Tốt nghiệp ngành Kỹ thuật Hàng không có thể đảm nhiệm những công việc nào?

Ngành Kỹ thuật Hàng không đóng vai trò cung cấp nguồn nhân lực kỹ thuật chất lượng cao trong lĩnh vực bảo trì, bảo dưỡng máy bay. Theo đại diện các cơ sở giáo dục, nhu cầu nhân lực trong ngành này đang gia tăng mạnh mẽ, đặt ra yêu cầu cấp thiết phải nâng cao chất lượng đào tạo. Ngoài ra, để đáp ứng được đặc thù công việc, bên cạnh kiến thức chuyên môn, người học cũng cần có tố chất và trang bị nhiều kỹ năng khác, nhất là khả năng ngoại ngữ.

Nhu cầu nhân lực chất lượng cao ngành Kỹ thuật Hàng không đang tăng nhanh

Chia sẻ với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, ông Trần Ngọc Anh - Trưởng phòng, Phòng Phát triển nhân lực, Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên Kỹ thuật Máy bay (VAECO), Tổng công ty Hàng không Việt Nam cho biết, sau đại dịch Covid-19, ngành hàng không trên toàn cầu, trong đó có Việt Nam, bước vào giai đoạn phát triển mới.

Nhu cầu về nhân lực trong lĩnh vực Kỹ thuật Hàng không đang gia tăng mạnh mẽ, đặc biệt tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương, Trung Đông và Bắc Mỹ. Dự báo từ năm 2025 - 2030, Việt Nam sẽ cần thêm hàng nghìn kỹ thuật viên và kỹ sư hàng không để đáp ứng nhu cầu bảo dưỡng, sửa chữa và vận hành máy bay. Nhu cầu này được ước tính tăng trưởng khoảng 10-15% mỗi năm.

Sự thay đổi này chịu tác động từ nhiều yếu tố, trong đó có sự phục hồi và tăng trưởng của ngành hàng không; sự phát triển của công nghệ mới đòi hỏi áp dụng các phương pháp bảo dưỡng tiên tiến. Tình trạng thiếu hụt nhân lực do công tác đào tạo trong lĩnh vực này còn hạn chế… nếu không có chiến lược phát triển nguồn nhân lực phù hợp, nguy cơ thiếu hụt kỹ thuật viên và kỹ sư hàng không chất lượng cao trong tương lai là rất lớn.

Ông Trần Ngọc Anh – Trưởng phòng, Phòng Phát triển nhân lực, Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên Kỹ thuật Máy bay (VAECO). Ảnh: NVCC

Trong khi đó, Phó giáo sư, Tiến sĩ Ngô Quang Minh - Phó Trưởng khoa, Khoa Hàng không, Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội cho biết, dự kiến đến năm 2025, thị trường hàng không Việt Nam cần hơn 58.000 nhân lực và có thể tăng lên 100.000 vào năm 2030 khi sân bay quốc tế Long Thành (đang trong quá trình xây dựng tại huyện Long Thành, tỉnh Đồng Nai) đi vào khai thác. Do đó, việc phát triển đội ngũ nhân sự ngành hàng không đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển của đất nước.

Trước nhu cầu ngày càng cao về nhân lực chất lượng trong lĩnh vực Kỹ thuật Hàng không, các trường đại học đang đẩy mạnh nâng cao chất lượng đào tạo, cập nhật chương trình giảng dạy và ứng dụng công nghệ tiên tiến nhằm đáp ứng yêu cầu của ngành.

Theo Phó giáo sư, Tiến sĩ Ngô Quang Minh, thế mạnh nổi bật nhất của Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội là hợp tác chặt chẽ với các doanh nghiệp, đặc biệt là Hãng hàng không quốc gia Việt Nam - Vietnam Airlines và VAECO.

