Tiếp tục ưu đãi thuế để phát triển khoa học, công nghệ

Ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp là một trong những cơ chế, chính sách đặc biệt nhằm tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Ảnh: Đức Thanh

Đã bổ sung, vẫn cần cân nhắc thêm

Chuẩn bị trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ chín (khai mạc đầu tháng 5 tới), Dự thảo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp sửa đổi (phiên bản thứ 7) đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến trong phiên họp 43 vừa qua. Một trong những nội dung được Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh là khẩn trương sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện đồng bộ các quy định pháp luật về thuế để khuyến khích phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, theo yêu cầu được nêu tại Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Trước đó, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 193/2025/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, trong đó quy định chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp cho phát triển khoa học, công nghệ.

Luật hóa quy định của nghị quyết này, cơ quan chủ trì soạn thảo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp sửa đổi (Bộ Tài chính) đã chỉnh lý Dự thảo, bổ sung cho phép tính vào chi phí được trừ của doanh nghiệp đối với các khoản tài trợ cho nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo. Dự thảo cũng bổ sung các tổ chức khoa học và công nghệ, cơ sở giáo dục đại học công lập hoạt động không vì lợi nhuận vào đối tượng miễn thuế thu nhập doanh nghiệp.

Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính (cơ quan chủ trì thẩm tra) nhất trí với cơ quan soạn thảo về các nội dung điều chỉnh nói trên.

Liên quan ưu đãi thuế cho khoa học, công nghệ, trong quá trình hoàn thiện Dự thảo, một số ý kiến của đại biểu Quốc hội đề nghị cân nhắc bổ sung chính sách ưu đãi dựa trên chi phí (cho phép doanh nghiệp được tính vào chi phí được trừ 150% số chi thực tế của doanh nghiệp cho hoạt động nghiên cứu và phát triển) đã được quy định tại một số nghị quyết của Quốc hội về cơ chế đặc thù của một số địa phương để góp phần thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW.

Thường trực Ủy ban thẩm tra nhất trí với ý kiến này, cho rằng, các nội dung ưu đãi thông qua thuế thu nhập doanh nghiệp trong Nghị quyết số 193/2025/QH15 cần mang tính đột phá để khuyến khích các doanh nghiệp tăng cường đầu tư vào nghiên cứu phát triển.

Trong khi đó, hình thức ưu đãi dựa trên chi phí, đặc biệt là chính sách cho trừ bổ sung đối với chi phí nghiên cứu phát triển của doanh nghiệp là một trong những chính sách đã được các nước áp dụng có hiệu quả trong thời gian gần đây, cần đưa vào áp dụng trên thực tế để khuyến khích các hoạt động nghiên cứu phát triển của doanh nghiệp một cách thực chất.

Vì vậy, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị bổ sung vào Dự thảo nội dung giao “Chính phủ quy định chi tiết về chi phí được trừ, mức chi được trừ bổ sung, phạm vi áp dụng đối với các khoản chi cho hoạt động nghiên cứu và phát triển của doanh nghiệp, đổi mới sáng tạo” để tạo cơ sở pháp lý và vẫn linh hoạt cho Chính phủ trong nghiên cứu xây dựng chính sách, tổ chức thực hiện một cách phù hợp.

Bằng mọi cách phải gỡ khó

Nêu ý kiến thảo luận tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, nhất trí bổ sung một số quy định đã được thể hiện tại Dự thảo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi), Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn bày tỏ tán thành với một số ý kiến đề nghị cân nhắc bổ sung chính sách ưu đãi dựa trên chi phí đã được quy định tại một số nghị quyết của Quốc hội về cơ chế đặc thù của một số địa phương.

Chủ tịch Quốc hội gợi ý, trường hợp có thể vận dụng, thì Chính phủ quy định chi tiết về chi phí được trừ, mức chi được bổ sung, phạm vi áp dụng đối với khoản chi cho hoạt động nghiên cứu phát triển của doanh nghiệp đổi mới sáng tạo.

“Tổng Bí thư chỉ đạo, bất cứ giá nào cũng phải tháo gỡ khó khăn cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số phát triển, mình không tháo gỡ khó khăn thì làm sao phát triển được”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, Nghị quyết số 57-NQ/TW đặt yêu cầu rất cao là phải thể chế hóa, sửa đổi các luật có liên quan ngay trong năm 2025. “Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp tác động rất lớn đến ưu đãi, khuyến khích trong phát triển khoa học, công nghệ, cho nên cần tiếp tục rà soát để tiếp thu, hoàn chỉnh và có thể thể chế hóa ngay ở trong luật này các chính sách liên quan đến phát triển khoa học, công nghệ”, ông Tùng nêu quan điểm.

