Tòa án thương mại quốc tế Mỹ ngăn chặn thuế quan toàn cầu của ông Trump

Một hội đồng gồm 3 thẩm phán của Tòa án thương mại quốc tế Mỹ (trụ sở tại Manhattan) đã ban hành phán quyết nhất trí vào ngày 28/5. Họ đứng về phía các tiểu bang do Đảng Dân chủ lãnh đạo và các doanh nghiệp nhỏ, cáo buộc Tổng thống Trump đã viện dẫn sai luật khẩn cấp để biện minh cho phần lớn các khoản thuế của mình.

Tổng thống Donald Trump công bố kế hoạch thuế quan "có đi có lại" đối với hơn 180 đối tác thương mại của Mỹ vào ngày 2/4/2025. Ảnh: AFP

Theo phán quyết, Tòa án thương mại quốc tế Mỹ cho chính quyền 10 ngày để "thực hiện" lệnh của mình, nhưng không đưa ra bất kỳ chỉ dẫn cụ thể nào về các bước mà chính quyền phải thực hiện để bãi bỏ thuế quan.

Ngay sau đó, Bộ Tư pháp Mỹ đã đệ đơn kháng cáo lên Tòa phúc thẩm liên bang Mỹ. Tòa án tối cao Mỹ sau đó có thể có tiếng nói cuối cùng trong vụ kiện có rủi ro cao có thể ảnh hưởng đến hàng nghìn tỷ USD trong thương mại toàn cầu.

Hiện tại, phán quyết của Tòa án thương mại quốc tế Mỹ đã chặn vĩnh viễn các mức thuế quan của Tổng thống Trump, trừ khi Tòa phúc thẩm cho phép ông Trump khôi phục chúng trong quá trình tố tụng.

Hợp đồng tương lai chứng khoán Mỹ tăng vọt với các hợp đồng trên Nasdaq 100 Index tăng tới 2,1% sau phán quyết. Trong khi đó, đồng đô la Mỹ mạnh lên, còn đồng yên Nhật trượt giá sâu.

Phán quyết trên là một trong những thất bại lớn nhất tại tòa đối với Tổng thống Trump trong bối cảnh làn sóng kiện tụng về các sắc lệnh hành pháp thử thách giới hạn quyền lực của Tổng thống. Nhiều bên đang khiếu nại việc Tổng thống Trump sa thải hàng loạt lao động liên bang, hạn chế quyền công dân theo nơi sinh và nỗ lực cắt giảm chi tiêu liên bang đã được Quốc hội chấp thuận.

Các thẩm phán đã bác bỏ lập luận của chính phủ rằng Tổng thống Trump có thẩm quyền đơn phương áp dụng thuế quan theo luật nhằm giải quyết các giao dịch tài chính trong các trường hợp khẩn cấp quốc gia.

Các sắc lệnh hành pháp của Tổng thống Trump đã viện dẫn Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế để biện minh cho các mức thuế quan toàn cầu sâu rộng. Luật này trao cho Tổng thống Mỹ thẩm quyền đối với nhiều giao dịch tài chính trong một số trường hợp khẩn cấp nhất định, thường là kèm theo lệnh trừng phạt.

Cụ thể, Tổng thống Trump đã viện dẫn thâm hụt thương mại của Mỹ và nạn buôn bán ma túy tại biên giới Mỹ là các trường hợp khẩn cấp quốc gia cho phép ông viện dẫn luật này.

Các thẩm phán cho biết các luật sư của Tổng thống Trump đã tuyên bố trong các phiên tòa rằng mục đích là để "gây sức ép" buộc các quốc gia khác phải đạt được các thỏa thuận tốt hơn.

Tuy nhiên, hội đồng thẩm phán của Tòa án thương mại quốc tế Mỹ xác định: "Lập luận 'gây sức ép' của chính phủ thực sự thừa nhận rằng tác động trực tiếp của thuế quan theo quốc gia cụ thể chỉ đơn giản là gây gánh nặng cho các quốc gia mà họ nhắm tới".

Phán quyết của Tòa án thương mại quốc tế Mỹ đình chỉ phần lớn các mức thuế quan của Tổng thống Trump, bao gồm: thuế quan cố định toàn cầu, thuế suất cao đối với Trung Quốc và các nước khác, và thuế quan liên quan đến fentanyl đối với Trung Quốc, Canada và Mexico. Trong khi đó, các mức thuế khác được áp dụng theo các quyền hạn khác nhau, như thuế theo Mục 232 và Mục 301, không bị ảnh hưởng và bao gồm thuế đối với thép, nhôm và ô tô nhập khẩu.

Ông Kush Desai, một phát ngôn viên của Nhà Trắng cho biết "không phải các thẩm phán không được bầu ra có thẩm quyền quyết định cách giải quyết đúng đắn tình trạng khẩn cấp quốc gia".

"Cách đối xử không có đi có lại của các nước ngoài đối với Mỹ đã thúc đẩy thâm hụt thương mại dai dẳng và mang tính lịch sử của Mỹ", ông Desai cho biết trong một tuyên bố. "Những khoản thâm hụt này đã tạo ra tình trạng khẩn cấp quốc gia đã tàn phá các cộng đồng người Mỹ, bỏ lại người lao động của chúng ta phía sau và làm suy yếu cơ sở công nghiệp quốc phòng của chúng ta - những sự thật mà Tòa án (Tòa án thương mại quốc tế Mỹ - BTV) đã không đề cập".

Thị trường toàn cầu đã biến động mạnh kể từ khi Tổng thống Trump công bố cái gọi là "thuế quan có đi có lại" trong một sắc lệnh hành pháp toàn diện vào ngày 2/4. Kể từ đó, hàng nghìn tỷ USD giá trị thị trường đã bị "bốc hơi" cùng những pha lên xuống thất thường theo các quyết định trì hoãn, đảo ngược và tạm dừng thuế đối ứng cao hơn trong 90 ngày của ông Trump.

Đông Phong