Tiểu đoàn 307 - Huyền thoại và sự tiếp nối

Từ trận phục kích kinh điển tại Bàu Thúi chống thực dân Pháp năm 1953, khiến quân địch khiếp sợ, không dám quay trở lại An Xuyên, cho đến sự tái lập oai hùng trong giai đoạn kháng chiến chống Mỹ cứu nước năm 1967 tại Trần Văn Thời, Tiểu đoàn 307 luôn là mũi nhọn sắc bén của Quân khu 9.

Trận đánh lớn khiến địch tổn thất nặng nề

Những ngày tháng 12 lịch sử, trong không khí kỷ niệm 81 năm ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam (22/12/1944-22/12/2025), các thế hệ cán bộ, chiến sĩ và Nhân dân Cà Mau lại tìm về Di tích lịch sử Bàu Thúi - nơi ghi dấu chiến công lẫy lừng của Tiểu đoàn 307 huyền thoại.

Trận Bàu Thúi diễn ra trên địa hình rộng, diễn biến trận đánh dàn trải qua các vùng lân cận của phường An Xuyên (Ảnh: Chi hội Cựu chiến binh Khóm 30, phường An Xuyên chụp ảnh lưu niệm tại Di tích lịch sử Bàu Thúi).

Bên dòng kênh Bàu Thúi, đối diện là rạch Ô Rô - ranh giới tự nhiên giữa phường An Xuyên và xã Tân Lộc, cây cầu mang tên “307” nối liền đôi bờ, như lời nhắc nhở sống động về chiến công năm xưa. Di tích cấp tỉnh này cũng là nơi Chi hội Cựu chiến binh Khóm 30, phường An Xuyên thường xuyên đến dâng hương, ôn lại truyền thống cách mạng.

Ông Nguyễn Hữu Ðịnh, Chi hội trưởng Chi hội Cựu chiến binh Khóm 30, trân trọng chia sẻ: “Các chiến sĩ Tiểu đoàn 307 tham gia trận đánh Bàu Thúi là thế hệ đi trước của chúng ta. Chiến công và tên tuổi của các chiến sĩ năm xưa mãi là niềm tự hào của quê hương".

Theo sử liệu, năm 1953, Bộ Tư lệnh Phân liên khu miền Tây điều động Tiểu đoàn 307 (Tiểu đoàn liên quân cơ động) về khu vực Bạc Liêu (nay là tỉnh Cà Mau) nhằm kịp thời đối phó với âm mưu và các cuộc càn quét của địch. Tiểu đoàn đóng quân tại các điểm chiến lược: Hồng Dân, Chắc Băng, Cạnh Ðền, Huyện Sử, Thới Bình, để tiến hành điều tra, nắm tình hình và xây dựng kế hoạch tác chiến.

Thắng lợi vang dội đầu tiên của Tiểu đoàn trên đất Cà Mau - Bạc Liêu chính là trận phục kích tại Bàu Thúi. Rạng sáng 13/3/1953, địch tổ chức đi càn theo 2 hướng vào Ấp 6, xã An Xuyên (nay là Khóm 30, phường An Xuyên). Ðến khoảng 8 giờ 30 phút, khi rút lui, đội hình địch đã lọt trọn vào ổ phục kích được bố trí sẵn của Tiểu đoàn 307.

Trong trận đánh này, Tiểu đoàn đã tiêu diệt khoảng 300 tên địch, thu nhiều vũ khí và bắt sống hơn 40 tên. Trận Bàu Thúi được lịch sử ghi nhận là trận đánh lớn, gây tổn thất nặng nề cho quân địch, đồng thời là thắng lợi quan trọng đầu tiên của Tiểu đoàn 307 trên chiến trường Bạc Liêu - Cà Mau. Ðáng chú ý, từ sau thất bại này cho đến khi Hiệp định Genève được ký kết, quân địch không một lần dám trở lại An Xuyên.