Chương trình đào tạo ngành Kỹ thuật Hàng không của trường gồm 2 chuyên ngành là Bảo dưỡng máy bay và Kỹ thuật bảo dưỡng. Chương trình chuyên ngành Bảo dưỡng máy bay được thiết kế theo quy định và tiêu chuẩn châu Âu về chứng nhận kỹ sư bảo dưỡng máy bay EASA-Part 66 và đã được Cục Hàng không Việt Nam phê duyệt. Đồng thời, sinh viên có 195 giờ được giảng dạy bởi các chuyên gia đến từ Hãng hàng không Bamboo Airways và Cục Hàng không Việt Nam.

Đặc biệt, chương trình đào tạo Kỹ thuật vận hành của nhà trường có sự hợp tác với Đại học Hàng không dân dụng quốc gia Pháp - ENAC trong tổ chức chương trình Thạc sĩ Quản trị Vận tải Hàng không Quốc tế (Master IATOM). Nhờ thỏa thuận hợp tác này, sinh viên theo học chương trình cử nhân tại Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội có nhiều cơ hội tiếp tục học lên bậc thạc sĩ tại ENAC, mở rộng triển vọng nghề nghiệp trong lĩnh vực hàng không.

Còn đối với sinh viên theo học chuyên ngành Kỹ thuật bảo dưỡng định hướng chứng chỉ B1/B2 (chứng chỉ cho phép các bạn được thực hiện tác vụ bảo dưỡng trực tiếp trên máy bay) sẽ học 3 năm chương trình đào tạo cử nhân tại trường và 1 năm đào tạo chuyên sâu tại VAECO. Sau khi hoàn thành chương trình, sinh viên được cấp bằng cử nhân cùng chứng nhận hoàn thành chương trình đào tạo lý thuyết chứng chỉ B1/B2.

Ngoài ra, sinh viên tốt nghiệp Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội sở hữu chứng chỉ B1/B2 sẽ được ưu tiên cộng 1 điểm trên thang điểm 10 khi ứng tuyển vào VAECO, tạo lợi thế lớn trong thị trường lao động ngành hàng không.

Chương trình đào tạo của nhà trường được đầu tư mạnh mẽ từ Hãng sản xuất máy bay Airbus ngay từ giai đoạn đầu, đồng thời nhận được sự hỗ trợ từ IAS/BRICKS, Vietnam Airlines và VAECO trong quá trình phát triển, từ xây dựng chương trình đào tạo đến cử chuyên gia giảng dạy và chuyển giao chương trình.

Tuy nhiên, công tác đào tạo ngành Kỹ thuật Hàng không gặp nhiều thách thức trong việc thu hút sinh viên so với các ngành học rộng hơn do tính chất đặc thù của ngành. Bên cạnh đó, chi phí đầu tư trang thiết bị đào tạo khá tốn kém, đòi hỏi nguồn lực lớn. Ngoài ra, chương trình đào tạo bằng tiếng Anh dù là lợi thế của nhà trường, song cũng trở thành rào cản đối với nhiều sinh viên. Nếu sinh viên không có nền tảng tiếng Anh tốt sẽ ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận kiến thức.

Về cơ sở vật chất, phòng thí nghiệm hàng không của Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội được đầu tư mạnh mẽ bao gồm nhiều trang thiết bị hiện đại như: mô hình động cơ tua bin khí, mô hình hệ thống điều hòa trên máy bay, mô hình ma sát chất lỏng, ống thổi khí động học, bộ thực hành điện - điện tử, thiết bị kiểm tra không phá hủy…

Cùng với đó, nhà trường đầu tư hệ thống phòng học thông minh với các công nghệ học tập tương tác hiện đại. Trường có xưởng thực hành do sinh viên vận hành FabLab được trang bị đầy đủ các công nghệ hiện đại như máy in 3D, IoT. Nhà trường đang hướng đến việc tích hợp AI trong giảng dạy để thiết kế chương trình đào tạo được tinh chỉnh cho từng cá nhân, phù hợp với xu hướng giáo dục chung toàn cầu.

Phó giáo sư, Tiến sĩ Ngô Quang Minh - Phó Trưởng khoa, Khoa Hàng không, Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội. Ảnh: NTCC

Trong khi đó, Tiến sĩ Lê Thị Hồng Hiếu, Trưởng bộ môn Kỹ thuật Hàng không, Trường Đại học Bách khoa, Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh cho hay, theo Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA), Việt Nam nằm trong top 4 thị trường có tốc độ tăng trưởng hành khách hàng không cao nhất thế giới.

