Tô Thanh Phương - Ca sĩ của đất phương Nam

Ca sĩ Tô Thanh Phương trên sân khấu tụ điểm Trống Ðồng những năm 2000. Ảnh: Internet

Ca sĩ Tô Thanh Phương sinh ra và lớn lên tại Cà Mau, trong một gia đình không có ba mẹ làm nghệ thuật, nhưng anh và hai người anh, là Tô Thanh Nhân và Tô Thanh Tân đều có năng khiếu về ca hát, tuy chỉ riêng anh thì theo con đường chuyên nghiệp. Tô Thanh Phương bộc lộ năng khiếu rất sớm, từ nhỏ anh đã tham gia phong trào ca hát ở địa phương, vì muốn được phục vụ bà con nông thôn nhiều hơn nên anh chấp nhận rời thị xã phồn hoa để về Phòng Văn hóa huyện Ðầm Dơi, cũng từ đây may mắn đã đến với anh.

Năm 1978, trong một lần Ðoàn Ca múa nhạc tổng hợp Minh Hải về Ðầm Dơi biểu diễn, biết anh là ca sĩ của Phòng Văn hóa huyện nên mời anh hát giao lưu trước khi vào chương trình chính thức. Thật bất ngờ, anh đã để lại ấn tượng mạnh cho đoàn bởi giọng rất lạ, mạnh, phát âm chuẩn Nam Bộ, điều đặc biệt là anh có ngoại hình rất sáng sân khấu và biểu diễn như một ca sĩ chuyên nghiệp. Thấy ở anh hội tụ đủ những gì đang cần nên lãnh đạo đoàn quyết định mời anh về đoàn sau chuyến lưu diễn đó.

Về đoàn, Tô Thanh Phương như cá gặp nước, bởi được đi diễn liên tục, lại được hát chung những ca sĩ đàn anh chị, cô chú dày kinh nghiệm, như Ca sĩ Kim Chi, Tuyết Thu, Quốc Việt, Văn Hạn... Tại đây, ngày đêm không ngừng học hỏi, trau dồi kỹ năng, cộng thêm giọng ca sâu lắng, đầy nội lực sẵn có, nên chỉ trong thời gian ngắn anh trở thành ca sĩ nam chính của đoàn.

Ðoàn Ca múa nhạc tổng hợp Minh Hải biểu diễn ở các tỉnh miền Trung năm 1983. (Trong ảnh: Tô Thanh Phương đứng thứ 3 từ trái sang). (Ảnh: Diễn viên Thành Công cung cấp)

Năm 1985 có cuộc Hội diễn Ca nhạc chuyên nghiệp toàn quốc, được sự động viên của lãnh đạo và đồng nghiệp trong đoàn nên anh tham dự. Lần đó Tô Thanh Phương đã đoạt Huy chương Vàng toàn quốc với ca khúc "Hát về quê hương em".

Năm 1989, anh tiếp tục thử sức mình với một cuộc thi lớn hơn ở Nha Trang và một lần nữa anh đoạt giải "Ngôi sao nhạc nhẹ toàn quốc", với bài "Ngẫu hứng Lý qua cầu".

Ðược biết, đây là lần đầu tiên toàn quốc có cuộc thi lớn dành cho các ca sĩ chuyên nghiệp, nên năm đó có rất nhiều ca sĩ nổi tiếng của các đoàn trên cả nước tham dự, rất nhiều ca sĩ "ngôi sao hạng A" của TP Hồ Chí Minh. Vậy mà anh đã vượt qua tất cả để một lần nữa nhận giải cao nhất. Trong cuộc thi năm đó chỉ có 2 Huy chương Vàng, trong Nam là Tô Thanh Phương, còn ngoài Bắc là Thanh Lam (hiện là Nghệ sĩ Nhân dân Thanh Lam).

Có một điều lạ là, dù anh hát thành công rất nhiều ca khúc, trong đó có cả những ca khúc đoạt Huy chương Vàng ở nhiều cuộc thi, nhưng mỗi khi nhắc tới anh, đồng nghiệp cũng như những người yêu nhạc chỉ nhớ ngay đến bài "Bài ca đất phương Nam" của Nhạc sĩ Lư Nhất Vũ (thơ Lê Giang).

