Tiết kiệm - trách nhiệm và văn hóa

Tiết kiệm là một trong những đức tính quý báu của người dân Việt Nam, trở thành nét đẹp truyền thống và được bồi đắp, hun đúc qua hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước.

Trong 2 năm 1945 - 1946, hưởng ứng lời kêu gọi của Đảng và Bác Hồ về chống “Giặc đói”, phong trào "Hũ gạo cứu đói”, “Ngày đồng tâm”… đã diễn ra rộng khắp trên cả nước. Trong ảnh: Phong trào “Hũ gạo cứu đói” với tinh thần “Một nắm khi đói bằng một gói khi no” lan rộng khắp cả nước. Ảnh: Tư liệu/TTXVN phát

Ngay sau ngày nước nhà giành được độc lập, khi nói về những nhiệm vụ cấp bách của đất nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặc biệt nhấn mạnh vai trò của tiết kiệm. Người đề nghị mở một chiến dịch giáo dục lại tinh thần nhân dân bằng cách thực hiện: Cần, kiệm, liêm, chính. Người cũng kêu gọi “Tất cả mọi người đều phải tiết kiệm”, đó là “tiết kiệm sức lao động”, “tiết kiệm thời gian”, “tiết kiệm tiền của”. Lời dạy ấy của Người đến nay vẫn giữ nguyên giá trị.

Tiếp nối tư tưởng của Người, Đảng và Nhà nước ta luôn đề cao vai trò của tiết kiệm trong mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội; thực hành tiết kiệm trở thành nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên.
Chỉ thị số 21-CT/TW (ngày 21/12/2012) của Ban Bí thư khóa XI về việc đẩy mạnh thực hành tiết kiệm, chống lãng phí nêu rõ: Cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, mặt trận Tổ quốc, đoàn thể nhân dân và cán bộ, đảng viên cần xác định thực hành tiết kiệm, chống lãng phí là nhiệm vụ hằng ngày và nội dung sinh hoạt hằng tháng của chi bộ, cơ quan, tổ chức.

Chỉ thị số 42-CT/TW (ngày 16/01/2025) của Bộ Chính trị khóa XIII về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, nêu nhiệm vụ trọng tâm: Tuyên truyền sâu rộng làm cho cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân nhận thức cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư là phẩm chất đạo đức quan trọng hàng đầu của người cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức.

Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí (năm 2013) cũng đã xác định rõ các nguyên tắc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; trong đó nêu rõ đây là nhiệm vụ thường xuyên từ chủ trương, đường lối, cơ chế chính sách đến tổ chức thực hiện gắn với kiểm tra, giám sát.

Hiến pháp năm 2013 cũng đã hiến định: “Cơ quan, tổ chức, cá nhân phải thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, phòng, chống tham nhũng trong hoạt động kinh tế - xã hội và quản lý nhà nước”.

Thực hiện các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, thực hành tiết kiệm đã đạt được nhiều kết quả tích cực ở mọi lĩnh vực, mọi mặt của đời sống xã hội. Trong bài viết mới đây, Tổng Bí thư Tô Lâm cũng khẳng định: Các tổ chức, cá nhân, nhất là cán bộ, đảng viên đã chú trọng thực hiện tiết kiệm chi thường xuyên, nâng cao vai trò của người đứng đầu trong thực hành tiết kiệm. Nhiều doanh nghiệp tăng cường quản lý các định mức liên quan đến chi phí sản xuất, nhất là các chi phí gián tiếp để hạ giá thành sản phẩm... Đặc biệt, từ cuối năm 2024 đến nay, thực hiện các kết luận của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã lãnh đạo, chỉ đạo cơ bản hoàn thành việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy các cơ quan Đảng, Chính phủ, Quốc hội, Mặt trận tổ quốc ở cấp Trung ương và địa phương; qua đó tinh giảm đầu mối, tiết kiệm chi phí, tạo điều kiện để thực hiện ngay chủ trương miễn giảm học phí cho học sinh.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu khai mạc Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII. Ảnh: TTXVN