Bên cạnh đó, công nghệ máy bay không người lái (UAV – Unmanned Aerial Vehicle, Drone) đang được ứng dụng mạnh mẽ không chỉ trong lĩnh vực quân sự mà còn trong nhiều lĩnh vực khác trong cuộc sống như nông nghiệp, công nghiệp và giải trí. Trước bối cảnh này, nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực hàng không, đặc biệt là nhân lực chất lượng cao sẽ ngày càng gia tăng để đáp ứng sự phát triển nhanh chóng của ngành.

Ngành Kỹ thuật Hàng không tại Trường Đại học Bách Khoa, Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh được triển khai đào tạo từ năm 1996. Hiện nay, ngành học này gồm 3 chương trình đào tạo: chương trình học bằng tiếng Việt, tiếng Anh và chương trình đào tạo kỹ sư chất lượng cao tại Việt Nam (PFIEV).

Chương trình đào tạo Kỹ thuật Hàng không tại trường được thiết kế để đáp ứng nhu cầu ngày càng gia tăng về nhân lực kỹ thuật trong khai thác hàng không dân dụng và các lĩnh vực kỹ thuật liên quan.

Theo Tiến sĩ Lê Thị Hồng Hiếu, chương trình đào tạo Kỹ thuật Hàng không bậc cử nhân và kỹ sư của trường đã được các tổ chức kiểm định uy tín tại châu Âu công nhận. Ủy ban Văn bằng Kỹ sư Pháp (CTI) đã cấp chứng nhận chương trình kỹ sư tương đương bậc thạc sĩ tại châu Âu từ năm 2004 đến 2028, thông qua các kỳ đánh giá định kỳ 6 năm/lần.

Ngoài ra, trong năm 2024, Tổ chức Kiểm định chương trình đào tạo kỹ thuật, công nghệ thông tin và khoa học tự nhiên ASIIN (Đức) đã tiến hành đánh giá hồ sơ và kiểm định trực tiếp tại trường.

Nhu cầu nhân lực trong lĩnh vực hàng không dân dụng, đặc biệt là bảo dưỡng máy bay, ngày càng tăng. Do đó, cử nhân và kỹ sư ngành Kỹ thuật Hàng không tại trường muốn làm việc trực tiếp trên máy bay và thực hiện công tác bảo dưỡng tại các công ty bảo dưỡng hàng không cần tham gia thêm các khóa đào tạo chứng chỉ nghề nghiệp (mức A, mức B, mức C) do các cơ sở đào tạo được Cục Hàng không Dân dụng Việt Nam phê duyệt.

Về cơ sở vật chất, phòng thí nghiệm Kỹ thuật Hàng không của trường được trang bị các thiết bị cơ bản phục vụ thí nghiệm, thực hành trong các lĩnh vực như Khí động lực học, Cơ học bay và điều khiển, Kết cấu và vật liệu hàng không, Hệ thống lực đẩy máy bay và Thiết kế máy bay.

Tuy nhiên, dù nhận được sự quan tâm đầu tư từ ban giám hiệu nhà trường, không gian học tập và thực hành thí nghiệm hiện vẫn còn hạn chế về diện tích, trang thiết bị chưa thực sự đáp ứng đầy đủ nhu cầu đào tạo theo kỳ vọng.

Để nâng cao chất lượng đào tạo và thu hút sinh viên theo học ngành Kỹ thuật Hàng không, việc đầu tư hoàn thiện cơ sở vật chất, đặc biệt là hệ thống phòng thí nghiệm và thực hành là yêu cầu cấp thiết.

Một phòng thí nghiệm phục vụ đào tạo ngành Kỹ thuật Hàng không cần diện tích tối thiểu 1 ha, cùng nguồn kinh phí lớn để trang bị máy móc, thiết bị chuyên dụng hiện đại. Đây cũng là mục tiêu nhà trường phấn đấu đạt được trong tương lai nhằm đáp ứng nhu cầu học tập, nghiên cứu của sinh viên.

