Tiếp tục bứt phá, nâng cao hơn nữa chất lượng giáo dục Đại học

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn phát biểu tại hội nghị.

Tự chủ đại học đi vào chiều sâu và thực chất

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Hoàng Minh Sơn cho biết: Năm học 2023 - 2024, các cơ sở đào tạo đã từng bước đổi mới tư duy, nhận thức, nâng cao năng lực quản trị đại học, tháo gỡ các điểm nghẽn, khai thông các nguồn lực, đẩy mạnh triển khai tự chủ đại học đi vào chiều sâu và thực chất, gắn với mục tiêu nâng cao chất lượng, tối ưu hóa hiệu quả hoạt động của các cơ sở đào tạo, tăng cường hiệu lực quản lý Nhà nước đối với giáo dục đại học (GDĐH).

Các cơ sở đào tạo cũng triển khai toàn diện nhiều giải pháp bảo đảm chất lượng trong tuyển sinh, đào tạo, nghiên cứu khoa học; gắn kết chặt chẽ nhiệm vụ phát triển nguồn nhân lực với phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Nhiều giải pháp huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực tài chính cho đào tạo, nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo; tăng cường hợp tác, khai thác các nguồn lực từ bên ngoài cho GDĐH đã được triển khai.

Cùng đó, các trường đã chủ động tăng cường ứng dụng CNTT và chuyển đổi số trong toàn bộ hoạt động GDĐH, từ hệ thống quản lý, tuyển sinh, đào tạo, đổi mới phương pháp dạy - học, lấy tiến bộ của người học làm thước đo cho chất lượng, hiệu quả giảng dạy.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn cũng chỉ ra một số vấn đề còn tồn tại, hạn chế trong quá trình thực hiện nhiệm vụ năm học vừa qua. Cụ thể, việc thực hiện tự chủ đại học ở một số cơ sở đào tạo còn chậm, lúng túng, nhất là vấn đề thành lập, kiện toàn hội đồng trường, quan hệ phối hợp giữa hội đồng trường với ban giám hiệu tại một số đơn vị. Việc triển khai thực hiện một số văn bản quy phạm pháp luật của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, của Bộ GD-ĐT còn lúng túng, đặc biệt là việc triển khai Nghị định số 116/2020 ngày 25-9-2020 của Chính phủ quy định về chính sách hỗ trợ tiền đóng học phí, chi phí sinh hoạt đối với sinh viên sư phạm. Nhiều địa phương chưa nhận thức đúng quyền và trách nhiệm trong việc triển khai nhiệm vụ này. Việc kiểm định chất lượng, thực hiện theo chuẩn chương trình đào tạo triển khai còn chậm. Hoạt động nghiên cứu khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo còn hạn chế v.v.

Phân tích nguyên nhân, Vụ trưởng Vụ GDĐH Nguyễn Thu Thủy cho biết: Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật vẫn còn những quy định chưa theo kịp với quá trình vận hành của các đơn vị được giao tự chủ dẫn đến khó khăn khi triển khai. Ngân sách chi thường xuyên hàng năm tiếp tục cắt giảm, trong khi mức thu học phí vẫn chưa thể thực hiện lộ trình tính đủ chi phí đào tạo do áp lực cạnh tranh trong tuyển sinh; đồng thời, tăng học phí sẽ ảnh hưởng đến an sinh xã hội. Các cơ sở đào tạo thực hiện tự chủ nhưng chưa thực sự gắn với việc tự chịu trách nhiệm giải trình xã hội về chất lượng đào tạo, chuẩn đầu ra. Một số trường chưa đủ năng lực, thiếu sự sẵn sàng nên lúng túng trong thực hiện, không dám đổi mới...

Mặc dù còn nhiều thách thức nhưng GDĐH cũng ghi nhận sự gia tăng về đội ngũ giảng viên cả số lượng và chất lượng. Số chương trình đào tạo được công nhận kiểm định tăng mạnh, nhất là kiểm định nước ngoài. Các cơ sở đã đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ trong dạy và học; tổ chức dạy và học trực tuyến, duy trì chất lượng đào tạo trong điều kiện khó khăn chung. Cơ sở GDĐH Việt Nam tiếp tục duy trì và giữ vị trí tốt trong các bảng xếp hạng uy tín quốc tế, với 13 cơ sở trong bảng xếp hạng THE Impact Rankings 2024 (tăng thêm 4 trường); 6 cơ sở đào tạo trong bảng xếp hạng QS WUR 2025 (tăng thêm 1); 8 cơ sở trong bảng xếp hạng QS Sustainability Rankings 2024 (tăng thêm 5); duy trì 11 cơ sở GDĐH trong bảng xếp hạng các trường đại học châu Á QS Asia University Rankings 2023.

Hướng đến chất lượng cao hơn

Phát biểu kết luận, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh đến yếu tố “chất lượng” trong đào tạo; tăng cường tự chủ cũng vì chất lượng và đổi mới cũng vì chất lượng. Theo Bộ trưởng, có rất nhiều thách thức lớn đang đặt ra với GDĐH. Đầu tiên là thách thức về sự canh tranh trên phạm vi toàn cầu đối với hệ thống GD ĐH; cạnh tranh trong thu hút giảng viên, thu hút người học, cạnh tranh xếp hạng, thu hút đầu tư và cả ảnh hưởng xã hội. Cùng đó là thách thức của sự kỳ vọng lớn, sự giao phó, trông đợi của Đảng, Nhà nước, nhân dân, doanh nghiệp, xã hội đặt ra với GDĐH ngày càng lớn. Qua các bài học của những quốc gia phát triển, ở những thời điểm quan trọng cần bứt phá về kinh tế, sự phát triển của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, nguồn nhân lực là yếu tố mang tính quyết định. Chính các trường đại học có nhiệm vụ giải bài toán này, phải đáp ứng yêu cầu cho sự bứt phá của đất nước.

Để đẩy mạnh tự chủ, Bộ trưởng yêu cầu các cơ sở đào tạo tiếp tục hoàn thiện văn bản quy định nội bộ, quy chế nội bộ, đảm bảo không mâu thuẫn với các quy định Nhà nước đã ban hành. Bộ GD-ĐT sẽ tăng cường thanh, kiểm tra việc ban hành quy chế nội bộ,hoạt động của các hội đồng trường phối hợp với các bộ phận có phù hợp không… Các trường cũng lưu ý xây dựng, hoàn thiện các đề án tự chủ theo quy định mới để trình các Bộ chủ quản phê duyệt; tăng cường một số nội dung chủ yếu về vấn đề bộ máy và các yếu tố khác liên quan…

Liên quan đến việc quy hoạch mạng lưới các trường đại học, trường sư phạm sẽ được tiến hành thời gian tới, Bộ trưởng cho biết, sẽ có nhiều biến động trong sắp xếp hệ thống các trường. Các cơ sở đào tạo cần đón nhận điều này với tinh thần đổi mới và tinh thần trách nhiệm đối với ngành, với xã hội. Bộ trưởng mong muốn, ngành Giáo dục nỗ lực vượt qua thách thức để đạt tới mục tiêu chất lượng.

Việt Hà - B.T