Ngày nay, Di tích lịch sử Bàu Thúi được xây dựng trang trọng, kết hợp làm trụ sở sinh hoạt khóm, vừa thuận lợi cho công tác địa phương, vừa phát huy giá trị giáo dục truyền thống. Dưới chân Tượng đài Chiến thắng Bàu Thúi, chính quyền và các đoàn thể thường xuyên tổ chức các buổi sinh hoạt, giáo dục truyền thống “uống nước nhớ nguồn” cho thế hệ trẻ.

Tiếp nối truyền thống anh hùng

Sau khi Hiệp định Genève được ký kết năm 1954, phần lớn lực lượng Tiểu đoàn 307 tập kết ra Bắc. Tuy nhiên, truyền thống chiến đấu anh dũng của đơn vị vẫn được tiếp nối.

Ngày 30/7/1967, đáp ứng yêu cầu của chiến trường trong giai đoạn kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Tiểu đoàn 307 được tái lập tại huyện Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau, trực thuộc Trung đoàn 1 U Minh, Quân khu 9.

Trong những chiến sĩ tham gia đơn vị ấy có ông Trần Kel (Ba Kel), sinh năm 1950, dân tộc Khmer (hiện ngụ xã Khánh Hưng, tỉnh Cà Mau). Gia nhập Tiểu đoàn với nhiệm vụ là trinh sát đặc công, ông Ba Kel nhớ lại, ngay sau khi đơn vị được thành lập, ông đã tham gia khóa huấn luyện kỹ thuật, chiến thuật chiến đấu của một chiến sĩ trinh sát đặc công, học từ cách bí mật xâm nhập đồn địch cho đến cách khống chế, tiêu diệt gọn kẻ thù.

Trận đánh đồn Cái Sơn (Cần Thơ) thắng lợi là "bài tốt nghiệp" của lớp huấn luyện, từ đó tiếp đà công phá các đồn Rau Răm, đồn ngã ba Nước Lạnh.

Nhớ lại trận ngã ba Nước Lạnh, ông Ba Kel kể, trong lúc trực chiến, ông phát hiện 3 lính Mỹ di chuyển qua kênh. Với sự mưu trí và dũng cảm, khi thời cơ chín muồi, ông ném trúng 2 quả lựu đạn, tiêu diệt gọn cả 3 tên. Sau trận đánh, ông được phong tặng danh hiệu Dũng sĩ diệt Mỹ.

Năm 2006, Trung tá Trần Công Bằng, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, nguyên Tỉnh đội phó Tỉnh đội Bạc Liêu, người từng là Tiểu đoàn trưởng, kiêm Chính trị viên Tiểu đoàn 307, đã xác nhận: "Trung sĩ Trần Kel, Trung đội trưởng Trung đội 1, Ðại đội 1 (đặc công) thuộc Tiểu đoàn, đã lập nhiều chiến công lớn. Riêng trong chiến dịch Mậu Thân năm 1968, đồng chí Trần Kel đã tham gia chiến đấu 21 trận lớn và cùng Tiểu đoàn chiến đấu nhiều trận khác. Ðồng chí được tặng thưởng nhiều danh hiệu cao quý như 1 danh hiệu Dũng sĩ diệt Mỹ, 2 danh hiệu Dũng sĩ diệt ngụy, 1 danh hiệu Dũng sĩ diệt cơ giới".

Các trận đánh của cá nhân và đơn vị trong Chiến dịch Mậu Thân năm 1968 được cựu chiến binh Trần Kel ghi lại cẩn thận.

Sau năm 1975, do thương tật nặng, đồng chí Trần Kel được về địa phương an dưỡng và công tác phù hợp với sức khỏe. Hiện nay, với vai trò Chi hội trưởng Chi hội Cựu chiến binh ấp Kinh Ðứng B, xã Khánh Hưng, tỉnh Cà Mau, đồng chí Trần Kel vẫn tiếp tục ra sức công tác, lao động, nêu gương sáng của người lính Cụ Hồ, không ngừng cống hiến cho quê hương.

Nguyễn Quốc