Tộc người Thủy - Dấu ấn độc bản trên bản đồ dân tộc học Việt Nam

Phụ nữ người Thủy ở tỉnh Tuyên Quang. (Ảnh: VŨ LINH)

Theo các nhà nghiên cứu dân tộc học, tộc người Thủy có khả năng xuất phát từ nhóm cư dân cổ di cư từ vùng biên giới phía bắc xuống Việt Nam cách đây nhiều thế hệ.

Quá trình sinh sống lâu dài tại địa phương đã hình thành nên một cộng đồng tuy nhỏ về số lượng nhưng có bản sắc văn hóa riêng biệt. Người Thủy hiện chủ yếu mang 3 dòng họ: Lý, Mùng và Bàn.

Người Thủy có tiếng nói riêng, là ngôn ngữ mà họ được nghe từ thuở lọt lòng và được truyền qua các thế hệ. Tiếng nói đã góp phần lưu giữ lại những câu chuyện cổ, những bài hát ru đặc sắc và làn điệu dân ca mượt mà...

của phụ nữ người Thủy mộc mạc mà duyên dáng, màu đen chủ đạo phối cùng các dải màu xanh dương, trắng và đỏ một cách hài hòa ở các chi tiết cổ áo, tay áo, thắt lưng, váy và khăn đội đầu.

Từng có thời điểm, người Thủy rơi vào tình trạng “ngoài danh mục các dân tộc Việt Nam”. Không có mã dân tộc, không được ghi nhận trong hệ thống quản lý dân cư chính thức. Điều này đồng nghĩa với việc họ gặp khó khăn trong tiếp cận các chính sách hỗ trợ của Nhà nước.

Tuy nhiên, nhờ sự vào cuộc của chính quyền địa phương cùng các ngành chức năng, đặc biệt là lực lượng công an tỉnh, việc xác lập nhân thân pháp lý, phổ biến pháp luật, đưa người Thủy vào hệ thống dân cư đã dần được hoàn tất.

Sự hiện diện của người Thủy tại thôn Thượng Minh là minh chứng sinh động cho tính đa dạng trong thống nhất của cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Họ sống hòa thuận với các dân tộc Tày, , Pà Thẻn… cùng chia sẻ lễ hội, trò chơi dân gian, cùng vun đắp đời sống cộng đồng lành mạnh.

Tuy dân số ít nhưng tiếng nói, truyền thống và văn hóa riêng của tộc người Thủy đã góp phần vào sự đa dạng văn hóa trên địa bàn huyện Lâm Bình.

Hiện nay, nhiều người Thủy trẻ tuổi đã trở thành sinh viên, cán bộ xã, cán bộ thôn. Họ vừa là cầu nối giữa cộng đồng với chính quyền, vừa là những hạt giống văn hóa mới.

Nhận thức được nguy cơ “biến mất” của tộc người, tỉnh Tuyên Quang đã triển khai đề tài khoa học nghiên cứu về nguồn gốc và văn hóa người Thủy, góp phần nhận diện, tạo nền tảng để tộc người này có vị trí rõ ràng hơn trong không gian văn hóa các dân tộc Việt Nam.

Trong bối cảnh tỉnh Tuyên Quang nói chung, huyện Lâm Bình nói riêng đang hướng tới phát triển du lịch văn hóa-sinh thái, sự độc đáo của người Thủy hoàn toàn có thể trở thành một điểm nhấn khác biệt. Những giá trị nguyên bản của một tộc người ít được biết đến lại là điểm hấp dẫn với du khách, nhất là các nhà nghiên cứu, nhiếp ảnh gia, người làm du lịch trải nghiệm.

NGỌC LIÊN-VŨ LINH