Tiêu thụ xe máy truyền thống 'hạ nhiệt': bước đà cho xe điện lên ngôi?

Theo báo cáo của Hiệp hội Các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM), lượng xe máy bán ra trong quý 2-2024 là 603.127 chiếc, tăng 2,41% so với cùng kỳ năm trước nhưng giảm nhẹ so với quý 1-2024.

Thị trường xe máy truyền thống chững lại

Sau 6 tháng đầu năm 2024, các thành viên của VAMM đã bán ra 1.206.872 xe máy các loại. Thông thường, nửa cuối năm sẽ là thời điểm thị trường nhộn nhịp hơn, đặc biệt những tháng gần Tết Nguyên đán. Tuy nhiên, để đạt được mức tiêu thụ như trước đại dịch, thị trường sẽ cần phải có sự đột phá mạnh mẽ trong nửa cuối năm.

Người tiêu dùng Việt Nam, đặc biệt là giới trẻ và người dân ở các thành phố lớn, đang dần chuyển hướng sang sử dụng xe máy điện.

Hãng xe Nhật Bản Honda, với thị phần khoảng 80%, tiếp tục dẫn đầu thị trường nhưng cũng ghi nhận sự giảm sút trong doanh số. Cụ thể, trong quý 2-2024, Honda bán ra 475.630 xe máy, giảm 1,8% so với cùng kỳ năm 2023. Tính chung trong nửa đầu năm 2024, Honda đã bán ra 957.885 xe máy tại Việt Nam, giảm 4,6% so với cùng kỳ năm 2023.

Hồi cuối năm 2023, Bộ Giao thông vận tải cho biết năm 2023, cả nước có gần 75 triệu xe máy, trong đó 2,3 triệu xe máy điện. Bộ Công Thương ghi nhận lượng tiêu thụ xe máy điện tại Việt Nam tăng khoảng 30-35% trong vài năm trở lại đây.

Mặc dù Việt Nam đã vượt qua nhiều thách thức của đại dịch COVID-19, nhưng nền kinh tế vẫn đang trong giai đoạn phục hồi. Thu nhập của người dân chưa thực sự ổn định, dẫn đến việc người tiêu dùng trở nên thận trọng hơn trong việc chi tiêu cho các sản phẩm có giá trị lớn như xe máy. Ngoài ra, xu hướng sử dụng các phương tiện công cộng và dịch vụ chia sẻ xe cũng đang ngày càng phổ biến, làm giảm nhu cầu sở hữu xe máy cá nhân.

Ông Suzuki Yasutaka, Tổng Giám đốc Yamaha Motor Việt Nam, nhìn nhận thị trường xe máy tại Việt Nam đang chuyển từ giai đoạn phát triển sang giai đoạn bão hòa bởi nhu cầu lựa chọn phương tiện di chuyển ngày một đa dạng hơn trước. Trước xu thế mới, ông Suzuki Yasutaka cho rằng các hãng xe phải không ngừng phát triển và làm mới hoạt động xây dựng thương hiệu để mang đến cho khách hàng nhiều trải nghiệm mới, trong đó yếu tố thời trang, thể thao và sáng tạo là những giá trị cốt lõi.

Xe máy điện “chớp” thời cơ?

Gần đây, một số thương hiệu xe máy điện đã bắt đầu chiếm lĩnh thị trường và nhận được sự ủng hộ từ người tiêu dùng. Điển hình như VinFast, với các dòng xe máy điện như Klara và Ludo, đã tạo được tiếng vang lớn. Sự đầu tư vào công nghệ pin và trạm sạc cũng đang được nhà sản xuất chú trọng, đảm bảo thời gian sạc ngắn và quãng đường di chuyển dài hơn.

Từ tháng 9/2023, VinFast lần đầu công bố báo cáo kinh doanh chi tiết theo quý của các dòng xe máy điện. Cụ thể, quý II/2023, doanh số xe máy điện VinFast đạt 10.182 chiếc, quý III/2023 đạt 28.220 chiếc, quý IV/2023 đạt 24.309 chiếc. Lũy kế năm 2023, VinFast đã bàn giao 72.468 chiếc xe máy điện tới khách hàng, tăng 21% so với năm 2022 và chiếm gần 3% tổng doanh số xe máy cả năm tại Việt Nam (theo số liệu của VAMM). Năm 2024, mục tiêu số lượng xe điện bàn giao của VinFast là 100.000 xe điện.

Điều này cho thấy, tiềm năng phát triển thị trường xe máy điện tại Việt Nam rất lớn. Trong thời gian tới, khi các thương hiệu xe máy truyền thống như Honda, Yamaha, SYM, Piaggio, Suzuki thực sự tập trung đầu tư vào lĩnh vực xe máy điện, thị trường sẽ đón nhận tín hiệu phục hồi tích cực và người tiêu dùng sẽ được hưởng lợi nhờ kết quả từ hoạt động cạnh tranh.

Cũng theo báo cáo của Bộ phận nghiên cứu toàn cầu HSBC, ước tính tổng doanh số bán xe máy và ô tô điện hằng năm của Việt Nam có thể tăng từ dưới 1 triệu trong năm 2024 lên trên 2,5 triệu chiếc vào năm 2036. Trong đó, hơn 2 triệu chiếc là xe máy điện.

Theo T.S Phạm Minh Tuấn (trường Đại học Kinh tế - ĐHQG Hà Nội): "Chuyển đổi từ xe máy truyền thống sang xe máy điện không chỉ là xu hướng nhất thời mà là một bước tiến tất yếu của ngành công nghiệp xe máy. Đây là cơ hội lớn cho các nhà sản xuất nội địa nắm bắt, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh và tạo ra những sản phẩm chất lượng cao hơn, đáp ứng nhu cầu của thị trường trong và ngoài nước".

Tuy nhiên, việc chuyển đổi từ xe máy xăng sang xe máy điện không phải là không có thách thức. Đầu tiên là về giá thành. Hiện nay, giá của xe máy điện vẫn cao hơn so với xe máy xăng truyền thống. Điều này là do chi phí sản xuất pin và các công nghệ liên quan vẫn còn cao. Tuy nhiên, với sự tiến bộ của công nghệ và quy mô sản xuất ngày càng lớn, giá thành của xe máy điện dự kiến sẽ giảm dần trong tương lai gần.

Mặc dù Việt Nam đã bắt đầu xây dựng các trạm sạc điện, nhưng số lượng và phân bố của các trạm này vẫn chưa đủ để đáp ứng nhu cầu của người dùng. Việc phát triển mạng lưới trạm sạc dày đặc và thuận tiện sẽ là yếu tố quyết định đến sự thành công của xe máy điện tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, thói quen và tâm lý của người tiêu dùng cũng là một rào cản. Nhiều người vẫn còn e ngại về khả năng vận hành của xe máy điện, đặc biệt là về quãng đường di chuyển và thời gian sạc. Để thay đổi điều này, các nhà sản xuất cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giới thiệu các tính năng vượt trội của xe máy điện cũng như cung cấp các chương trình trải nghiệm thực tế cho người tiêu dùng.

Với sự quyết tâm của các nhà sản xuất và hỗ trợ từ chính phủ, các chuyên gia cho rằng những thách thức này hoàn toàn có thể được khắc phục. Xe máy điện không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường mà còn mang lại nhiều lợi ích kinh tế cho người sử dụng. Với chi phí vận hành thấp, không cần thay dầu định kỳ và tuổi thọ pin ngày càng được cải thiện, xe máy điện dần trở thành lựa chọn ưu tiên của nhiều người.

Lê Hồng