Tôn trọng khác biệt và sáng tạo của trẻ

Mỗi đứa trẻ là khác biệt và độc đáo

- Bà vừa có các khóa đào tạo tại Hà Nội (ngày 10 - 11.8) và TP. Hồ Chí Minh (17 - 18.8) về phương pháp giáo dục Laulau. Đây là những khóa đào tạo trực tiếp đầu tiên cho học viên tại Việt Nam. Cảm xúc của bà thế nào?

- Trước hết, tôi thực sự rất hãnh diện khi được nghe những lời phát biểu, chia sẻ thật thân tình và ý nghĩa. Với tôi, việc đến một đất nước mới, một nền văn hóa mới luôn thú vị và mỗi cuộc gặp gỡ luôn là những tình huống mới. Thực sự tôi cũng có đôi chút lo lắng nhưng mọi thứ đã nhanh chóng được xóa tan nhường chỗ cho sự ấm áp, đáng yêu mà mọi người dành cho mình. Tôi cảm thấy được chào đón ở đây.

Bà Minna Lappalainen. Ảnh: Đức Quyết

Qua các khóa đào tạo, tiếp xúc với các học viên Việt Nam, một trong những điều tôi ấn tượng nhất chính là sự sáng tạo thông qua cách mọi người tiếp nhận những ý tưởng từ Laulau. Ví dụ như việc tạo ra đám mây bồng bềnh với chiếc khăn voan. Đây là cách mà trẻ làm, rất trực quan. Từ những ví dụ rất nhỏ như thế, sẽ đến lúc trẻ có thể tạo ra thứ gì đó quan trọng. Vì thế, hãy để trẻ tự khám phá và tìm cho mình những điều mới mẻ, khác biệt trong hoạt động học tập. Hiểu được điều đó sẽ giúp quá trình đồng hành với trẻ sẽ trở nên hiệu quả hơn.

- Yếu tố quan trọng nhất trong phương pháp giáo dục Laulau là gì?

- Chúng ta phải hiểu rằng mỗi đứa trẻ đều rất khác biệt, độc đáo. Tôi cũng nhiều lần nói rằng trẻ em có nhu cầu đặc biệt. Ở Phần Lan, giáo viên cho biết, vẽ bài hát (songdrawing) của Laulau là một trong số ít phương pháp giáo dục đầu đời mà tất cả trẻ em có thể tham gia theo cách riêng của chúng một cách bình đẳng. Xin nói thêm rằng, Phần Lan chúng tôi đề cao giáo dục hòa nhập. Vì thế trong các nhóm trẻ có thể có một số em có nhu cầu đặc biệt và tất nhiên chúng tôi phải điều chỉnh hoạt động giáo dục sao cho phù hợp.

Về cơ bản phương pháp giáo dục Laulau kết hợp tất cả các cách thể hiện nghệ thuật. Không chỉ vẽ và hát, mà còn là chuyển động, kể chuyện, diễn kịch, trò chơi, tương tác… giúp trẻ hình thành các kỹ năng xã hội, cảm xúc, hiểu cuộc sống, hiểu thiên nhiên, hỗ trợ trẻ trong quá trình học tập. Và những gì tôi nghe được từ giáo viên cho thấy, với phương pháp này, họ thực sự dễ dàng quan sát trẻ. Chúng tôi cố gắng không đánh giá trẻ mọi lúc (theo cách chính thức), mà tập trung quan sát để không gây căng thẳng cho trẻ. Qua quan sát, giáo viên có thể nhận thấy học sinh này gặp thách thức khi vượt qua giới hạn bản thân hoặc đơn giản như cách sử dụng bút, học sinh khác khó làm việc với bạn bên cạnh do vấn đề ngôn ngữ; từ đó điều chỉnh phương pháp này theo cách hữu ích và phù hợp cho từng đối tượng học sinh.

Tóm lại, phương pháp này rất đa dạng, linh hoạt trong cách tiếp cận cũng như các lĩnh vực học tập mà nó hỗ trợ. Phương pháp Vẽ bài hát của Laulau cho phép trẻ thoải mái đưa ra ý tưởng và tiếp nhận ý tưởng một cách tích cực, chủ động.

Âm nhạc - trái tim của Laulau

- Âm nhạc có phải là yếu tố quan trọng nhất trong phương pháp giáo dục Laulau không?

