Tin thế giới 5/8: Philippines-Ấn Độ là 'đối tác cùng vận mệnh', EU tái vũ trang quy mô lớn, Iran cấm IAEA thanh sát hạt nhân

18 quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (EU) đã đăng ký vay chi tiêu quốc phòng theo chương trình Hành động an ninh cho châu Âu (SAFE) với tổng giá trị các khoản vay vượt mức trần 150 tỷ Euro (khoảng 173,5 tỷ USD). (Nguồn: Getty)

Châu Á-Thái Bình Dương

* Thái Lan chi 600 triệu USD mua tiêm kích: Lực lượng không quân Hoàng gia Thái Lan ngày 5/8 thông báo, nội các nước này đã phê duyệt mua 4 máy bay tiêm kích Gripen do Thụy Điển sản xuất.

Thỏa thuận trị giá 600 triệu USD công bố lần đầu tiên vào tháng 6, trong khuôn khổ kế hoạch dài hạn nhằm hiện đại hóa năng lực chiến đấu của không quân.

Bangkok hiện vận hành 11 chiếc Gripen cũ, cùng hàng chục chiếc F-16 mua vào những năm 1980. Tổng ngân sách quốc phòng của Thái Lan là 200 tỷ Baht (6 tỷ USD), phân bổ cho lục quân, hải quân và không quân.

Trong 5 ngày giao tranh với Campuchia, Thái Lan đã sử dụng phi đội F-16 để tấn công các mục tiêu quân sự bên kia biên giới. (Bangkok Post)

* Philippines-Ấn Độ là "đối tác cùng vận mệnh": Ngày 5/8, Philippines và Ấn Độ ký kết thỏa thuận quốc phòng nhân chuyến thăm New Delhi từ ngày 4-8/8 của Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos.

Theo thỏa thuận, hai nước nhất trí củng cố mối quan hệ giữa các lực lượng vũ trang bao gồm lục quân, không quân và hải quân.

Tổng thống Ferdinand Marcos khẳng định "Ấn Độ và Philippines là bạn bè được lựa chọn và đối tác cùng vận mệnh". Trong khi, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi nhấn mạnh "từ Ấn Độ Dương đến Thái Bình Dương, chúng ta gắn kết với nhau bởi các giá trị chung".

Chuyến thăm của ông Marcos diễn ra sau khi Philippines mua hệ thống tên lửa hành trình vượt âm BrahMos của Ấn Độ, theo thỏa thuận ký kết năm 2022 với giá trị 375 triệu USD. (Hindustan Times)

* Australia cảnh báo nguy cơ không còn Nhà nước Palestine: Ngày 5/8, Ngoại trưởng Australia Penny Wong cảnh báo nguy cơ không còn Palestine “để công nhận” nếu cộng đồng quốc tế không xây dựng giải pháp hai nhà nước.

Bà Wong cho rằng, việc Canberra chính thức công nhận nhà nước Palestine chỉ là vấn đề "khi nào, chứ không phải nếu". Ngoại trưởng Australia nhấn mạnh, "Có một nguy cơ là sẽ không còn Palestine để công nhận nếu cộng đồng quốc tế không hành động để tạo ra con đường dẫn đến giải pháp hai nhà nước".

Cuộc biểu tình lớn ủng hộ Palestine trên cầu cảng Sydney vào ngày 3/8 phản ánh rằng người dân Australia đang cảm thấy "kinh hoàng" trước tình hình nhân đạo Gaza, theo bà Wong. (ABC)

Châu Âu

* Nga "tự do" triển khai tên lửa tầm trung: Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov ngày 5/8 tuyên bố Nga không còn bất kỳ hạn chế nào về việc triển khai tên lửa tầm trung, một ngày sau khi Moscow thông báo rút khỏi "lệnh cấm triển khai đơn phương" do chính nước này thi hành.

Mỹ đã rút khỏi Hiệp ước các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) vào năm 2019, với cáo buộc Nga vi phạm thỏa thuận. Sau đó, Moscow tuyên bố sẽ không triển khai loại vũ khí này nếu Washington không làm như vậy trước.

