Tổng hợp các ý kiến sửa đổi Thông tư số 91/2020/TT-BTC của Bộ Tài chính

Dự thảo sửa đổi Thông tư số 91/2020/TT-BTC nhằm nâng cao chất lượng giám sát an toàn tài chính.

Trong khuôn khổ hoàn thiện Dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 91/2020/TT-BTC quy định về các chỉ tiêu an toàn tài chính và biện pháp xử lý đối với tổ chức kinh doanh chứng khoán không đáp ứng các chỉ tiêu này, Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã ghi nhận nhiều ý kiến góp ý từ các công ty chứng khoán, tổ chức đầu tư, nhằm đảm bảo quy định mới vừa chặt chẽ, vừa sát với thực tiễn.

Dưới đây là tổng hợp một số nội dung góp ý đáng chú ý, được đưa ra tại tài liệu ngày 10/6/2025 của cơ quan quản lý.

Điều chỉnh chỉ tiêu vốn khả dụng: Cần minh bạch hơn về cách tính và xử lý tài sản

Một trong những nội dung được nhiều tổ chức quan tâm là phương pháp tính toán chỉ tiêu vốn khả dụng – nền tảng đánh giá năng lực tài chính của công ty chứng khoán.

Trong đó, một số tổ chức như Công ty chứng khoán BIDV, Công ty chứng khoán VNDIRECT, Tập đoàn VinaCapital, đề nghị làm rõ cơ sở pháp lý và phương pháp xác định chỉ tiêu “Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối đã thực hiện”, vì hiện chưa có quy định cụ thể trong hệ thống văn bản pháp lý hiện hành.

Về xử lý tài sản chưa định giá theo chuẩn mực – như bất động sản, cổ phiếu chưa niêm yết – nhiều đơn vị cho rằng việc loại bỏ hoàn toàn khỏi vốn khả dụng là quá nghiêm ngặt. Thay vào đó, các tổ chức kiến nghị nên áp dụng phương án chiết khấu giá trị theo mức độ thanh khoản hoặc đánh giá lại thông qua đơn vị định giá độc lập, nhằm phản ánh sát hơn giá trị kinh tế thực tế.

Cũng liên quan đến vốn khả dụng, có ý kiến đề xuất không nên đưa vào tính toán giá trị các khoản đầu tư gián tiếp hoặc bất động sản chưa có báo cáo định giá tại thời điểm chốt sổ, để tránh hiện tượng “sụt vốn” đột ngột mang tính cơ học, gây khó khăn cho việc duy trì tỷ lệ an toàn tài chính.

Rủi ro hoạt động và thanh toán: Linh hoạt theo đặc thù doanh thu và ngành nghề

Về chỉ tiêu rủi ro hoạt động, hiện đang quy định là 25% chi phí hoạt động trong 12 tháng gần nhất, một số tổ chức đề xuất nên linh hoạt theo mức doanh thu thực tế hoặc đặc thù ngành nghề. Lập luận đưa ra là chi phí hoạt động không đồng đều giữa các loại hình công ty (ví dụ, giữa công ty môi giới truyền thống và công ty công nghệ tài chính), nên cần có mức quy định phù hợp hơn để phản ánh đúng mức độ rủi ro.

Đối với quy định trích lập dự phòng các khoản phải thu dài hạn, nhiều tổ chức bày tỏ lo ngại về tính minh bạch trong xác định đối tượng áp dụng. Do đó, đề nghị cần có hướng dẫn cụ thể, làm rõ các trường hợp bắt buộc trích lập toàn bộ và những trường hợp được loại trừ, nhằm thống nhất cách hiểu và thực hiện trong toàn thị trường.

