Tòa án Mỹ ra phán quyết về việc Tổng thống Donald Trump cắt tài trợ Đại học Harvard, Nhà Trắng phản bác

Người biểu tình tại Boston, bang Massachusetts, tập trung bên ngoài một phiên điều trần về quyết định cắt tài trợ liên bang cho Đại học Harvard của Tổng thống Mỹ Donald Trump để bày tỏ sự ủng hộ đối với nhà trường, ngày 21/7. (Nguồn: Al Jazeera)

Phán quyết của Thẩm phán Allison Burroughs thuộc Tòa án liên bang Boston đánh dấu chiến thắng pháp lý lớn cho Harvard, trong bối cảnh trường này đang tìm cách đạt một thỏa thuận nhằm chấm dứt cuộc đối đầu đa mặt trận giữa Nhà Trắng và ngôi trường lâu đời, giàu có nhất nước Mỹ.

Đại học Harvard đã trở thành tâm điểm trong chiến dịch rộng lớn của chính quyền Tổng thống Trump, nhằm sử dụng nguồn tài trợ liên bang để gây sức ép buộc các trường đại học Mỹ thay đổi. Ông Trump cáo buộc các trường này bị tư tưởng chống Do Thái và “cánh tả cấp tiến" chi phối.

Một trong những hành động đầu tiên của ông Trump đối với Harvard là hủy hàng trăm khoản tài trợ dành cho các nhà nghiên cứu của trường, với lý do Harvard không hành động đủ để giải quyết tình trạng quấy rối sinh viên Do Thái trong khuôn viên.

Ngay sau đó, Harvard đâm đơn kiện, lập luận rằng nhà lãnh đạo Mỹ đang trả đũa, vi phạm quyền tự do ngôn luận, sau khi trường từ chối yêu cầu của giới chức rằng Harvard phải nhượng quyền kiểm soát việc tuyển dụng và giảng dạy.

Thẩm phán Burroughs cho rằng Tổng thống Trump có lý khi chống lại chủ nghĩa bài Do Thái và Harvard “sai lầm khi dung túng cho hành vi thù hận trong một thời gian dài như vậy”. Tuy nhiên, bà khẳng định, mục đích thực sự của chính quyền không phải là chống bài Do Thái, mà là nhằm gây sức ép buộc Harvard nhượng bộ, vi phạm quyền tự do ngôn luận theo Tu chính án thứ nhất của Hiến pháp Mỹ.

Theo bà Burroughs, nhiệm vụ của tòa án là bảo vệ tự do học thuật và “đảm bảo rằng các nghiên cứu quan trọng không bị chấm dứt tài trợ một cách tùy tiện và thiếu quy trình, ngay cả khi điều đó đồng nghĩa phải đối mặt với sự giận dữ của một chính quyền kiên quyết theo đuổi chương trình nghị sự của mình bằng mọi giá”.

Vị Thẩm phán ra lệnh cấm chính quyền ông Trump chấm dứt hoặc đóng băng thêm bất kỳ khoản tài trợ liên bang nào cho Harvard, đồng thời ngăn cản việc tiếp tục trì hoãn thanh toán các khoản đã cam kết hoặc từ chối cấp tài trợ mới cho trường trong tương lai.

Tuy nhiên, Người phát ngôn Nhà Trắng Liz Huston ra tuyên bố gọi bà Burroughs là “một thẩm phán hoạt động chính trị, do cựu Tổng thống Obama bổ nhiệm”, đồng thời nhấn mạnh, Harvard “không có quyền hiến định đối với tiền thuế của người dân và sẽ vẫn không đủ điều kiện nhận tài trợ trong tương lai”.

“Chúng tôi sẽ ngay lập tức kháng cáo phán quyết nghiêm trọng này và tin tưởng cuối cùng chúng tôi sẽ giành thắng lợi trong nỗ lực buộc Harvard phải chịu trách nhiệm”, bà Liz Huston khẳng định.

Ngôi trường Ivy League danh giá hiện chưa có bất cứ phản hồi nào.

Phán quyết được đưa ra một tuần sau khi Tổng thống Trump trong cuộc họp nội các ngày 26/8 kêu gọi Harvard dàn xếp với chính quyền và phải trả “không dưới 500 triệu USD”, cũng như cáo buộc trường đã “hành xử rất tệ”.

Ba trường Ivy League khác đã đạt thỏa thuận với chính quyền Mỹ, trong đó có Đại học Columbia, nơi hồi tháng 7/2025 đồng ý trả 220 triệu USD nhằm khôi phục nguồn tài trợ nghiên cứu liên bang bị đình chỉ do cáo buộc trường đã để chủ nghĩa bài Do Thái lan rộng trong khuôn viên.

Tương tự Columbia, ông Trump cũng có hành động chống lại Harvard liên quan đến phong trào biểu tình ủng hộ Palestine bùng phát trong khuôn viên trường. Về phần mình, Harvard cho biết trường đã có biện pháp để đảm bảo khuôn viên thân thiện với sinh viên Do Thái và Israel.

Việc hủy các khoản tài trợ chỉ là một trong nhiều động thái mà ông chủ Nhà Trắng thực hiện nhằm vào Harvard. Chính phủ cũng từng tìm cách cấm sinh viên quốc tế theo học tại trường; đe dọa rút giấy công nhận chất lượng; và mở đường cho việc cắt thêm kinh phí bằng cách cáo buộc Harvard vi phạm luật dân quyền liên bang.

Trong một vụ kiện riêng, Thẩm phán Allison Burroughs từng ra phán quyết ngăn chính phủ Mỹ chặn Đại học Harvard tiếp nhận sinh viên quốc tế, vốn chiếm khoảng 1/4 tổng số sinh viên của trường.

(tổng hợp)

Ngọc Anh