Cùng ngày, ông Peskov phản đối việc Tổng thống Mỹ Donald Trump tăng thuế với Ấn Độ do New Delhi mua dầu từ Nga, cho rằng hành động đó là “phi pháp” khi cố ép buộc các quốc gia ngừng giao thương với Moscow. (Reuters)

* Tây Ban Nha lật tẩy đường dây tội phạm di cư: Ngày 4/8, cảnh sát Tây Ban Nha thông báo triệt phá một mạng lưới tội phạm bị tình nghi đưa người di cư Yemen tới Anh và Canada bằng cách sử dụng hộ chiếu giả. Trong chiến dịch truy quét, cảnh sát bắt giữ 11 nghi phạm, bao gồm cả kẻ tình nghi cầm đầu đường dây, tại nhiều địa điểm ở miền Bắc Tây Ban Nha và thủ đô Madrid.

Sau khi xin giấy tị nạn tại Hy Lạp, những người di cư này được đưa đến các sân bay châu Âu. Tại đây, các đối tượng buôn người sẽ cung cấp hộ chiếu giả để họ di chuyển trái phép sang Anh và Canada. Đường dây tội phạm này bị cáo buộc tổ chức hơn 40 vụ vượt biên bất hợp pháp và thu phí 3.000 Euro (tương đương 3.250 USD)/người.

Cảnh sát bắt đầu điều tra vụ việc từ tháng 9/2024, sau khi cơ quan biên phòng Canada cảnh báo việc có nhiều công dân Yemen tìm cách nhập cảnh bằng giấy thông hành giả. (Sky News)

* EU tái vũ trang quy mô lớn: Theo trang tin Euractiv ngày 5/8, có 18 quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (EU) đăng ký vay chi tiêu quốc phòng theo chương trình Hành động an ninh cho châu Âu (SAFE) với tổng giá trị các khoản vay vượt mức trần 150 tỷ Euro (khoảng 173,5 tỷ USD).

Ủy ban châu Âu (EC) bắt đầu tiếp nhận đơn xin vay từ cuối tháng 7 và chỉ trong một tuần qua đã nhận được số lượng đơn với tổng mức đăng ký vay tối thiểu là 127 tỷ Euro, còn mức tối đa vượt xa khoản ngân sách 150 tỷ Euro dự kiến ban đầu. Theo quy định, các nước thành viên EU phải nộp đơn xin vay tối thiểu và tối đa trước cuối tháng 11, kèm theo kế hoạch chi tiết về các hạng mục mua sắm vũ khí trong tương lai.

SAFE là một phần trong chiến lược lớn hơn của EU mang tên Tái vũ trang châu Âu (ReArm Europe) được công bố vào tháng 3 và sau đó đổi tên thành Readiness 2030. Chiến lược này dự kiến đầu tư khoảng 800 tỷ Euro trong vòng 4 năm để tăng cường quốc phòng cho các nước EU và cung cấp vũ khí cho Ukraine. (Euractiv)

Trung Đông-châu Phi

* Israel đáp trả đòn tấn công của Houthi: Ngày 5/8, quân đội Israel cho biết đã đánh chặn một tên lửa phóng đi từ Yemen, sau khi còi báo động vang lên tại một số khu vực. Người phát ngôn lực lượng Houthi Yahya Saree tuyên bố lực lượng này đã tấn công bằng tên lửa vào Israel.

Kể từ khi bùng phát xung đột Gaza hồi tháng 10/2023, lực lượng Houthi ở Yemen đã phóng tên lửa và thiết bị bay không người lái vào lãnh thổ Israel, đồng thời khẳng định hành động của họ là nhằm thể hiện tình đoàn kết với Palestine.

Từ tháng 11/2023, lực lượng Houthi tấn công nhiều tàu thuyền bị cho là có liên hệ với Israel tại Biển Đỏ và Vịnh Aden. Israel cũng tiến hành nhiều cuộc tấn công đáp trả tại Yemen, trong đó có các đợt không kích vào các cảng và sân bay thủ đô Sanaa. (Al Jazeera)

* Iran cấm IAEA thanh sát hạt nhân: Iran sẽ không cho phép phái đoàn Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) tiến hành kiểm tra các cơ sở hạt nhân của nước này trong chuyến thăm sắp tới. Thông tin do ông Ebrahim Azizi, Chủ tịch Ủy ban an ninh quốc gia và chính sách đối ngoại của Quốc hội Iran, đưa ra ngày 4/8.

Phái đoàn IAEA chỉ được phép tham gia đối thoại với các quan chức và chuyên gia Iran. Mọi hoạt động thanh tra tại các cơ sở hạt nhân đều bị nghiêm cấm trong mọi trường hợp và không nằm trong chương trình nghị sự đàm phán giữa phái đoàn IAEA và Tổ chức năng lượng nguyên tử Iran (AEOI).

