Tôn Nữ Xuân Quyên và câu chuyện 'chinh phục cá mập'

Chuyện của tôi và BLUSAIGON

Khi lần đầu đặt chân đến Mỹ ở tuổi 17, đó cũng là lần đầu tiên tôi bước vào một thế giới hoàn toàn mới, không người thân, không bạn bè. Mọi thứ đều xa lạ và đầy lo lắng. Dù đã chuẩn bị kỹ lưỡng, tôi vẫn không khỏi cảm thấy bất an về những điều phía trước. Những câu hỏi như: “Mình sẽ làm gì? Sẽ gặp ai? Có đủ sưc vượt qua mọi thử thách không?...”, luôn ám ảnh cho đến khi, tôi phải tự bước đi và tìm câu trả lời.

Thời gian học ở Mỹ, tôi làm rất nhiều công việc để tự trang trải cuộc sống, từ nhân viên quán ăn, bán vé sân vận động, đến trợ lý cho trường đại học. Những công việc ấy không chỉ giúp tôi trang trải chi phí mà còn dạy tôi về sự kiên trì và sự tự lập. Mỗi khó khăn là một bài học, là đáp án cho câu trả lời còn bỏ ngỏ và giúp tôi trưởng thành, hình thành nền tảng cho hành trình khởi nghiệp của tôi sau này.

Khi trở về Việt Nam, tôi xây dựng BLUSAIGON với quyết tâm làm sống dậy những nguyên liệu tự nhiên như ốc turban xanh, ngọc trai đen, ngọc trai trắng, vàng, hồng, nhựa cây, sừng trâu và cả gỗ mun để tạo thay “áo mới” cho những chiếc bút - vốn đã quen với “chiếc áo” cũ mà chưa ai thay mới. Đặc biệt, những chiếc bút này phải mang giá trị văn hóa Việt Nam nhưng đẳng cấp, trở thành một thương hiệu biểu tượng cho sản phẩm Việt Nam, được người dùng yêu quý, tin cậy đặt cho tên gọi: Chiếc bút “Montblanc Việt Nam”.

Trong quá trình phát triển, BLUSAIGON đã từng đối mặt với không ít thử thách lớn về vốn và thị trường, nhưng tôi không từ bỏ. Một trong những thử thách lớn nhất mà tôi phải đối mặt là việc gọi vốn cho các doanh nghiệp mình thành lập. Và quá trình đó, cũng là kinh nghiệm, nguồn cảm hứng để tôi tổng hợp, kể lại trong cuốn sách “Chinh phục Cá Mập”.

Câu chuyện tôi kể trong cuốn sách, còn nguyên cảm xúc của lần tham gia chương trình Shark Tank để kêu gọi vốn. Khi ấy, nhiều người cho rằng, các start up lên Shark Tank không phải để gọi vốn mà để PR nhưng tôi vẫn tự tin tham gia. Ngay trong đêm phát sóng chương trình, lưu lượng truy cập ở trang Blusaigon.vn và fanpage tăng 400%. Truy cập các kênh mạng xã hội tăng 1000%. Tôi và đội ngũ vỡ òa trong hạnh phúc. Lần đầu tiên trong lịch sử kinh doanh, công ty của tôi nghẽn đường truyền internet 2 ngày..

Với lượng người tiếp cận khổng lồ như vậy, bão đơn hàng đến dồn dập. Kết quả là doanh số tăng gấp 3 lần vào tối Chủ nhật, tăng gấp 13 lần vào thứ Hai. Tháng 5/2021, doanh số tăng gấp 8 lần. Còn tại showroom, lượng khách tham quan và mua sắm tăng gấp 10 lần. Điện thoại reo liên tục, tin nhắn đổ ầm ầm. Vất vả nhưng vui, cả công ty tranh thủ từng giây, từng phút nhằm kịp đơn cho khách. Mọi người chủ động mua thêm bánh mì, mì gói, sữa dự trữ. Vậy mà chúng tôi vẫn không thể rời công ty trước 23 giờ. Có thể nói, doanh nghiệp của tôi đã thành công khi nhận được vốn đầu tư từ tình cảm của khán giả, trước khi nhận vốn đầu tư từ Shark Việt.

Câu chuyện thứ hai tôi kể, cũng là bài học kinh nghiệm muốn gửi lại cho các bạn trẻ startup, đó là lần đầu tiên nộp hồ sơ gọi vốn. Công ty có sao tôi mang nộp y vậy, gần như cung cấp hết thông tin, sổ sách của công ty một cách chân thực, đầy đủ nhưng chưa chỉn chu. Sau này khi gọi vốn tiếp, tôi rút kinh nghiệm thuê công ty dịch vụ để “mông má” chút đỉnh trước khi trình các cá mập như giảm một số chi phí lương cá nhân hay chi phí tiếp khách để thấy con số lợi nhuận tăng.