Theo diễn viên Thành Công, đồng nghiệp của Ca sĩ Tô Thanh Phương, người có thời gian dài ở Ðoàn Ca múa nhạc tổng hợp Minh Hải: "Thanh Phương có giọng ca rất lạ, đậm chất Nam Bộ, những nhấn nhá của anh không lẫn vào ai được. Nên khi Nhạc sĩ Lư Nhất Vũ và Nhà thơ Lê Giang tìm ca sĩ thể hiện bài "Bài ca đất phương Nam" cho phim "Ðất Phương Nam", đã chọn ngay anh, mặc dù trước anh đã có rất nhiều ca sĩ khác được mời thử giọng. Theo Nhà thơ Lê Giang, thì những phát âm, nhả chữ của Tô Thanh Phương rất phù hợp cho ca khúc đó".

Sau khi đoạt giải ngôi sao nhạc nhẹ, tên tuổi Tô Thanh Phương nổi lên như một hiện tượng tại TP Hồ Chí Minh. Có rất nhiều tụ điểm mời anh hát, như Trống Ðồng, 126, Kỳ Hòa và các phòng trà... Phía trước mọi tụ điểm đều treo băng rôn lớn có hình và tên "Ngôi sao nhạc nhẹ" Tô Thanh Phương.

Diễn viên Thành Công cho biết, thời gian đó, dù rất đắt sô ở TP Hồ Chí Minh nhưng anh vẫn gắn bó với Cà Mau một thời gian dài nữa. Ðã là "ngôi sao" nhưng lối sống hay cách cư xử với anh em trong đoàn vẫn như ngày nào. Ðến năm 1990 thì anh quyết định về hẳn TP Hồ Chí Minh để tiện cho việc ca hát và phát triển sự nghiệp. Lúc đó anh đang là Phó trưởng đoàn Ca múa nhạc tổng hợp Minh Hải, vì yêu nghề mà anh đành bỏ lại tất cả để đi theo con đường mình đã chọn.

Theo như đánh giá của nhiều đồng nghiệp, thời đỉnh cao của Tô Thanh Phương không dài, có lẽ là do dòng nhạc của anh theo đuổi rất kén khán giả, thứ nữa là thị hiếu của người nghe thay đổi liên tục theo thời gian. Nhưng phải thừa nhận, dù không còn ở đỉnh cao nhưng anh vẫn giữ được phong độ nhất định trong làng ca nhạc nên anh luôn được các đơn vị tổ chức sự kiện, bầu sô lựa chọn. Bởi, ngoài sở trường chính của anh là dòng nhạc cách mạng, anh còn thể thể hiện thành công rất nhiều thể loại khác, như dân ca, nhạc trữ tình... Cuộc sống anh cũng vậy, cứ êm đềm trôi qua như những bản tình ca anh đã hát.

Diễn viên Thành Công cho biết, Thanh Phương là người kín tiếng, ít tâm sự gì với bạn bè, nên cách đây hơn 10 năm, Tô Thanh Phương từng bị tai biến nhẹ nhưng không ai hay, hằng ngày anh vẫn phải đi hát để mưu sinh. Cứ tưởng ngày tháng cứ trôi đi như vậy cũng an phận, không ngờ gần đây lại mắc thêm nhiều bệnh khác nữa, trong đó có bệnh Parkinson, căn bệnh khiến anh teo não. Vợ Thanh Phương ở nhà chăm chồng nên không có nguồn thu nhập, lại phải thuốc thang hằng ngày nên hiện tại gia cảnh Thanh Phương rất khó khăn.

Thông qua bài viết này, mong anh em, bạn bè một thời cùng dang tay giúp anh qua những ngày tháng khó khăn. Ðược biết, Nhóm văn nghệ sĩ Cà Mau vừa ủng hộ Ca sĩ Tô Thanh Phương khoảng 18 triệu đồng.

Mọi sự giúp đỡ xin gửi đến:

Tổ An sinh xã hội Báo Cà Mau.

ÐT: 02903831066 (gặp chị Phương Lài)

Tài khoản Quỹ từ thiện Báo Cà Mau:

- Tên đơn vị: Báo Cà Mau

- Số tài khoản: 112000128972

- Mở tại: Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Cà Mau.

Khởi Huỳnh