Tốc độ tăng trưởng của đàn bò sữa giảm sút: Hộ chăn nuôi lao đao

Đàn bò sữa trong nước hiện đã giảm xuống rất nhanh. Ảnh: Hạ Lan.

Nguồn sữa giảm

Theo báo cáo từ Hội Chăn nuôi Việt Nam, đàn bò sữa trong nước sau một giai đoạn tăng trưởng mạnh ở mức 2 con số 15,4%/năm ở giai đoạn 2010 - 2015, thì hiện đã giảm xuống rất nhanh, chỉ còn 1,9%/năm trong giai đoạn 2015 - 2020 và còn 0,4%/năm giai đoạn 2020 - 2024. Sự suy giảm này dẫn tới không đạt được mục tiêu của chiến lược phát triển ngành chăn nuôi, là đến năm 2025 tổng đàn bò sữa phải đạt khoảng 500.000 con (thực tế hiện nay mới chỉ đạt được khoảng 330.000 con, bằng 65%). Nếu không có sự điều chỉnh kịp thời thì đến năm 2030, tổng đàn bò sữa cả nước không thể đạt được mục tiêu kế hoạch là 650.000 - 670.000 con. Đáng lo ngại hơn, nhiều vùng chăn nuôi truyền thống như TPHCM, Ba Vì, Mộc Châu đang trên đà suy thoái. Riêng đàn bò sữa tại TPHCM đã giảm hơn 50%, báo hiệu nguy cơ tan rã của mô hình chăn nuôi hộ gia đình vốn từng đóng vai trò quan trọng.

Không chỉ số lượng đàn bò sữa, mà tốc độ tăng trưởng về sản lượng sữa tươi nguyên liệu cũng giảm nhanh, từ 17,7%/năm giai đoạn 2010-2015, xuống còn 6,7%/năm giai đoạn 2015 - 2020 và chỉ còn 3,3%/năm giai đoạn 2020 - 2024. Nếu không có sự điều chỉnh kịp thời, thì đến năm 2030 không thể đạt được mục tiêu kế hoạch 2,6-2,8 triệu tấn sữa tươi, đảm bảo 25-26 kg sữa/người và chủ trương tự túc được 60% nguyên liệu cho ngành công nghiệp sữa cũng không thể thành hiện thực.

TS.Nguyễn Xuân Dương - Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam thẳng thắn cho rằng: So lượng sữa nguyên liệu và thành phẩm nhập vào Việt Nam tăng 8 - 12%/năm, có năm tới 20%, lấn át nguồn sữa trong nước; Thị trường phát triển nóng, quá nhiều cơ sở sản xuất, thương hiệu ra đời gây nhiễu loạn, khiến cả doanh nghiệp lớn lẫn nhỏ đều khó duy trì ổn định giá cả và đầu ra cho nông hộ; Tác động từ dịch Covid-19 khiến đứt gãy chuỗi cung ứng, chi phí sản xuất tăng cao, trong khi giá thu mua sữa tươi nguyên liệu lại thấp do cạnh tranh với hàng nhập khẩu. Những nguyên nhân đó khiến người chăn nuôi rơi vào tình trạng sữa làm ra không bán được, buộc phải giảm đàn hoặc bỏ nghề.

Tự chủ nguồn sữa trong nước

Theo nhận định của giới chuyên gia nông nghiệp, khác với nhiều quốc gia phát triển, chăn nuôi ở Việt Nam không chỉ nhằm đảm bảo an ninh dinh dưỡng mà còn là sinh kế của hàng chục triệu nông dân.

Hiện không gian chăn nuôi gia súc cho sữa ở Việt Nam còn rất rộng, chưa được khai thác hết. Trong khi đó, thị trường tiêu thụ sữa trong nước đang tăng trưởng nhanh là động lực lớn cho ngành phát triển. Lực lượng lao động nông thôn dồi dào, có thể tham gia vào các mô hình chăn nuôi nông hộ chuyên nghiệp. Do vậy, Việt Nam cần tập trung phát triển chăn nuôi thâm canh cao như các tập đoàn có tiềm năng lớn đang làm và phát triển chăn nuôi trong các nông hộ chuyên nghiệp với quy mô giao động từ 20-100 con/hộ.

TS.Nguyễn Xuân Dương nhận định, nếu có chính sách đúng đắn, đến năm 2030, Việt Nam hoàn toàn có thể nâng quy mô đàn bò sữa lên 1,3 - 1,5 triệu con, sản lượng đạt 4,3 - 5 triệu tấn. Và từ sau năm 2030, Việt Nam có thể tự chủ 60% nguồn nguyên liệu sữa tươi cho ngành công nghiệp chế biến; đến năm 2045, sản lượng sữa/người đạt 100 kg/năm.

Song để đạt được mục tiêu trên, TS.Nguyễn Xuân Dương cũng nêu kiến nghị: Ưu tiên phát triển nguồn sữa tươi trong nước, hạn chế tối đa nhập khẩu các loại nguyên liệu có thể sản xuất được; Sử dụng sữa tươi trong các chương trình dinh dưỡng học đường, vừa nâng cao thể chất học sinh vừa tạo đầu ra bền vững cho ngành chăn nuôi; Hoàn thiện tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, thể hiện qua việc minh bạch, rõ ràng, dễ phân biệt các loại sữa, nhất là giữa sữa tươi và sữa bột pha lại, để người tiêu dùng có thông tin chính xác khi lựa chọn; Cần có quy định về vùng nguyên liệu, bắt buộc các cơ sở sản xuất, kinh doanh sữa phải gắn với vùng nguyên liệu trong nước, hoặc sử dụng tối thiểu một tỷ lệ sữa tươi nội địa.

NAM ANH