Tìm giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống

Hội thảo thu hút đông đảo các nhà quản lý, nhà khoa học, các nghệ sỹ, nghệ nhân tham gia.

Quang cảnh hội thảo. Ảnh: Thúy Hiền

Phát biểu đề dẫn tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông nhấn mạnh: Nghệ thuật truyền thống Việt Nam chứa đựng tinh hoa văn hóa dân tộc, phản ánh trí tuệ sáng tạo của con người Việt Nam. Thông qua các loại hình, thể loại nghệ thuật truyền thống, các giá trị đặc trưng, tiêu biểu, phản ánh diện mạo, cốt cách, bản sắc riêng của nền văn hóa dân tộc được thể hiện rõ. Các giá trị đó nằm ở chiều sâu văn hóa dân tộc, được vun đắp qua chiều dài lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước, không ngừng được trao truyền, khai thác, phát huy, bồi đắp từ thế hệ này sang thế hệ khác, tạo nên dòng chảy liên tục của văn hóa dân tộc từ quá khứ đến hiện tại và tương lai.

Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông khẳng định, giá trị của nghệ thuật truyền thống là nuôi dưỡng tâm hồn, tình cảm, nhân cách, phẩm giá con người Việt Nam…, góp phần tạo nên bản lĩnh của quốc gia trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế. Do đó, các loại hình nghệ thuật truyền thống chính là di sản văn hóa Việt Nam - tài sản quý giá của cộng đồng các dân tộc Việt Nam và là một bộ phận của di sản văn hóa nhân loại, cần được bảo vệ, phát huy trong xã hội đương đại.

Trong bối cảnh phát triển kinh tế thị trường hiện nay, nghệ thuật truyền thống, với tư cách là sản phẩm hàng hóa, được công chúng đón nhận và đem lại nguồn thu không nhỏ cho nền kinh tế quốc dân. Bên cạnh đó, nghệ thuật truyền thống nằm trong nguồn thứ ba của sức mạnh mềm văn hóa - di sản văn hóa (cùng với bản sắc dân tộc và thể chế), nghệ thuật truyền thống ngày càng trở thành trụ cột quan trọng, với tư cách là một “tài nguyên quyền lực” trong việc góp phần nâng cao sức cạnh tranh và mở rộng phạm vi ảnh hưởng của các quốc gia, trong đó có Việt Nam. Việc bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống nói riêng và văn hóa truyền thống nói chung là chủ trương lớn, nhất quán của Đảng, Nhà nước Việt Nam, được đề cập trong nhiều văn kiện quan trọng.

Tuy nhiên, hiện nay, trước tác động của mặt trái cơ chế thị trường, nghệ thuật truyền thống đang phải đối mặt với tình trạng mai một, biến dạng, biến mất... vô cùng gay gắt. Bên cạnh đó, hội nhập quốc tế lại dẫn đến nguy cơ đánh mất bản sắc văn hóa dân tộc. Bởi vậy, bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống càng trở thành vấn đề nổi cộm, cần được chú trọng.

Hội thảo đã nghe nhiều ý kiến đóng góp, tập trung đánh giá thực trạng bảo tồn và phát huy giá trị các loại hình nghệ thuật truyền thống Việt Nam hiện nay; kinh nghiệm bảo tồn, phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống của các quốc gia trên thế giới và những bài học cho Việt Nam; các giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống Việt Nam trong bối cảnh phát triển kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế…

Bên cạnh những ý kiến khẳng định giá trị và tầm quan trọng của nghệ thuật truyền thống và những chính sách của Đảng, Nhà nước để bảo tồn, phát huy các loại hình nghệ thuật biểu diễn truyền thống, nhiều tham luận đã dành mối quan tâm đến thực trạng bảo tồn, phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống Việt Nam trong bối cảnh phát triển kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế hiện nay.

Phó giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Quốc Hùng, Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam chia sẻ về giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật trong cộng đồng và khai thác di sản văn hóa phi vật thể trong các di tích. Tiến sỹ, Nghệ sỹ Nhân dân Lê Tuấn Cường, Giám đốc Nhà hát Chèo Việt Nam đề xuất bảo tồn bằng chính những vở diễn truyền thống; bảo tồn trong các nhà hát, đơn vị nghệ thuật biểu diễn chuyên nghiệp; tăng cường đào tạo nguồn nhân lực; tăng cường đầu tư dàn dựng những tác phẩm có chất lượng và quảng bá xúc tiến du lịch giới thiệu sản phẩm...

Thạc sỹ Trần Văn Hiếu, Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam đề xuất ứng dụng công nghệ số như là các gợi ý hữu ích nhằm lưu trữ, ghi chép và truyền dạy nghệ thuật truyền thống, đồng thời, công nghệ cũng là công cụ quảng bá và phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống trong đời sống hiện đại, đưa nghệ thuật truyền thống trở nên gần gũi hơn với công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ…

Nhiều tác giả đã đề xuất các giải pháp liên quan đến xây dựng và hoàn thiện hệ thống chính sách; về nâng cao nhận thức của cộng đồng; đa dạng hóa không gian biểu diễn; giảm thiểu những tác động của kinh tế - xã hội đối với các hoạt động bảo tồn; ưu đãi thỏa đáng với nghệ sĩ, nghệ nhân; lồng ghép bảo tồn với các chương trình phát triển kinh tế, xã hội địa phương; hỗ trợ tìm điểm diễn…

Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông cho biết, các ý kiến tham luận và thảo luận tại hội thảo đã đưa ra những vấn đề khoa học quan trọng về thực trạng và giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống trong bối cảnh phát triển kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế hiện nay. Những thành quả nghiên cứu này đóng góp thiết thực trong khoa học nghiên cứu liên ngành và trong thực tiễn bảo vệ, phát huy di sản văn hóa phi vật thể ở Việt Nam.

Phương Hà (TTXVN)