Tiết lộ mới về chế độ ăn uống ở Pháp thời Trung cổ

Tiến sĩ Jane Holmstrom và các đồng nghiệp đã phát hiện ra những khác biệt tinh tế trong chế độ ăn uống giữa các tầng lớp xã hội nước Pháp thời Trung cổ dựa trên sự tương tác phức tạp giữa tôn giáo, địa vị xã hội và chế độ ăn uống.

Những phát hiện của họ dựa trên các phân tích về hài cốt từ hai nghĩa trang ở miền nam nước Pháp, một nghĩa trang dành riêng cho các thành viên nhà thờ cấp cao từ tầng lớp thượng lưu Saint-Jean de Todon và một nghĩa trang dành cho tầng lớp thấp hơn Saint-Victor-la-Coste.

Địa vị, tuổi tác và giới tính quyết định những gì người Pháp thời Trung cổ được phép ăn hàng ngày. Ảnh: Art Line.

Cả hai nghĩa trang đều có niên đại từ thế kỷ thứ 9 đến thế kỷ thứ 13 sau Công nguyên và do đó rơi vào thời điểm mà những chuyển đổi lớn về cấu trúc kinh tế và xã hội đang diễn ra có thể ảnh hưởng đến chế độ ăn uống của những người được chôn cất tại nghĩa trang.

Vào cuối thế kỷ thứ 8, nhiều vùng ở châu Âu, bao gồm cả Pháp, đã bị ảnh hưởng bởi những thay đổi về mặt cấu trúc tác động đến tổ chức văn hóa, kinh tế và xã hội. Khoảng 200 năm sau, các cải cách Cluniac đã mang lại nhiều thay đổi hơn. Những cải cách này được thực hiện sau khi người ta cho rằng nhà thờ, các linh mục, nữ tu và các thành viên đã đi quá xa khỏi con đường mà Thánh Benedict đã hình dung.

Để khắc phục điều này, nhà thờ đã tìm cách khôi phục sự thống nhất và kỷ luật hơn giữa các thành viên. Điều này đã đạt được bằng nhiều cách khác nhau, bao gồm cả việc thực hiện các hạn chế về chế độ ăn uống. Những quy định mới này bao gồm việc cấm tiêu thụ thịt và đặt ra giới hạn về lượng bánh mì, rượu và rau mà các nhà lãnh đạo nhà thờ có thể tiêu thụ.

Những quy tắc này cũng áp dụng cho người thường, mặc dù có những ngoại lệ, chẳng hạn như người thường được phép ăn thịt ngoại trừ những ngày ăn chay, trong thời gian đó chỉ được phép ăn cá. Hơn nữa, người già, trẻ em và người bệnh đều được miễn những quy tắc này.

Giới tinh hoa hoặc tu sĩ sẽ được ăn nhiều thịt, cá hơn các thành phần xã hội khác. Ảnh: iStock.

Sử dụng kiến thức trên thu thập được từ các ghi chép lịch sử, các nhà nghiên cứu đưa ra giả thuyết rằng những cá nhân ưu tú có thể có chế độ ăn đa dạng, bao gồm một số sản phẩm thực vật nhưng cũng giàu cá và các sản phẩm động vật (thịt và sữa).

Những cá nhân tu hành Cluniac sẽ có chế độ ăn chay với chế độ ăn cá thường xuyên, trong khi tầng lớp thấp hơn sẽ có chế độ ăn chủ yếu là chay, thỉnh thoảng bổ sung thêm cá hoặc protein động vật.

Dữ liệu do phân tích đồng vị ổn định cung cấp đã cung cấp cho các nhà nghiên cứu một phương tiện để kiểm tra các giả thuyết này. Họ phát hiện ra rằng trong nghĩa trang dành cho giới thượng lưu của Saint-Jean de Todon, những cá nhân này ăn chế độ ăn nhiều yến mạch, lúa mạch, lúa mạch đen và lúa mì nhưng cũng thường xuyên được tiếp cận với protein động vật, như đã đưa ra giả thuyết.