Mãi sau này, tôi nghiệm ra rằng, thành công của việc gọi vốn phụ thuộc nhiều nhất vào yếu tố con người. Trong đó, quan trọng nhất là nhà sáng lập. Có lẽ vì vậy mà Shark Việt hầu như không quan tâm quá nhiều đến sổ sách. Chúng tôi dành nhiều thời gian hơn để bàn về tương lai và hoạch định kế hoạch lâu dài. Tuy nhiên, mỗi nhà đầu tư sẽ có quan điểm khác nhau, bạn cần tìm hiểu khẩu vị đầu tư của Cá Mập tiềm năng mà bạn hướng đến.

Chuyện của bạn tôi

Khi kinh doanh mảng y tế, tình hình công ty của bạn tôi không tốt lắm: Mô hình kinh doanh chưa ổn định, cũng chưa có sản phẩm thế mạnh nhưng vì tiền mặt cạn dần, dòng tiền gần như chẳng có nên bạn tôi nghĩ đến việc kêu gọi vốn từ Cá Mập.

Vì hồ sơ xấu nên bạn tôi tính toán phải bỏ ra 600 triệu đồng “mông má” công ty. Thế là bạn tôi đi mượn bạn bè tiền để đánh bóng hồ sơ, lập dự án cơ chế vốn tài chính. Mọi chuyện tưởng chừng êm xuôi nhưng sau ba tháng, thấy bạn tôi khó hoàn vốn nên người cho vay đòi lại tiền.

Chẳng biết công ty dịch vụ được thuê làm thế nào nhưng slide trình bày họ tạo cho bạn tôi không giúp gọi thêm đồng vốn nào vì cốt lõi mô hình kinh doanh đã không vững. Thế là bạn tôi mất 600 triệu đồng mà chẳng thu lại gì, lại bị người bạn cho vay tiền đưa nhau ra tòa, vừa mất danh dự vừa mất luôn người bạn.

Rất nhiều người lầm tưởng “Gọi vốn càng sớm càng tốt”, “Càng nhiều càng tốt” hay “Càng sớm càng tốt”. Kinh nghiệm của tôi là “Sai”. Phải cần vừa đủ và đúng thời điểm. Gọi vốn quá sớm có thể khiến doanh nghiệp mất kiểm soát phải pha loãng cổ phần và bị định giá thấp. Muốn có một “thương vụ hôn nhân” hạnh phúc, phải chọn lọc nửa kia kỹ càng, không phải có người ngỏ lời là gật đầu chốt liền trong một nốt nhạc. Phải cân nhắc kỹ.

Chuyện làm hợp đồng, dù đó là người thân quen.

Từng có người bạn muốn đầu tư vào công ty đầu tiên của tôi một tỷ đồng. Lúc đó, họ chỉ có trước 200 triệu đồng nhưng tôi vẫn chào đón. Sau nhiều lần trao đổi, chúng tôi thống nhất khoản tiền đó xem như đặt cọc và trả trực tiếp cho một nhà đầu tư Đài Loan - người bán lại cổ phần cho bạn tôi. Chúng tôi làm hợp đồng chỉn chu, dù chỉ vỏn vẹn một trang giấy. Ký kết, nhận tiền xong, công ty tôi cũng chuyển tiền đến nhà đầu tư Đài Loan rồi nghỉ Tết.

Sau Tết, bạn tôi nói có việc cá nhân nên muốn nhận lại 200 triệu đồng đã đặt cọc. Cả hội đồng công ty tất nhiên không đồng ý, vẫn đề xuất hợp thức hóa cổ phần cho số tiền đã góp nhưng bạn tôi không chịu. Hai bên kéo nhau ra tòa, tranh chấp nhiều năm trời. Cũng may, tôi đã làm hợp đồng rõ ràng nên thắng kiện. Đây được xem như một trải nghiệm gọi vốn sai lầm của tôi.

Tôi cũng có những lần lỡ bước khác khi gọi vốn. Sau nhiều lần rút kinh nghiệm. Chỉ chọn nhà đầu tư có khẩu vị đầu tư, kỳ vọng và giá trị phù hợp đi kèm với giấy tờ thỏa thuận rõ ràng. Không phải cứ có người đầu tư là mừng.

L. Nhi Ý