Thực hiện chủ trương mà Hội nghị Trung ương 11 khóa XIII đã thống nhất về sáp nhập tỉnh, không tổ chức cấp huyện và sáp nhập cấp xã, riêng tiết kiệm chi thường xuyên hàng năm, theo tính toán sơ bộ, khoản tiết kiệm của chi thường xuyên của Ngân sách nhà nước giai đoạn 2025-2030 là hơn 20.000 tỷ đồng/năm; giai đoạn 2030 trở đi mỗi năm tiết kiệm trên 30.000 tỷ đồng. Đây là một “khoản tiết kiệm” rất lớn để có thể đầu tư cho phát triển hoặc đầu tư cho các lĩnh vực thiết yếu của đời sống xã hội, được người dân vô cùng ủng hộ.

Trong bối cảnh tình hình thế giới có nhiều biến động về địa chính trị như hiện nay, nhất là khi nền kinh tế đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức như biến đổi khí hậu, khủng hoảng năng lượng, nguy cơ cạn kiệt tài nguyên; việc thực hành tiết kiệm càng trở nên cần thiết hơn bao giờ hết. Nhưng làm thế nào để tiết kiệm trở thành thói quen hằng ngày, thực sự trở thành “văn hóa tiết kiệm”?

Trước tiên, đó là việc sử dụng một cách hợp lý, hiệu quả nhất những gì mình có. Luật thực hành tiết kim, chống lãng phí 2013 đã quy định rất rõ: Tiết kiệm là việc giảm bớt hao phí trong sử dụng vốn, tài sản, lao động, thời gian lao động và tài nguyên nhưng vẫn đạt được mục tiêu đã định.

Đối với một quốc gia, tiết kiệm là cách để sử dụng tối ưu nguồn lực, tránh thất thoát, đầu tư đúng trọng tâm, phục vụ cho mục tiêu phát triển lâu dài. Tiết kiệm phải gắn liền với chống lãng phí. Người đứng đầu, cán bộ, đảng viên thực hiện tiết kiệm bằng nêu cao tính gương mẫu, đi đầu trong sử dụng nguồn nhân lực sao cho đúng người, đúng việc; quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công sao cho khoa học, phù hợp với thực tế, tránh thất thoát, lãng phí.

Nhưng, thực hành tiết kiệm không chỉ là việc của các cơ quan quản lý Nhà nước hay cán bộ, công chức, viên chức mà là nhiệm vụ chung của toàn xã hội, trong đó mỗi người dân giữ vai trò nòng cốt. Mỗi người dân biết tiết kiệm, từ những điều nhỏ nhất, như tiết kiệm điện, nước, tài nguyên… không chỉ góp phần cải thiện đời sống gia đình mà còn gián tiếp đóng góp vào sự ổn định kinh tế và sự phát triển bền vững của xã hội.

Không chỉ là một phẩm chất đạo đức, tiết kiệm còn là yêu cầu khách quan, là biểu hiện của tinh thần trách nhiệm và là văn hóa của mỗi người dân với bản thân, gia đình, xã hội và đất nước. Như Tổng Bí thư Tô Lâm, trong bài viết “Thực hành tiết kiệm” đã khẳng định: “Xây dựng văn hóa tiết kiệm; đưa thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trở thành “tự giác”, “tự nguyện”, như “cơm ăn nước uống, áo mặc hàng ngày”… Đặc biệt, tiếp tục đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lấy đây là một trong những giải pháp căn cơ góp phân xây dựng văn hóa tiết kiệm… Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí là điều cần làm trong cuộc sống của từng cá nhân và toàn xã hội, là “hòn đá tảng” góp phần xây dựng một xã hội văn minh, phát triển bền vững. Đó phải là trách nhiệm chung và cần trở thành nếp sống, thành văn hóa hàng ngày của mỗi chúng ta.

Xuân Phong/Báo Tin tức và Dân tộc