Tìm nguồn vốn cho Quỹ nhà ở quốc gia

PV: Theo ông, đâu là những lý do cần thiết để hình thành Quỹ nhà ở quốc gia?

GS.TS Hoàng Văn Cường: Người thu nhập thấp là đối tượng cần hỗ trợ để an cư, lập nghiệp. Trên thực tế, một bộ phận không nhỏ người mua được nhà ở xã hội (NOXH) vào ở sau 5 năm lại đăng tin bán nhà. Tức là họ không có khả năng trụ được trong căn hộ đó, nên cần đưa vào đối tượng được thuê NOXH, như vậy sẽ không bị áp lực tài chính quá nặng nề.

GS.TS Hoàng Văn Cường, đại biểu Quốc hội khóa XV.

Vậy thì nguồn vốn ở đâu để phát triển NOXH cho thuê? Bản thân doanh nghiệp (DN) thì không thể bỏ vốn ra xây dựng để rồi chật vật thu hồi vốn. Như vậy, nguồn vốn để phát triển NOXH cho thuê là nhà nước. Tiền này lấy từ Quỹ phát triển nhà ở quốc gia.

Cũng có một số người chưa có tiền để mua nhà vì còn trẻ. Đây cũng là đối tượng thuê. Tức là thuê NOXH một thời gian, rồi sau đó mua NOXH. Đặc điểm của đối tượng này cũng cần nguồn vốn để đầu tư dài hạn. Trong giai đoạn thuê họ chưa có tiền để trả ngay, và nếu phải vay vốn với lãi suất thương mại thì chính họ cũng không có đủ tài chính để hoàn vốn, trả nợ. Như vậy, cần có Quỹ nhà ở để cho vay ưu đãi, phát triển nhà ở để thuê, mua.

Việc vận hành Quỹ nhà ở quốc gia cần lưu ý điểm gì, thưa ông?

Quỹ vận hành cần minh bạch, mà muốn minh bạch thì phải có cơ chế giám sát. Cụ thể đối với những dạng nhà ở cho thuê thì cấp vốn để xây dựng dự án NOXH cho thuê.

Dạng thứ 2 là nhà ở thuê mua 5- 10 năm, thì Quỹ không cấp vốn hoàn toàn mà là Quỹ cho vay vốn dài hạn 5, 10 năm. Với phần cho vay này, cũng cần tính toán kỹ lãi suất ổn định trong bao lâu, mất thời gian bao lâu để hoàn lại vốn cho quỹ. Tiền đầu tư từ quỹ không mất đi, nhưng chỉ là 5, 10 năm mới lấy lại được vốn. Và từ đây cũng đặt ra vấn đề cần có cơ chế giải ngân vốn cho các đối tượng vay, không để quỹ bị trục lợi, bị giải ngân sai đối tượng.

Tôi cho rằng muốn kiểm soát quỹ không khó, nên công khai minh bạch dự án xã hội, công khai minh bạch đối tượng và sử dụng công cụ thanh tra kiểm tra.

Điểm nữa là cần phải để Quỹ nhà ở quốc gia hoạt động độc lập. Hiện nay chúng ta có Ngân hàng Chính sách xã hội, có các quỹ phát triển nhà ở địa phương nhưng xuất hiện tình trạng quỹ ưu tiên cho vay các dự án có lãi suất cao hơn. Điều này làm mất đi cơ hội cạnh tranh của NOXH.

Vậy nguồn vốn ở đâu để phát triển Quỹ nhà ở quốc gia?

Để phát triển vốn cho quỹ không khó. Nguồn quỹ này lấy vốn mồi ngân sách nhưng không phải ngân sách bỏ ra hoàn toàn.

Chúng ta có yêu cầu trong luật là các chủ đầu tư khi xây dựng 1 dự án nhà ở thương mại thì dành 20% quỹ đất để xây làm NOXH. Phần lớn nhà ở thương mại làm ở nơi có giá trị cao, lợi nhuận cao, như thế thì không ai làm NOXH. Vậy thì chúng ta kỳ vọng xây dựng NOXH chung với những dự án nhà ở thương mại là không khả thi. Dù chúng ta có xây và bán cho đối tượng thu nhập thấp thì sau 5 năm họ cũng sẽ bán...

Thường một khu nhà ở thương mại cao cấp thì khu phục vục ăn uống cũng giá cao, chi phí dịch vụ cũng cao, những người ở NOXH không thể theo được. Như vậy có thể 20% quỹ đất đó không phát triển NOXH nữa mà đem đi đấu giá để chuyển tiền vào ngân sách nhà nước, chuyển vào Quỹ đầu tư phát triển nhà ở. Địa phương nào phát triển 10 nhà ở thương mại thì phải dành tiền từ 2 dự án để đưa về Quỹ nhà ở quốc gia. Và tiền làm 2 dự án nhà ở thuơng mại, có thể phát triển được được 4,5 dự án NOXH. Nếu thực hiện nghiêm việc trích một phần lợi nhuận để phát triển NOXH thì tôi tin chắc sẽ tạo ra được nguồn lực thường xuyên.

Một nguồn tiền nữa đến từ việc đấu giá đất tại các địa phương. Khi đó các địa phương chủ động được nguồn tiền góp vào quỹ. Còn có một nguồn tiền đến từ những người có nhu cầu thuê, mua NOXH. Những người muốn mua thì họ đóng góp vào quỹ và lịch sử đóng góp sẽ được theo dõi. Căn cứ vào tiến độ, khả năng đóng góp vào quỹ cơ quan quản lý sẽ phân loại đối tượng khách hàng nào đóng góp nhiều để phát triển NOXH bán, đối tượng nào tích lũy chậm, hợp với nhu cầu thuê thì phát triển NOXH cho thuê.

Trân trọng cảm ơn ông!

Hồ Hương (thực hiện)