Tiến sĩ Lê Thị Hồng Hiếu, Trưởng bộ môn Kỹ thuật Hàng không, Trường Đại học Bách khoa, Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh: NTCC

Các tố chất và kỹ năng cần thiết của sinh viên khi theo học ngành Kỹ thuật Hàng không

Phó Trưởng khoa, Khoa Hàng không, Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội cho hay, sinh viên học ngành Kỹ thuật Hàng không tại trường được đào tạo để trở thành kỹ sư bảo dưỡng máy bay hoặc kỹ sư khai thác vận hành bay. Trước tiên, sinh viên sẽ được trang bị đầy đủ kiến thức nền tảng (Toán học, Vật lý, Vẽ kỹ thuật) và cơ sở ngành (Khí động lực học, Cơ khí, Vật liệu, Điện tử, Hệ thống nhiệt…) để có khả năng thích ứng với nhiều vị trí công việc khác nhau trong ngành.

Mặt khác, việc đào tạo kỹ năng cho sinh viên được nhà trường đặc biệt chú trọng phát triển, bao gồm kỹ năng chuyên môn (tháo lắp, sửa chữa, bảo dưỡng các thiết bị trên máy bay; lập lịch, điều phối bay, quản lý bảo dưỡng…) và kỹ năng bổ trợ (ngoại ngữ, viết báo cáo, thuyết trình, làm việc nhóm, năng lực tự học,...).

Sinh viên tốt nghiệp ngành Kỹ thuật Hàng không có cơ hội việc làm rộng mở trong ngành hàng không trong nước và quốc tế. Theo đó, các bạn có thể làm việc tại những hãng hàng không thương mại; cảng hàng không; cơ sở bảo dưỡng, sửa chữa, đại tu; công ty cung cấp dịch vụ điều hành bay; các cơ quan quản lý hàng không; công ty công nghệ, tổ chức nghiên cứu và phát triển.

Họ có thể đảm nhiệm các công việc như kỹ sư bảo dưỡng, sửa chữa tàu bay; kỹ thuật viên kiểm định, đánh giá tàu bay; kỹ thuật viên tại các trung tâm bảo dưỡng, sửa chữa, đại tu; chuyên viên quản lý bảo trì, bảo dưỡng; chuyên viên lập kế hoạch, điều phối bay, quản lý sân bay, điều hành đội tàu bay; chuyên viên an toàn bay; chuyên viên phân tích dữ liệu khai thác bay; kỹ sư nghiên cứu và phát triển.

Sinh viên ngành Kỹ thuật Hàng không, Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội học tập tại trường. Ảnh: NTCC

Trong khi đó, Trưởng bộ môn Kỹ thuật Hàng không, Trường Đại học Bách khoa, Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh cho biết, để đáp ứng yêu cầu công việc, sinh viên tốt nghiệp ngành học này cần có năng lực chuyên môn vững chắc và kỹ năng mềm bao gồm kỹ năng giao tiếp và kỹ năng làm việc nhóm.

Ngoài ra, người học cần có kỹ năng giao tiếp tốt bằng tiếng Anh bởi đây là ngôn ngữ chính trong lĩnh vực hàng không. Đồng thời, khả năng học tập suốt đời là yếu tố quan trọng để đáp ứng yêu cầu công việc và thích ứng với sự phát triển của ngành.

Bên cạnh kiến thức chuyên môn được tích lũy trong quá trình học tập, sinh viên ngành Kỹ thuật Hàng không tại trường được phát triển tính tự chủ và khả năng tự học nhờ môi trường học tập trải nghiệm, gắn kết chặt chẽ giữa lý thuyết với thực hành và được khám phá các hướng chuyên môn mới.

Sinh viên tốt nghiệp ngành học này có cơ hội nghề nghiệp rộng mở trong nhiều lĩnh vực ứng dụng chuyên môn. Đồng thời, với nền tảng kiến thức vững chắc, cử nhân và kỹ sư tốt nghiệp có thể tiếp tục học tập sau đại học tại các cơ sở đào tạo trong và ngoài nước.

