Tiêu chuẩn hóa để các nền tảng đô thị thông minh 'nói chuyện' được với nhau

Thông tin trên vừa được đại diện Cục Chuyển đổi số quốc gia (Bộ KH&CN) chia sẻ tại hội nghị tổng kết “Đề án phát triển đô thị thông minh bền vững Việt Nam giai đoạn 2018 – 2025, định hướng đến năm 2030” (Đề án 950) diễn ra ngày 13/8 tại Hà Nội.

Theo đánh giá của Bộ Xây dựng, sau hơn 7 năm triển khai, đề án 950 đã bước đầu đem lại những kết quả tích cực. Nhiều địa phương đã ban hành và tổ chức triển khai đề án hoặc kế hoạch phát triển đô thị thông minh với những cách làm linh hoạt, sáng tạo như Huế, Bình Dương, Đà Nẵng, Quảng Ninh, TPHCM..., triển khai ở nhiều lĩnh vực ưu tiên như Trung tâm giám sát, điều hành thông minh - IOC, dữ liệu nền tảng GIS, y tế, giáo dục, giao thông, cấp nước, chiếu sáng, và đặc biệt là dịch vụ công trực tuyến phục vụ người dân ngày càng hiệu quả.

Nhiều địa phương đã tích cực triển khai các dự án phát triển đô thị thông minh, góp phần thay đổi diện mạo đô thị và nâng cao chất lượng dịch vụ phục vụ chính quyền, người dân và doanh nghiệp.

Việc phát triển đô thị thông minh đã ghi nhận những lợi ích thiết thực cho toàn xã hội, cả người dân, doanh nghiệp và nhà nước. Trong đó, người dân được tiếp cận với các tiện ích thông minh, thông tin minh bạch về quy hoạch, y tế, giao thông, giáo dục.

Với doanh nghiệp, phát triển đô thị thông minh mở ra cơ hội đầu tư, kinh doanh minh bạch, hiệu quả hơn nhờ hạ tầng dữ liệu mở, các chính sách mới của nhà nước giúp thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Còn với nhà nước, lợi ích thu được là tạo ra công cụ đột phá giúp điều hành, quản lý hiệu quả, ra quyết định nhanh và chính xác hơn.

Trao đổi tại hội nghị, đề cập đến giai đoạn phát triển mới, ông Đinh Hoàng Long, Cục Chuyển đổi số quốc gia (Bộ KH&CN) nhấn mạnh sự cần thiết của một tư duy đổi mới và cách tiếp cận đột phá trong phát triển đô thị thông minh.

Theo đó, cốt lõi của đô thị thông minh không còn là chạy theo công nghệ, lắp đặt cảm biến hay camera, mà là tổ chức, vận hành đô thị hiệu quả hơn dựa trên dữ liệu số và công nghệ số, với sự tham gia chặt chẽ của nhà nước, người dân và doanh nghiệp, nhằm nâng cao chất lượng sống, tối ưu nguồn lực và thúc đẩy phát triển bền vững trong các lĩnh vực môi trường, năng lượng, giao thông… Vấn đề ở đây nằm ở thể chế, tổ chức, mục tiêu quản trị đô thị, còn công nghệ chỉ là công cụ thực hiện.

Đại diện Cục Chuyển đổi số quốc gia cũng cho hay, với trọng trách được giao về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Bộ KH&CN đã xác định một số định hướng trọng tâm để kiến tạo nền tảng cho phát triển đô thị thông minh trong giai đoạn tới.

Đó là: Từ hạ tầng rời rạc đến nền tảng số thống nhất - Thay vì mỗi tỉnh, mỗi thành phố tự xây dựng các phần mềm riêng lẻ, cần thúc đẩy mô hình "Chính phủ kiến tạo nền tảng"; tiêu chuẩn hóa để đảm bảo kết nối và liên thông; thúc đẩy mô hình đầu tư linh hoạt và hiệu quả, cần thay đổi tư duy từ "đầu tư mua sắm" sang "thuê dịch vụ".

Nhấn mạnh tầm quan trọng đặc biệt của vấn đề tiêu chuẩn hóa, đại diện Cục Chuyển đổi số quốc gia phân tích, để các nền tảng và ứng dụng đô thị thông minh có thể "nói chuyện" được với nhau, cần thiết phải có hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia.

“Việc thiếu tiêu chuẩn chung sẽ tạo ra các "rào cản kỹ thuật không cần thiết", gây lãng phí và kìm hãm sự phát triển. Bộ KH&CN cam kết sẽ khẩn trương phối hợp với các bộ, ngành liên quan để sớm hoàn thiện và công bố hệ thống Tiêu chuẩn quốc gia - TCVN và Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia - QCVN về đô thị thông minh, đặc biệt là hoàn thiện bộ tiêu chuẩn cho Trung tâm giám sát, điều hành thông minh ngay trong năm nay”, đại diện Cục Chuyển đổi số quốc gia thông tin thêm.

Theo đại diện Cục Chuyển đổi số quốc gia, để các nền tảng và ứng dụng đô thị thông minh có thể "nói chuyện" được với nhau, vai trò của tiêu chuẩn, quy chuẩn là vô cùng quan trọng.

Để hiện thực hóa các định hướng trên, Bộ KH&CN xác định một nhiệm vụ cấp bách, cần tập trung là sớm ban hành Nghị định của Chính phủ về quản lý, phát triển đô thị thông minh. Bởi lẽ, đây là khung pháp lý tối quan trọng để thống nhất nhận thức, quy định rõ vai trò, trách nhiệm và các cơ chế về đầu tư, hợp tác công - tư, thử nghiệm có kiểm soát.

Cùng với đó, cần xây dựng một Chiến lược quốc gia mới về đô thị thông minh, kế thừa kết quả đạt được từ Đề án 950, với lộ trình rõ ràng, đi từ thí điểm đến nhân rộng. Ví dụ, có thể bắt đầu thí điểm công nghệ bản sao số ở quy mô phường/xã tại 6 thành phố trực thuộc Trung ương vào năm 2025 để đo lường, mô phỏng, dự báo và rút kinh nghiệm, trước khi nhân rộng từ năm 2026.

Từ góc độ của doanh nghiệp công nghệ đã và đang tham gia triển khai dự án phát triển đô thị thông minh của các địa phương, chuyên gia Vũ Việt Hưng của Tổng công ty Giải pháp doanh nghiệp Viettel - Viettel Solutions cũng cho rằng, cần ban hành Nghị định về đô thị thông minh sớm, đồng bộ, rõ ràng về tiêu chuẩn, lộ trình, mô hình triển khai, các yêu cầu kỹ thuật về dữ liệu, chia sẻ nền tảng dùng chung liên vùng.

Ngoài ra, đại diện Viettel Solutions còn đề xuất: Thiết lập cơ chế điều phối liên tỉnh, liên vùng; xây dựng trung tâm dữ liệu vùng và nền tảng điều hành số liên tỉnh, theo mô hình “Một nền tảng - nhiều dịch vụ - chia sẻ theo phân quyền”; tạo cơ chế cho doanh nghiệp công nghệ chủ lực được tham gia ngay từ đầu trong các khâu: lập quy hoạch, tích hợp hệ thống, vận hành dịch vụ, đảm bảo an toàn dữ liệu và cập nhật công nghệ liên tục...