Hệ số rủi ro thị trường: Kiến nghị điều chỉnh theo chất lượng và thanh khoản

Vấn đề hệ số rủi ro áp dụng cho các tài sản tài chính cũng nhận được nhiều góp ý. Cụ thể, hệ số rủi ro 150% đối với các khoản đầu tư bất động sản gián tiếp (như thông qua quỹ, cổ phiếu ngành bất động sản) được cho là quá cao. Một số công ty kiến nghị nên đánh giá theo chất lượng tài sản, mức xếp hạng tín nhiệm hoặc khả năng thanh khoản thực tế trên thị trường, thay vì áp dụng đồng loạt một hệ số cao.

Tương tự, với các cổ phiếu chưa niêm yết hoặc giao dịch bị hạn chế, ý kiến từ các công ty chứng khoán cho rằng cần phân loại chi tiết hơn. Ví dụ, cổ phiếu đã có tổ chức đầu tư lớn nắm giữ, sắp niêm yết hoặc có tính ổn định cao thì không nên bị đánh đồng rủi ro với cổ phiếu yếu kém hoặc không có giao dịch.

Một điểm đáng chú ý khác là đề xuất bổ sung thêm các loại trái phiếu có xếp hạng tín nhiệm từ các tổ chức trong và ngoài nước để có cơ sở phân loại rủi ro hợp lý hơn. Việc đưa toàn bộ các trái phiếu không niêm yết vào hệ số rủi ro 100% có thể làm sai lệch đánh giá rủi ro nếu trái phiếu đó có chất lượng tín dụng tốt.

Định giá tài sản: Bổ sung cơ chế xác thực độc lập

Trong bối cảnh tài sản chưa niêm yết ngày càng phổ biến trong cơ cấu đầu tư của các tổ chức tài chính, việc định giá các loại tài sản này trở thành vấn đề được nhiều đơn vị quan tâm.

Các công ty chứng khoán như SSI, VNDIRECT đề xuất nên bổ sung quy định sử dụng đơn vị định giá độc lập, được cấp chứng chỉ hành nghề, để xác thực lại giá trị tài sản chưa có giá niêm yết, chưa giao dịch hoặc chưa có báo giá chính thức.

Ngoài ra, một số tổ chức đề nghị không giới hạn việc sử dụng duy nhất giá niêm yết cuối cùng trước ngày tính vốn, mà nên cho phép lấy trung bình nhiều phiên hoặc sử dụng giá tham chiếu từ các sàn OTC được giám sát bởi Sở Giao dịch Chứng khoán. Cách làm này giúp tăng độ tin cậy và ổn định cho công tác xác định vốn khả dụng.

Kiến nghị về định dạng báo cáo và quy định chuyển tiếp

Bên cạnh các góp ý về nội dung kỹ thuật, một số công ty chứng khoán cũng đề xuất sửa đổi định dạng và cách trình bày mẫu báo cáo theo Thông tư số 91/2020/TT-BTC để phù hợp hơn với hệ thống báo cáo điện tử hiện hành. Điều này sẽ giúp quá trình lập và nộp báo cáo diễn ra thuận tiện hơn, tránh sai sót không cần thiết.

Cuối cùng, nhiều tổ chức kiến nghị bổ sung quy định chuyển tiếp cho Thông tư sửa đổi. Việc này nhằm tạo điều kiện cho các tổ chức có đủ thời gian điều chỉnh hệ thống kế toán, công nghệ thông tin và mô hình hoạt động, tránh gây gián đoạn hoạt động hoặc làm phát sinh các rủi ro không cần thiết trong giai đoạn quá độ.

Tổng hợp ý kiến góp ý cho thấy thị trường đang kỳ vọng vào một Thông tư sửa đổi không chỉ nâng cao chất lượng giám sát an toàn tài chính, mà còn phù hợp với đặc thù hoạt động và yêu cầu thực tiễn của từng loại hình tổ chức kinh doanh chứng khoán. Cân đối giữa quản lý rủi ro chặt chẽ và duy trì không gian phát triển linh hoạt sẽ là yếu tố then chốt để chính sách này đi vào cuộc sống một cách hiệu quả.

Minh Lâm