố.

Trao đổi với báo chí mới đây, bà Trần Thị Diệu Thúy, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM, cho biết, đối với lao động, thành phố có chiến lược giữ chân, có chính sách hỗ trợ vay vốn, chuyển đổi nghề, tự tạo việc làm. Thành phố cũng có các chương trình bình ổn giá thực phẩm, bình ổn giá thuốc để phần nào kéo giảm chi phí cho nhóm thu nhập thấp. Dù một số chính sách chưa đủ làm người dân hài lòng vì nhiều lý do như vướng cơ chế, quy định pháp luật, nguồn lực có hạn nhưng đang từng bước nỗ lực tốt hơn.

TP.HCM đang đối mặt với thách thức lớn khi không còn là “miền đất hứa” cho lao động ngoại tỉnh. Để duy trì sức hút, thành phố cần có những giải pháp đồng bộ từ chính quyền và doanh nghiệp, nhằm tạo điều kiện tốt nhất cho người lao động sinh sống và làm việc lâu dài.

Nguyễn Tùng - CTV Lê Nam/VOV.VN