Cùng ngày, Bộ Ngoại giao Iran thông báo phái đoàn IAEA sẽ đến nước này trong vòng 10 ngày tới để thảo luận về khuôn khổ hợp tác trong tương lai. Bộ trên cũng cho biết, Tehran cam kết tham gia Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT), đồng thời phản đối đe dọa của châu Âu về việc khởi động "cơ chế tái kích hoạt" các lệnh trừng phạt. (IRNA)

* Nam Phi tìm cách "tự cứu" giữa cơn sóng thuế quan: Ngày 4/8, giới chức Nam Phi cho biết đang tìm kiếm các thị trường mới ở châu Phi và châu Á trong bối cảnh Pretoria đang đàm phán với Mỹ về mức thuế quan thương mại 30%, dự kiến có hiệu lực từ ngày 8/8.

Một số quan chức Nam Phi bày tỏ sự thất vọng với Washington về mức thuế quan cao trên, cho rằng hàng xuất khẩu của nước này không cạnh tranh được với các ngành công nghiệp của Mỹ và chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng kim ngạch nhập khẩu.

Mức thuế quan 30% là mức cao nhất ở khu vực phía Nam sa mạc Sahara của châu Phi và được áp dụng trong bối cảnh quan hệ song phương có dấu hiệu rạn nứt. (Africa News)

Châu Mỹ

* Mỹ giải phóng người dân khỏi gánh nặng tài chính: Ngày 5/8, Đại sứ Mỹ tại Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) Matthew Whitaker cho biết, việc bán vũ khí của Washington cho Ukraine thông qua các nước châu Âu sẽ giải phóng người nộp thuế Mỹ khỏi gánh nặng tài chính.

Ông Whitaker giải thích: “Tổng thống Donald Trump đã công bố cơ chế này, theo đó các đồng minh NATO của chúng ta sẽ mua vũ khí, đạn dược của Mỹ và sau đó cung cấp cho Ukraine. Rõ ràng điều này sẽ loại bỏ người nộp thuế Mỹ ra khỏi chương trình hỗ trợ Ukraine. Người nộp thuế Mỹ không còn phải chịu gánh nặng của cuộc chiến ở Ukraine".

Theo Đại sứ Mỹ, cơ chế mới không làm suy yếu mà còn củng cố vị thế của nước này. Washington bán vũ khí do công nhân Mỹ sản xuất, do đó đảm bảo việc làm trong nước và hỗ trợ ngành công nghiệp quốc phòng quốc gia. (TASS)

* Tổng thống Brazil xác nhận tái tranh cử: Ngày 4/8, Tổng thống Brazil Lula da Silva tuyên bố sẽ ra tranh cử vào năm 2026 nếu sức khỏe cho phép, đồng thời chỉ trích các nhân vật đối lập mà ông gọi là "lãnh đạo phát xít" vì có quan hệ thân thiết với Mỹ và ủng hộ các chính sách thuế quan bất lợi do Washington áp đặt với Brazil.

Ông Lula tố cáo những chính trị gia này là "kẻ bán rẻ tổ quốc", đặc biệt là nghị sĩ Eduardo Bolsonaro, con trai cựu Tổng thống Jair Bolsonaro, người bị ông cáo buộc là "kẻ thù của Brazil" vì vận động cho việc áp thuế với hàng xuất khẩu của nước này. (Reuters)

* Người dân Mexico dành sự tín nhiệm cao cho Tổng thống: Theo kết quả khảo sát của tập đoàn truyền thông El Financiero (Mexico), tỷ lệ người dân ủng hộ Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum tiếp tục ở mức cao, đạt trên 75% trong tháng 7.

Cuộc khảo sát có sự tham gia của gần 1.000 người, trong đó 65% người dân đánh giá tích cực về cách điều hành kinh tế của Tổng thống Sheinbaum.

Sự ổn định về tỷ lệ người dân ủng hộ Tổng thống Sheinbaum diễn ra khi Mexico đang nỗ lực thực hiện các cuộc đàm phán về thuế quan với Mỹ, trong đó gần nhất là cuộc điện đàm hôm 30/7 giữa Tổng thống Sheinbaum và người đồng cấp Mỹ Donald Trump.

Đánh giá về các cuộc đàm phán trên, 57% người hưởng ứng cách xử lý của chính phủ, coi đây là bước đi chiến thuật của Tổng thống Sheinbaum nhằm tránh kịch bản căng thẳng thương mại leo thang cũng như ảnh hưởng tức thời tới hoạt động kinh tế Mexico. (El Financiero)

Xuân Sơn