Toàn cảnh ngành dược Việt Nam: Tiềm năng lớn, bài toán chất lượng

Theo thống kê từ năm 2023, thị trường dược phẩm Việt Nam đạt trị giá khoảng 7,2 tỷ USD, với tỷ lệ tăng trưởng hàng năm (CAGR) 10,6%. Điều này cho thấy một bức tranh tích cực cho ngành dược, mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp sản xuất trong nước và cơ hội xuất khẩu ra thế giới.

Ảnh minh họa

Ngành dược Việt Nam đã chứng kiến sự lớn mạnh về sản xuất trong nước, với sự phát triển mạnh mẽ của các nhà máy sản xuất thuốc đạt tiêu chuẩn GMP-WHO.

Tính đến năm 2023, cả nước có khoảng 238 nhà máy dược phẩm đạt tiêu chuẩn GMP-WHO, sản xuất gần 70% số lượng thuốc tiêu thụ trong nước. Các nhà máy này không chỉ cung cấp thuốc thiết yếu mà còn đạt chất lượng tiêu chuẩn quốc tế, giúp tăng cường niềm tin của người tiêu dùng vào sản phẩm dược phẩm nội địa.

Thêm vào đó, việc gia tăng số lượng cơ sở bán buôn và bán lẻ thuốc trong suốt những năm qua đã giúp người dân dễ dàng tiếp cận các loại thuốc cần thiết.

Tính đến năm 2024, Việt Nam có khoảng 5.144 cơ sở bán buôn và 65 cơ sở bán lẻ thuốc, đáp ứng nhu cầu sử dụng thuốc ngày càng tăng. Với việc hơn 20.000 loại thuốc có số đăng ký lưu hành còn hiệu lực, ngành dược Việt Nam đang từng bước xây dựng một hệ thống phân phối thuốc toàn diện và hiện đại.

Dù đạt được nhiều thành tựu, ngành dược Việt Nam vẫn gặp không ít khó khăn trong việc kiểm soát chất lượng thuốc.

Mặc dù có hơn 43.000 mẫu thuốc được kiểm nghiệm hàng năm, nhưng tỷ lệ thuốc không đạt chất lượng vẫn còn tồn tại. Mặc dù các sản phẩm không đạt chất lượng chiếm tỷ lệ rất thấp (0,53%), vấn đề thuốc giả và thuốc không rõ nguồn gốc vẫn là một mối đe dọa lớn. Thuốc giả không chỉ gây nguy hại cho sức khỏe người dân mà còn làm giảm niềm tin vào hệ thống y tế.

Năm 2024, 23 mẫu thuốc và dược liệu giả đã bị phát hiện, và có 65 mẫu thuốc không đạt chất lượng bị thu hồi. Những con số này phản ánh một thực tế rằng ngành dược Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với tình trạng thuốc giả xâm nhập vào hệ thống phân phối hợp pháp.

Các cơ sở sản xuất và phân phối thuốc giả không tuân thủ các quy định về bảo quản, nguồn gốc xuất xứ, làm tăng nguy cơ sử dụng thuốc không an toàn cho người tiêu dùng.

Để giải quyết vấn đề thuốc giả, cần phải có các biện pháp mạnh mẽ hơn từ cơ quan chức năng. Bộ Y tế và các cơ quan liên quan cần tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát chất lượng thuốc. Việc thu hồi thuốc giả cần được thực hiện một cách kịp thời và quyết liệt hơn, đồng thời xử lý nghiêm minh các cơ sở vi phạm pháp luật.

Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền và giáo dục về phòng chống thuốc giả cần được đẩy mạnh. Người tiêu dùng cần được trang bị thông tin để nhận diện thuốc giả, từ đó nâng cao cảnh giác và tránh sử dụng những sản phẩm không rõ nguồn gốc. Các cơ sở bán buôn và bán lẻ cũng cần tuân thủ đầy đủ các quy định về nguồn gốc xuất xứ và chất lượng sản phẩm.

Đặc biệt, cần có những điều chỉnh trong quy định pháp luật về xử lý thuốc giả. Mức xử phạt hiện tại chưa đủ nghiêm khắc để răn đe các hành vi sản xuất và buôn bán thuốc giả. Do đó, việc nâng cao mức phạt và hoàn thiện các quy định pháp lý sẽ là biện pháp hiệu quả để ngăn chặn tình trạng này.

Để đảm bảo chất lượng thuốc trong nước, cần đầu tư mạnh mẽ vào hệ thống kiểm nghiệm thuốc của Nhà nước. Các trung tâm kiểm nghiệm cần được nâng cấp về cơ sở vật chất, trang thiết bị và năng lực chuyên môn để đáp ứng yêu cầu giám sát chất lượng thuốc ngày càng cao. Việc này sẽ giúp kiểm soát chặt chẽ nguồn gốc, chất lượng của thuốc, giảm thiểu tình trạng thuốc giả, thuốc kém chất lượng xâm nhập vào thị trường.

Ngành dược Việt Nam đã đạt được nhiều bước tiến lớn, nhưng cũng không ít thử thách đang chờ đón. Để tiếp tục phát triển bền vững, ngành dược cần phải không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng sản phẩm và cải thiện công tác quản lý.

Cùng với đó, các cơ quan chức năng cần siết chặt hơn nữa các quy định pháp lý, đặc biệt là đối với vấn đề thuốc giả và chất lượng thuốc, để bảo vệ sức khỏe người dân và xây dựng một môi trường kinh doanh dược phẩm lành mạnh.

Theo thống kê của Cục Quản lý Dược, năm 2023 - 2024, cơ quan này đã thực hiện hơn 80 cuộc kiểm tra, xử phạt hành chính với tổng số tiền trên 2,5 tỷ đồng. Trong quá trình kiểm tra, nhiều vụ việc liên quan đến thuốc giả được phát hiện tại Hà Nội, TP.HCM, Thanh Hóa... Trong đó, vụ thuốc giả tại Thanh Hóa đã được xử lý nghiêm minh nhờ phối hợp hiệu quả giữa Bộ Y tế và Bộ Công an.

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên nhấn mạnh, chúng ta luôn lấy người dân, người bệnh làm trung tâm, phải đảm bảo họ được tiếp cận sản phẩm tốt, đúng chất lượng, giá cả hợp lý. Tuy nhiên, ông cũng thẳng thắn chỉ ra nghịch lý, dù đã có đầy đủ quy định pháp luật, vẫn tồn tại tình trạng sản phẩm kém chất lượng, thậm chí hàng giả, len lỏi trên thị trường.

Theo Thứ trưởng, nguyên nhân nằm ở ba yếu tố gồm thể chế pháp luật tuy tương đối đầy đủ nhưng chưa hoàn thiện ở một số điểm; khâu thực thi còn lỏng lẻo; và đặc biệt là ý thức tuân thủ pháp luật của một bộ phận doanh nghiệp và người tiêu dùng còn hạn chế.

D.Ngân