Điều thú vị là phát hiện của họ cũng cho thấy phụ nữ có xu hướng tiêu thụ ít protein động vật hơn nam giới. Điều này phù hợp với các quy tắc ăn chay của Benedictine, trong đó cung cấp hướng dẫn về phân phối thực phẩm dựa trên giới tính, độ tuổi và địa vị. Điều này có thể giải thích một phần các tín hiệu chế độ ăn uống khác nhau được quan sát thấy giữa nam và nữ trong nghĩa trang.

Ngoài ra, thời Trung cổ ở Pháp, phụ nữ ít được ăn thịt hơn nam giới, trẻ em nhà giàu sẽ bú sữa mẹ lâu hơn. - Ảnh: iStock.

Hơn nữa, người ta phát hiện ra rằng mặc dù một số ngôi mộ có bia mộ trong khi những ngôi mộ khác không có, cho thấy địa vị gia đình hoặc địa vị xã hội khác nhau, những cá nhân được chôn cất ở cả hai nơi đều có chế độ ăn uống tương tự nhau. Điều này ngụ ý rằng mặc dù có khả năng có địa vị xã hội khác nhau trong cuộc sống, những cá nhân này vẫn sẽ ăn một chế độ ăn uống rất giống nhau.

Tiến sĩ Holmstrom cho biết, "Chúng tôi rất ngạc nhiên khi thấy chế độ ăn uống của những người có bia mộ ít khác biệt hơn so với những người không có bia mộ tại nghĩa trang St. Jean de Todon, vì chúng tôi đã dự đoán rằng bia mộ sẽ chỉ ra địa vị xã hội cao".

Đối với Saint-Victor-la-Coste, chế độ ăn uống khá đồng nhất, chủ yếu bao gồm ngũ cốc và rau, bất kể giới tính hay các yếu tố khác.

Điều thú vị là kết quả cho trẻ em từ cả hai nghĩa trang đều cung cấp thông tin về việc cho con bú và cai sữa. Cụ thể hơn, kết quả cho thấy trẻ em từ Saint-Jean de Tondon trong độ tuổi từ 2 đến 3 hoặc 4 tuổi vẫn đang được bú sữa mẹ hoặc đang trong quá trình cai sữa.

Trong khi đó, trẻ em từ 1 đến 2 tuổi tại Saint-Victor-la-Coste, trẻ hơn trẻ em từ Saint-Jean de Tondon gần hai tuổi, đã trong quá trình cai sữa. Những dữ liệu này cho thấy trẻ em của giới thượng lưu, trung bình, sẽ được bú sữa mẹ lâu hơn trẻ em của tầng lớp thấp hơn.

Kết quả nghiên cứu cung cấp những hiểu biết mới thú vị về chế độ ăn uống của người miền Nam nước Pháp thời trung cổ, không chỉ bị ảnh hưởng bởi những chuyển đổi về kinh tế - xã hội mà còn bởi tôn giáo, độ tuổi và giới tính.

Nhà thờ và các tu sĩ góp phần duy trì chế độ ăn uống nghiêm ngặt ở thời Trung Cổ. Ảnh: iStock.

Tiến sĩ Holmstrom cho biết: "Dữ liệu từ các nhóm nghĩa trang này có thể được so sánh với những gì được ghi trong hồ sơ lịch sử và cung cấp thông tin mới rằng việc tuân thủ các quy tắc của nhà thờ có lẽ là tùy theo khu vực hoặc không được mỗi giáo xứ thực hiện nghiêm ngặt, đưa ra góc nhìn khác so với các tài liệu viết".

Khi được hỏi về các hướng nghiên cứu trong tương lai, Tiến sĩ Holmstrom cho biết, "Chúng tôi đang trong quá trình mở rộng nghiên cứu sang các nghĩa trang đương đại gần đó để so sánh nhằm hiểu rõ hơn mối quan hệ giữa địa vị xã hội và tôn giáo trong thời gian này. Chúng tôi cũng đang có kế hoạch phân tích niên đại bằng cacbon phóng xạ bổ sung đối với những cá nhân từ Saint-Jean de Todon và Saint-Victor-la-Coste để khám phá sự thay đổi chế độ ăn uống theo thời gian".

Mời độc giả xem thêm video Bí ẩn không lời giải về nhà thờ đá do “thiên thần xây dựng”

Tuệ Minh (Theo Springer)