- Vâng, tất nhiên. Âm nhạc chính là trái tim của Laulau. Đó là ý tưởng cơ bản để kết hợp hát với vẽ và để hát thực sự hỗ trợ hoạt động vẽ. Nhưng khi nói về âm nhạc, tôi không chỉ nói về ca hát hay chơi nhạc cụ. Đối với tôi, âm nhạc là một cách thể hiện toàn diện, tổng thể, có chuyển động, có kịch tính…

Cái tên Laulau thực ra không có ý nghĩa gì cả, nhưng Laulu trong tiếng Phần Lan là bài hát, Laula là hát. Như thế, ngay trong cái tên của chúng tôi đã có âm nhạc. Sản phẩm đầu tiên của tôi khi đi làm, hay nói cách khác, khi tôi bắt đầu làm nhạc thiếu nhi, chính là Laulau, một chiếc túi chứa đầy các bài hát dành cho trẻ em.

Bà Minna Lappalainen hướng dẫn học viên thực hành phương pháp Vẽ bài hát (songdrawing) của Laulau - Ảnh: Đức Quyết

- Mỗi hoạt động trong Laulau có một bài hát khác nhau. Tất cả đều do bà sáng tác?

- Hiện tại, chúng tôi có khoảng 180 - 200 bài hát bằng tiếng Anh, tiếng Phần Lan, và cả các ngôn ngữ khác, tất cả đều do tôi sáng tác. Tất nhiên, tôi làm nhạc, thử nghiệm và phát triển phương pháp giáo dục, nhưng có sự cộng tác của giáo viên mầm non, các nhà giáo dục đặc biệt, nhà nghiên cứu và nhà trị liệu. Họ giúp đỡ tôi, kể cho tôi nghe những trải nghiệm của họ. Họ cũng chia sẻ về những thử thách họ gặp phải với những đứa trẻ cụ thể và tôi sẽ nghiên cứu thiết kế bài tập giúp họ giải quyết khó khăn đó.

Vận dụng sáng tạo, linh hoạt

- Trong trường hợp Laulau được chuyển giao áp dụng tại Việt Nam, theo bà, có cần sáng tác các bài hát bằng tiếng Việt hay không? Bởi theo chương trình giáo dục phổ thông của chúng tôi, đến lớp 3 tiếng Anh mới được giảng dạy chính thức trong nhà trường…

- Với những bài hát có lời, tất nhiên phải có cả phiên bản tiếng Việt. Chúng tôi đang nghĩ sẽ phải tìm kiếm một người có thể không sáng tác nhưng ít nhất là dịch các bài hát của Laulau sang tiếng Việt. Với các trường quốc tế học tiếng Anh sớm thì có thể dùng phiên bản tiếng Anh.

Laulau hiện được áp dụng khá tích cực ở Anh, Estonia và Singapore. Tôi rất vui khi được nghe từ các giáo viên Singapore rằng những bài hát của Laulau khá phổ biến và gần gũi. Tất nhiên, có thể có một số khác biệt về văn hóa và âm nhạc từ các nền văn hóa khác nhau mang bản sắc riêng của đất nước đó. Song tôi cũng biết rằng, Việt Nam có một số bài hát thiếu nhi nội dung tương tự của Laulau. Vì thế, ngôn ngữ có thể là một rào cản nhưng quan trọng hơn là tiếp cận và vận dụng phương pháp Laulau một cách sáng tạo, linh hoạt.

- Bà mong đợi điều gì khi đưa phương pháp Laulau đến Việt Nam?

- Tôi hy vọng giáo viên Việt Nam sẵn sàng thử nghiệm phương pháp giáo dục này. Tôi thực sự rất quan tâm đến trải nghiệm của họ và muốn họ chia sẻ những suy nghĩ, cảm xúc trong quá trình vận dụng phương pháp Laulau vào việc giáo dục học sinh, cả lớp học bằng tiếng Anh và lớp học bằng tiếng Việt.

Tôi không kỳ vọng mọi thứ diễn ra dễ dàng, mọi người cũng mới bắt đầu làm quen với Laulau. Đó là một quá trình, có thể chúng ta sẽ phải điều chỉnh để Laulau thực sự hữu ích cho giáo viên và học sinh tại Việt Nam. Tất nhiên, hệ thống giáo dục Việt Nam rất khác. Tôi đã nói chuyện với một số giáo viên và được biết, chương trình giáo dục mầm non của Việt Nam tuân theo chương trình và kế hoạch giảng dạy nhất định. Với phương pháp Laulau, chúng cố gắng góp phần nhỏ tạo nên sự thay đổi, để trẻ được đưa ra ý tưởng rồi tạo ra thứ gì đó thực sự mới mẻ mà có thể không có trong giáo án. Đôi khi hãy để mọi thứ diễn ra tự nhiên, bởi vì nó có thể rất rất hữu ích. Hãy lấy trẻ làm trung tâm, theo cách đó.

- Xin cảm ơn bà!

Hương Linh thực hiện