Tổng thống Trump và cuộc chiến thuế quan mới

Ngay đầu tháng 2, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký sắc lệnh áp thuế toàn diện đối với hàng hóa từ Mexico, Canada và Trung Quốc. Gần như ngay lập tức quyết định của ông Trump nhận sự trả đũa từ các nước này. Các động thái này được cho có nguy cơ dẫn tới một cuộc chiến thương mại có thể làm giảm tăng trưởng toàn cầu và làm bùng phát lạm phát, theo hãng tin Reuters.

Cuộc chiến thuế quan

Trong 3 sắc lệnh ký ngày 1-2, Tổng thống Trump áp dụng mức thuế 25% đối với hàng nhập khẩu từ Mexico và Canada, riêng các sản phẩm năng lượng nhập khẩu năng lượng của Canada sẽ bị đánh thuế ở mức 10%. Mỹ cũng áp mức thuế bổ sung 10% đối với hàng hóa Trung Quốc.

Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: GETTY IMAGES

Tổng thống Trump đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia theo Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế và Đạo luật Tình trạng Khẩn cấp Quốc gia để ban hành thuế quan, cho phép tổng thống có toàn quyền áp đặt các biện pháp trừng phạt để giải quyết khủng hoảng.

Tổng thống Trump lập luận rằng thuế quan là cần thiết để hạn chế tình trạng nhập cư bất hợp pháp và buôn bán ma túy tổng hợp fentanyl vào nước Mỹ. Ông Trump cũng đáp trả những người chỉ trích với lập luận rằng quyết định này là cần thiết vì thâm hụt thương mại “lớn” với ba quốc gia đó.

Động thái của Tổng thống Trump đã vấp phải phản ứng kịch liệt từ Trung Quốc, Canada, Mexico. Thủ tướng Canada Justin Trudeau cho biết Canada sẽ đáp trả bằng mức thuế 25% đối với 155 tỉ USD hàng hóa của Mỹ nhập khẩu vào Canada, bao gồm bia, rượu vang, gỗ xẻ và đồ gia dụng, bắt đầu với 30 tỉ USD có hiệu lực vào ngày 4-2, và với 125 tỉ USD sau đó 21 ngày.

Ông Trudeau cảnh báo công dân Mỹ rằng mức thuế mà ông Trump áp đặt sẽ làm tăng chi phí mua sắm tạp hóa và xăng dầu của họ, có khả năng đóng cửa các nhà máy lắp ráp ô tô và hạn chế nguồn cung cấp các mặt hàng như niken, kali, urani, thép và nhôm. Thủ tướng Trudeau cũng kêu gọi công dân Canada từ bỏ việc đi du lịch đến Mỹ và tẩy chay hàng hóa Mỹ.

Trong khi đó, trên mạng xã hội X, Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum cho biết bà đang chỉ đạo bộ trưởng kinh tế thực hiện các mức thuế trả đũa nhưng chưa đưa ra thông tin chi tiết.

Canada và Mexico cho biết đang hợp tác để đối phó với mức thuế của Tổng thống Trump.

Về phía Trung Quốc, Bộ Thương mại nước này cho biết Bắc Kinh cực kỳ không hài lòng và kiên quyết phản đối quyết định của Washington áp dụng mức thuế bổ sung 10% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, theo tờ China Daily.

Theo Bộ Thương mại Trung Quốc, để đáp trả hành động của Mỹ, Trung Quốc sẽ nộp đơn khiếu nại lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và thực hiện các biện pháp đối phó tương ứng để bảo vệ vững chắc các quyền và lợi ích của Bắc Kinh.

Theo Bộ này, việc Mỹ đơn phương áp đặt mức thuế quan bổ sung vi phạm nghiêm trọng các quy tắc của WTO. Bộ Thương mại Trung Quốc cũng lưu ý rằng động thái này không chỉ không giải quyết được các vấn đề của chính nước này mà còn phá vỡ sự hợp tác kinh tế và thương mại bình thường giữa hai nước.

Trung Quốc kêu gọi Mỹ xem xét và giải quyết vấn đề fentanyl và các vấn đề liên quan một cách khách quan và hợp lý, thay vì thường xuyên sử dụng thuế quan để đe dọa các quốc gia khác.

Tác động đối với kinh tế Mỹ và toàn cầu

Mức thuế mà Tổng thống Trump áp đặt lên Canada, Mexico và Trung Quốc, chính thức có hiệu lực vào ngày 4-2, khả năng sẽ có tác động lớn tới nền kinh tế Mỹ và toàn cầu, theo đài CNN.

Tại Mỹ, tốc độ và phạm vi của các mức thuế của Tổng thống Trump công bố đã gây ra sự chỉ trích rộng rãi từ nhiều nhà lập pháp, nhà kinh tế và nhóm doanh nghiệp Mỹ. Những người này đã chỉ trích đây là hành vi sai trái về kinh tế đồng thời cảnh báo rằng các mức thuế quan có thể làm gia tăng lạm phát, làm tê liệt các ngành công nghiệp của Mỹ.

Nhà kinh tế Paul Ashworth tại Capital Economics cảnh báo rằng “sự gia tăng lạm phát ở Mỹ do các mức thuế quan này và các biện pháp tương lai khác sẽ diễn ra nhanh hơn và lớn hơn dự kiến ban đầu của chúng tôi".

Chuyên gia nhận định rằng mức thuế mà Tổng thống Trump áp đặt lên Canada, Mexico và Trung Quốc sẽ có tác động lớn tới nền kinh tế Mỹ và toàn cầu. Ảnh minh họa: GETTY IMAGES

Các nhóm vận động hành lang lớn đã thúc giục chính quyền ông Trump xem xét các cách khác để giải quyết các mối lo ngại về biên giới và fentanyl, cảnh báo rằng thuế quan sẽ chỉ gây hại cho người lao động và doanh nghiệp Mỹ.

“Cuối cùng, các nhà sản xuất sẽ phải gánh chịu hậu quả nặng nề nhất của các mức thuế quan này, làm suy yếu khả năng bán sản phẩm của chúng tôi với mức giá cạnh tranh và gây nguy hiểm cho việc làm của người Mỹ" - ông Jay Timmons, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của Hiệp hội các nhà sản xuất quốc gia Mỹ, nêu lo ngại.

Nhiều chuyên gia cũng lo rằng thuế quan của Tổng thống Trump có thể phản tác dụng, sẽ làm tăng giá tiêu dùng vốn đã cao tại các cửa hàng tạp hóa, làm tồi tệ hơn nữa thị trường chứng khoán đang bấp bênh và cả thị trường việc làm chưa được ổn địnhở Mỹ.

Với kinh tế toàn cầu, giới chuyên gia cảnh báo rằng quyết định áp thuế quan của Tổng thống Trump và động thái đáp trả từ các nước có nguy cơ dẫn tới một cuộc chiến thương mại toàn diện. Nhiều nhà kinh tế cảnh báo rằng nỗi đau của một cuộc chiến thương mại leo thang có thể xuất hiện dưới hình thức tăng trưởng kinh tế chậm lại và giá cả cao hơn.

Động thái áp thuế toàn diện của Tổng thống Trump đối với Canada, Mexico và Trung Quốc cũng đe dọa làm rạn nứt hệ thống thương mại toàn cầu và trật tự kinh tế thế giới - vốn từng xoay quanh nền kinh tế Mỹ coi trọng đầu tư mở và thị trường tự do, theo tờ New York Times.

VĨNH KHANG