Tinh thần đại đoàn kết qua lễ hội Tâm r'nglắp bon của dân tộc M'nông

Lễ hội Tâm r’nglắp bon nhằm củng cố khối đại đoàn kết trong cộng đồng, giữa các buôn sóc và giữa người M’nông với các dân tộc khác

Từ ngàn xưa, người M’nông có rất nhiều nghi lễ và lễ hội gắn với những nét sinh hoạt văn hóa đặc sắc được lưu truyền qua bao thế hệ, ngoài ý nghĩa cầu mong sức khỏe, mùa màng bội thu, các nghi lễ, lễ hội còn có ý nghĩa to lớn trong việc củng cố khối đại đoàn kết trong cộng đồng, giữa các buôn sóc và giữa người M’nông với các dân tộc khác.

Lễ hội Tâm r’nglắp bon thường được tổ chức khi người M’nông muốn thắt chặt mối tương giao với cộng đồng các dân tộc khác thông qua những người có uy tín trong các cộng đồng

Trong hệ thống các nghi lễ và lễ hội của người M’nông, Lễ hội Tâm r’nglắp bon là một trong những lễ hội độc đáo, thường được tổ chức khi cộng đồng người M’nông muốn thắt chặt mối tương giao với cộng đồng các dân tộc khác thông qua già làng, những người có uy tín trong các cộng đồng.

Những sản vật được dâng lên trong lễ hội

Đây là lễ hội mang đậm tính nhân văn, ngoài việc dâng lễ cúng tế thần linh, cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt thì mục đích chính của lễ hội còn là để cầu mong cho cộng đồng các buôn, sóc đoàn kết, hóa giải mọi mâu thuẫn gây chia rẽ, đoàn kết để cùng nhau chống lại thiên tại, địch họa đe dọa sự tồn vong của cộng đồng.

Lễ hội Tâm r’nglắp bon tđược tổ chức với sự tham dự của nhiều dân tộc anh em

Lễ hội Tâm r’nglắp bon thường được tổ chức vào thời điểm bắt đầu mùa mưa, suối trên ngàn nước đã đầy ắp, cá tôm vùng vẫy, cây cối đâm chồi nảy lộc.

Tùy theo điều kiện của dân làng M’nông là chủ lễ mà lễ vật phải được tính toán và chuẩn bị chu đáo, đảm bảo lễ hội được diễn ra suôn sẻ, thần linh vui lòng không trách phạt.

Các thành viên được phân công sửa soạn, chuẩn bị cho ngày hội vui

Vào ngày diễn ra lễ hội, phía chủ lễ đã thức dậy từ sớm để tiến hành làm lễ dựng nêu; các thành viên được phân công tất bật sửa soạn, chuẩn bị cho ngày hội vui của buôn sóc.

Già trẻ, nam thanh, nữ tú cùng quây quần về khu tổ chức lễ hội, rộn ràng tiếng cồng, tiếng chiêng, cùng sự hân hoan mừng vui đón khách.

Bon sóc của chủ lễ thường tổ chức lễ đón bạn một cách trang trọng

Theo phong tục của đồng bào M’Nông, mỗi khi các bon sóc về sum họp thì bon sóc của chủ lễ thường tổ chức lễ đón bạn một cách trang trọng bằng tất cả tình cảm của mình.

Khi các đoàn khách đến, đội chủ lễ tiến lên mừng khách, dâng rượu bỏ trong các ống lồ ô bày tỏ niềm vui mừng khi khách đến buôn nhà.

Sau khi thức hiện nghi thức uống rượu mừng, phía chủ lễ dẫn khách về phía cây nêu tại sân chính lễ hội. Đội tế lễ của phía chủ lễ lấy cơm lam, bánh chuối bột nếp nướng đã chuẩn bị từ trước mời các thành viên đoàn khách tỏ lòng mến khách.

Sau khi thực hiện các nghi lễ, phía chủ lễ và khách mời cùng giao lưu, uống rượu cần

Sau đó, đoàn khách tiến về phía chủ lễ, tiến hành trao các lễ vật do mình mang đến để góp vui trong dịp lễ hội, tỏ lòng thành. Sau nghi thức đón bạn, tất cả nghiêm trang để cùng chủ lễ tiến hành nghi thức sum họp cộng đồng.

Sau khi lễ vật đã bày biện hoàn chỉnh, tất cả trang nghiêm hướng về phía cây nêu, Già làng và một phụ nữ có uy tín trong cộng đồng được chọn làm chủ lễ bắt đầu ngồi xuống hát đối đáp mừng hội. Đội cồng chiêng tấu bản mừng khách, vui hội hội đi vòng tròn quanh cây nêu ba vòng, đội múa theo sau.

Nam thanh nữ tú quây quần vui lễ hội

Sau đó, già làng tiến vế phía cây nêu, làm thủ tục hiến sinh rồi bôi huyết lên cây nêu và khấn to: “Hôm nay ngày lành tháng tốt, sóc tôi dựng nêu, giết heo, giết gà thiết đãi các thần, mời các thần về đây chứng giám cho Lễ hội Tâm r’nglắp bon của chúng tôi. Chúng tôi đã ưng cái bụng, chung cái tình, kể từ nay cho đến muôn đời sau, anh em chúng tôi đã là người một một nhà...”.

Cối giã gạo là vật dụng luôn gắn bó với người M’nông bao đời nay

Dứt lời khấn, già làng chủ lễ mời đại diện các già làng phía đoàn khách tiến về phía cây nêu, già làng và chủ lễ (phụ nữ mẫu hệ) tiến hành nghi thức cột vòng tay cầu phúc và tặng cây cơm lam lớn cầu no đủ cho các đại điện cộng đồng được mời sum họp.

Tiếng cồng, tiếng chiêng vang vọng cùng bạn bè và du khách không thể thiếu trong lễ hội

Sau nghi thức, tất cả ngồi quây quần, chỉ dạy những kinh nghiệm trong đời sống, trong lao động sản xuất, đặc biệt là trao truyền vốn văn hóa cho thế hệ trẻ, các em nhỏ đại diện cho thế hệ mai sau.

Nếu như các nghi lễ là hồn cốt dân tộc, thì phần hội mở ra cho người M’nông và các dân tộc khác một ngày hội vui gắn kết cộng đồng.

Phần hội mở ra cho người M’nông và các dân tộc khác một ngày hội vui gắn kết cộng đồng

Nam thanh nữ tú quây quần vui hội, trong bản độc tấu gõ cối mừng hội đặc trưng, cùng nhau múa hát; thưởng các món ăn truyền thống như cơm lam, thịt nướng, canh bồi, canh thụt…; say men rượu cần M’nông trong tiếng cồng, tiếng chiêng vang vọng cùng bạn bè và du khách.

HUY AN; ảnh TUẤN MINH