Tin giả hoành hành vì sự chia sẻ không kiểm chứng trên mạng xã hội

Cơn bão số 3 (bão Yagi) vào Việt Nam gây thiệt hại lớn cho các tỉnh, thành phía Bắc. Ngay lập tức hàng loạt tin giả lan truyền trên mạng xã hội gây không ít hoang mang cho người dân. Trong đó, nhiều đối tượng đã lợi dụng lòng thương, sự chia sẻ của người dân để lừa đảo, chiếm đoạt không ít tiền.

Nhiều đối tượng đã lợi dụng lòng thương, sự chia sẻ của người dân để lừa đảo, chiếm đoạt không ít tiền trong cơn bão số 3 vừa qua (Ảnh chụp màn hình)

Tin giả lan truyền nhờ sự “tiếp tay” vô ý

Ngày 7/9, thời điểm bão số 3 vào Việt Nam, đọc được tin “Hà Nội cắt điện toàn thành phố”, chị Nguyễn Bích vội chụp ảnh màn hình gửi vào nhóm cư dân và gia đình. Nhiều người lo lắng, nấu cơm sớm, rủ nhau đặt mua bếp cồn, ắc quy để tích điện dù đang mưa bão. Đến 19h, điện không mất, bài viết trên các fanpage cũng bị xóa, nhưng ảnh chụp màn hình của chị gửi trong nhóm chat vẫn còn.

“Tôi thấy áy náy khi chia sẻ thông tin không chính xác, làm bao người lo lắng, mất công mất việc. Nhiều người còn tích trữ bếp, quạt... đến giờ cũng trách tôi vì đưa thông tin làm mọi người cuống, nhưng tôi cũng là nạn nhân do tin nội dung trên mạng xã hội”, chị Bích bày tỏ.

Tiếp đó, ngày 11/9, Viettel Telecom cũng phải lên tiếng phủ nhận sau khi nhiều tài khoản lan truyền thông tin về cách soạn tin nhắn để sử dụng internet miễn phí. Một số bài viết còn tăng thêm tính thuyết phục bằng cách chèn thêm từ khóa như “hỗ trợ bão lũ”, “chỉ thuê bao ở vùng bão lũ mới đăng ký được”, nhận hàng nghìn lượt tương tác và chia sẻ.

Là một trong những người chia sẻ nội dung này, chị Nguyễn Ngân ở Hưng Yên cho biết, chị cũng chỉ có ý tốt vì thấy bạn bè ở vùng lũ đang cần internet. Song, chị cũng thừa nhận mình không biết thông tin có chính xác hay không.

Đây cũng là tâm lý chung của nhiều người, chỉ cần thấy thông tin hot là chia sẻ mà không kiểm chứng, dẫn đến tin giả được lan truyền một cách khó kiểm soát, gây hoang mang trong xã hội, đặc biệt là vào những dịp có sự kiện thời sự, ví dụ như cơn bão số 3 vừa qua.

Tại Hải Dương, 21 trường hợp đăng thông tin sai sự thật về tình hình mưa lũ trên mạng xã hội đã bị xử lý. Trong ngày 10 và 11/9, công an tại các tỉnh thành Bắc Ninh, Bắc Giang, Hải Phòng cho biết đã giải quyết hàng loạt vụ lan truyền tin giả liên quan đến “vỡ đê”. Công an TP Cẩm Phả (Quảng Ninh) cũng xử lý trường hợp đăng tin “Cẩm Phả vớt 16 xác người buộc dây vào nhau”, từng nhận hàng trăm lượt chia sẻ trước khi bị gỡ bỏ.

Tại Phú Thọ, nhiều nội dung sai sự thật xuất hiện như “vỡ đập Yên Lập”, “bão lũ ở Hạ Hòa”, thậm chí một video cứu nạn xe được mô tả là xe bị nạn trong sự cố sập cầu Phong Châu, nhưng sau đó được xác định là tin thất thiệt.

Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT) ngay lập tức đưa ra cảnh báo về tình trạng tin giả, đồng thời khuyến nghị người dân “cần tỉnh táo khi chia sẻ thông tin chưa kiểm chứng”.

Theo Nghị định 15/2020/NĐ-CP, cá nhân sử dụng mạng xã hội để cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân có thể bị phạt 5-10 triệu đồng.

Lừa đảo giả mạo các cơ quan chức năng

Song song với tin giả, Bộ TT&TT còn đưa ra cảnh báo về vấn nạn lừa đảo trực tuyến trong bão lũ.

Sự chia sẻ một cách vô ý không kiểm chứng của nhiều người khiến tin giả được lan truyền nhanh chóng

Thời gian khắc phục hậu quả sau bão lũ hiện nay, lực lượng chức năng ghi nhận một số fanpage giả danh Hội Chữ thập đỏ Quảng Ninh, Ủy ban MTTQ huyện Lâm Thao, Ủy ban MTTQ Phú Thọ... kêu gọi từ thiện, nhưng thực chất đề nghị chuyển tiền vào tài khoản cá nhân. Các đối tượng lừa đảo sử dụng hình ảnh, thông tin giống các trang chính thống để kêu gọi những người hảo tâm quyên góp, chuyển tiền vào tài khoản cá nhân để chiếm đoạt.

Bản thân các cơ quan này đã phải đăng công khai trên mạng xã hội cảnh báo người dân đó là những fanpage giả mạo, không chính chủ, đồng thời khuyến cáo mọi người không chuyển tiền vào các tài khoản đăng trên những trang này.

Các chuyên gia cảnh báo người dân cần cảnh giác với các thủ đoạn mới này của các đối tượng lừa đảo. Khi nhận được thông tin trên mạng kêu gọi tài trợ hay bán hàng phục vụ chống bão lũ, cần phải kiểm chứng nội dung kỹ càng. Cần theo dõi trên các phương tiện truyền thông chính thống để biết các tổ chức chính thống, các địa chỉ tin cậy tiếp nhận tiền, hàng hóa ủng hộ người dân các địa phương chịu hậu quả nặng nề của bão. Trong trường hợp người dùng không nắm rõ thông tin thì có thể tham khảo thêm ý kiến của người thân trong gia đình hoặc cơ quan.

Để không bị lợi dụng lừa đảo tiền từ thiện, cơ quan chức năng khuyến cáo người dân nêu cao tinh thần cảnh giác, không gửi tiền quyên góp, ủng hộ đồng bào bị thiệt hại vào các tài khoản không rõ nguồn gốc. Người dân, cơ quan tổ chức cần đẩy mạnh việc chia sẻ thông tin cảnh báo rộng rãi để mọi người cùng nêu cao tinh thần cảnh giác. Việc phát hiện và báo cáo các trang mạo danh, lừa đảo cũng là một cách để góp phần bảo vệ cộng đồng.

Vân Anh/VOV.VN