Chứng khoán Việt Nam lại vắng mặt trong kết quả nâng hạng của MSCI

Trong báo cáo mới nhất về khả năng tiếp cận thị trường toàn cầu, MSCI ghi nhận Việt Nam đã có nhiều bước tiến tích cực trong vòng 12 tháng qua, đặc biệt trong lĩnh vực thanh toán và minh bạch thông tin.

Một trong những cải tiến nổi bật là nhà đầu tư nước ngoài hiện có thể mua cổ phiếu mà không cần có sẵn tiền trong tài khoản. Cơ chế này được thực hiện thông qua việc các công ty chứng khoán trong nước đứng ra bảo lãnh thanh toán, giúp tháo gỡ nút thắt về ký quỹ vốn – một trong những rào cản lớn đối với dòng vốn quốc tế.

Cùng với đó, Bộ Tài chính đã xây dựng lộ trình yêu cầu các công ty đại chúng công bố thông tin bằng tiếng Anh theo từng giai đoạn.

Quy định này sẽ chính thức khởi động từ ngày 1/1/2025 và hoàn tất vào ngày 1/1/2028, phản ánh quyết tâm cải thiện tính minh bạch và thúc đẩy sự bình đẳng trong việc tiếp cận thông tin giữa các nhà đầu tư trong và ngoài nước. MSCI cho biết sẽ tiếp tục theo dõi sát sao quá trình triển khai các chính sách này.

Tuy nhiên, phần lớn đánh giá tổng thể của MSCI đối với thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn được giữ nguyên so với năm trước. Giới hạn sở hữu nước ngoài tiếp tục là điểm nghẽn đáng kể, nhất là khi nhiều ngành nghề nhạy cảm vẫn áp dụng mức trần sở hữu từ 0-75%.

Mặc dù mức trần tối đa đã được điều chỉnh tăng nhẹ so với mức 0-50% trước đây, nhưng điều này vẫn ảnh hưởng đến hơn 10% tổng giá trị thị trường.

Trong rổ chỉ số MSCI Vietnam IMI, có hơn 1% số cổ phiếu đang chịu ảnh hưởng bởi hạn mức sở hữu thấp, làm thu hẹp đáng kể cơ hội đầu tư dành cho khối ngoại. Đồng thời, quyền bình đẳng thông tin của nhà đầu tư nước ngoài vẫn chưa được đảm bảo một cách đầy đủ.

Nhiều doanh nghiệp chưa công bố thông tin bằng tiếng Anh, và quy định giới hạn sở hữu không chỉ chi phối tổng mức nắm giữ mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến tỷ lệ tối đa mà từng nhà đầu tư nước ngoài có thể sở hữu.

Một trở ngại khác là thị trường ngoại hối tại Việt Nam vẫn chưa hoàn toàn tự do hóa. Hiện nay, không tồn tại thị trường tiền tệ ở nước ngoài cho VND, trong khi các giao dịch ngoại hối trong nước lại bị ràng buộc chặt chẽ với các hoạt động chứng khoán.

Nhà đầu tư nước ngoài vẫn phải thực hiện thủ tục đăng ký, và việc mở tài khoản giao dịch cần có sự chấp thuận của Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC). Bên cạnh đó, nhiều quy định của thị trường chưa được công bố đầy đủ bằng tiếng Anh, khiến việc tiếp cận và đánh giá thông tin gặp nhiều khó khăn.

Xét về hoạt động thanh toán và bù trừ, Việt Nam hiện vẫn chưa triển khai các công cụ vay thấu chi – một tính năng đã phổ biến tại nhiều thị trường cận biên và mới nổi.

Dù vậy, từ tháng 12/2024, một bước tiến quan trọng đã được áp dụng, cho phép nhà đầu tư giao dịch mà không cần ký quỹ trước nhờ sự bảo đảm thanh toán từ phía công ty chứng khoán. MSCI đánh giá cao sáng kiến này nhưng nhấn mạnh rằng cần thêm thời gian để kiểm nghiệm hiệu quả vận hành trong thực tiễn.

Một điểm sáng khác nằm ở việc điều chỉnh quy định về chuyển nhượng chứng khoán. Theo đó, các giao dịch ngoài sàn hoặc chuyển nhượng trực tiếp giữa các tài khoản đã có thể thực hiện dễ dàng hơn mà không cần xin phép trước từ cơ quan quản lý.

Tuy nhiên, thời gian xử lý hồ sơ tại VSDC vẫn còn chậm, đôi khi mất đến vài ngày để hoàn tất, làm giảm tính linh hoạt và hiệu quả của thị trường.

Nhìn chung, dù còn tồn tại nhiều rào cản về sở hữu, thông tin và ngoại hối, những cải tiến vừa qua đã cho thấy Việt Nam đang nỗ lực từng bước cải thiện hạ tầng thị trường và tạo nền tảng cho một môi trường đầu tư cởi mở hơn trong tương lai.

Dũng Phạm