Chia sẻ về thu nhập bình quân của nhân sự mới tốt nghiệp ngành Kỹ thuật Hàng không, Trưởng phòng, Phòng Phát triển nhân lực, Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên Kỹ thuật Máy bay (VAECO) cho hay, mức thu nhập phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó quan trọng nhất là kinh nghiệm và chứng chỉ nghề nghiệp, dao động từ 15 – 19 triệu đồng/tháng. Sau 2 – 3 năm làm việc và đạt được các chứng chỉ chuyên môn, thu nhập có thể tăng gấp đôi. Sau 4 – 5 năm, con số này có thể cao gấp ba lần so với mức lương khởi điểm.

Ông Trần Ngọc Anh đánh giá, sinh viên mới tốt nghiệp ngành Kỹ thuật Hàng không sở hữu nhiều điểm mạnh, bao gồm nền tảng lý thuyết vững chắc, khả năng thích nghi cao với môi trường làm việc, khả năng tiếp cận công nghệ mới, tư duy sáng tạo, trình độ ngoại ngữ tốt, giải quyết vấn đề phức tạp và đầy nhiệt huyết.

Tuy nhiên, hạn chế lớn nhất của người mới ra trường là thiếu kinh nghiệm thực tiễn. Nhiều người gặp khó khăn khi xử lý vấn đề dưới áp lực cao, thiếu kiên nhẫn và đôi khi có kỳ vọng chưa thực tế về nghề nghiệp. Ngoài ra, kỹ năng mềm cũng là một điểm cần được cải thiện để đáp ứng tốt hơn yêu cầu công việc.

Bên cạnh đó, chất lượng đào tạo nhân lực cũng có sự khác nhau giữa các cơ sở đào tạo, dẫn đến sự chênh lệch về kiến thức, kỹ năng và mức độ sẵn sàng làm việc của sinh viên sau khi tốt nghiệp.

Bằng kinh nghiệm thực tiễn, Trưởng phòng, Phòng Phát triển nhân lực của VAECO nhấn mạnh, các bạn trẻ theo học ngành Kỹ thuật Hàng không cần trang bị cho mình một kiến thức nền tảng cơ bản về hàng không thật tốt, rèn luyện sức khỏe, phát triển kỹ năng mềm, trau dồi ngoại ngữ, chuẩn bị tâm lý và thái độ làm việc đối diện với áp lực, tinh thần trách nhiệm cao, tinh thần học hỏi…

Mặt khác, các trường đào tạo ngành học này cần nắm bắt nhu cầu thực tế của doanh nghiệp, đảm bảo sinh viên tốt nghiệp đáp ứng các tiêu chuẩn chuyên môn. Đồng thời, cần phân định rõ giữa đào tạo kỹ thuật viên bảo dưỡng, sửa chữa máy bay và đào tạo kỹ sư Kỹ thuật Hàng không, từ đó thiết kế lộ trình đào tạo phù hợp với từng nhóm đối tượng.

Về phương thức đào tạo, cần kết hợp giữa lý thuyết tại nhà trường và thực hành tại doanh nghiệp, đảm bảo sinh viên có kiến thức vững chắc và kỹ năng thực tiễn. Đồng thời, các trường đào tạo Kỹ thuật Hàng không và doanh nghiệp cần thống nhất nội dung, chương trình theo một tiêu chuẩn chung, đáp ứng yêu cầu quốc tế. Đây cũng là tiền đề quan trọng để xuất khẩu nguồn nhân lực ngành Kỹ thuật Hàng không sang các thị trường đang thiếu hụt nhân sự trên thế giới.

Đặc biệt, hợp tác giữa doanh nghiệp và các cơ sở đào tạo là xu hướng tất yếu nhằm nâng cao chất lượng nhân lực ngành Kỹ thuật Hàng không. Sự phối hợp chặt chẽ giữa hai bên giúp sinh viên sau khi tốt nghiệp có thể làm việc ngay, không cần đào tạo lại tại doanh nghiệp.

Hồng Mai