Báo cáo giải trình, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn cho biết, Bộ Tài chính đã rất nghiêm túc thành lập Ban Chỉ đạo thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW do Bộ trưởng làm Trưởng ban. Thứ trưởng Cao Anh Tuấn cũng nêu rõ, theo quy định của pháp luật hiện hành, đã có rất nhiều ưu đãi liên quan đến phát triển khoa học, công nghệ. Riêng với Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), ngoài các nội dung mới bổ sung nói trên, Ban Soạn thảo đã rà soát lại nghị quyết của Quốc hội liên quan đến quy định cho phép doanh nghiệp được tính vào chi phí được trừ đối với “khoản chi cho hoạt động nghiên cứu và phát triển bằng 150% số chi thực tế của hoạt động này”.

Thứ trưởng Cao Anh Tuấn giải thích, mặc dù Nghị quyết số 98/2023/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM đã quy định, nhưng hơn một năm qua, TP.HCM vẫn chưa có hướng dẫn cụ thể để thực hiện.

“Chúng tôi đang phối hợp, đang chỉ đạo cơ quan thuế TP.HCM phối hợp với các cơ quan liên quan báo cáo chính quyền Thành phố để hướng dẫn nội dung này đảm bảo thực hiện đúng Nghị quyết số 98/2023/QH15. Hiện nay, TP.HCM đang giao Sở Khoa học và Công nghệ quy định danh mục, trên cơ sở đó thực hiện mới thuận lợi”, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn thông tin thêm.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Bộ Tài chính giải thích, Dự thảo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi) đã có quy định bổ sung khoản chi khác trong các khoản chi được trừ và không được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế. Đồng thời, Dự thảo cũng giao Chính phủ quy định chi tiết về chi phí được trừ, mức chi bổ sung, phạm vi áp dụng đối với các khoản chi cho hoạt động nghiên cứu và phát triển của doanh nghiệp, bảo vệ môi trường, đổi mới sáng tạo, đảm bảo có căn cứ pháp lý trong trường hợp cần thiết để áp dụng.

Nghị quyết 98/2023/QH15 quy định nhà đầu tư chiến lược được tính vào chi phí được trừ để xác định thu nhập chịu thuế đối với hoạt động nghiên cứu và phát triển bằng 150% chi phí thực tế của hoạt động này khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp. Nhưng, nếu giao quyền cho Chính phủ, thì ưu đãi này có thể đến trên 200% và những khoản đặc thù có thể thực hiện được, Thứ trưởng Bộ Tài chính giải thích.

“Nghị quyết số 57-NQ/TW rất quan trọng, Chủ tịch Quốc hội đã nhấn mạnh, chúng ta sẽ phối hợp với nhau để thực hiện”, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn khẳng định.

Nêu rõ đây là luật rất khó, tác động tới cộng đồng doanh nghiệp và sự phát triển kinh tế - xã hội, Phó chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh đề nghị cơ quan chủ trì thẩm tra và cơ quan chủ trì soạn thảo quy định rõ hơn, thể hiện sự minh bạch về thu nhập chịu thuế và các thu nhập khác.

Phó chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh cũng đề nghị tiếp tục nghiên cứu và luật hóa các quy định trong Nghị quyết số 57-NQ/TW và Nghị quyết số 193/2025/QH15 của Quốc hội, mở rộng ưu đãi thuế đối với các hoạt động khoa học, công nghệ khác, như góp ý tại Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Ưu đãi thuế đối với các hoạt động thử nghiệm, ứng dụng, thiết kế, chuyển giao

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, ông Lê Quang Huy, Dự thảo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi) đã thể hiện sự quan tâm thể chế hóa yêu cầu của Nghị quyết số 57-NQ/TW, nhưng vẫn cần soát thêm. Bởi vì, trong khoa học, công nghệ, chuyển đổi số quốc gia, đổi mới sáng tạo không chỉ có nghiên cứu và phát triển, mà còn có hàng loạt hoạt động khác như thử nghiệm, ứng dụng, thiết kế, chuyển giao… Nếu luật chỉ đề cập một vài khâu, thì khi hướng dẫn thi hành luật khó có thể đầy đủ được.

Nguyễn Lê