Tiếp nối và phát triển thể chế văn hóa cấp cơ sở sau khi cấp huyện kết thúc hoạt động
Trong bối cảnh sắp tới khi cấp huyện kết thúc hoạt động theo chủ trương tái cấu trúc hành chính, việc xây dựng và hoàn thiện thiết chế văn hóa cấp cơ sở trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Đây không chỉ là nhiệm vụ tiếp nối những hoạt động văn hóa đã có, mà còn là cơ hội để kiến tạo một hệ thống văn hóa địa phương năng động, đáp ứng sát hơn nhu cầu thực tiễn của cộng đồng.

Ảnh minh họa Internet
Thực trạng và những thách thức đặt ra
Hiện nay, hệ thống thiết chế văn hóa cấp cơ sở ở nhiều địa phương vẫn còn tồn tại những hạn chế nhất định. Cơ sở vật chất thiếu thốn, xuống cấp; đội ngũ cán bộ văn hóa mỏng và chưa được đào tạo chuyên sâu; hoạt động văn hóa còn đơn điệu, thiếu tính sáng tạo và chưa thu hút được đông đảo người dân tham gia. Khi cấp huyện không còn, nguồn lực đầu tư và sự chỉ đạo tập trung có thể bị phân tán, đặt ra những thách thức không nhỏ cho việc duy trì và phát triển văn hóa ở cấp xã, phường, đặc khu.
Hướng đi và giải pháp trọng tâm
Để vượt qua những thách thức và xây dựng một thiết chế văn hóa cơ sở vững mạnh, cần có những giải pháp đồng bộ và hiệu quả.
Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất: Cần có kế hoạch cụ thể để nâng cấp, xây mới các trung tâm văn hóa, nhà văn hóa, thư viện, sân khấu ngoài trời... Đa dạng hóa các không gian văn hóa cộng đồng, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tiếp cận và tham gia các hoạt động văn hóa.
Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ văn hóa: Tổ chức các lớp bồi dưỡng, tập huấn chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng quản lý, tổ chức sự kiện văn hóa cho cán bộ văn hóa cơ sở. Thu hút những người có năng lực, tâm huyết với công tác văn hóa về làm việc tại địa phương.
Đa dạng hóa các hoạt động văn hóa: Khuyến khích các hình thức hoạt động văn hóa phong phú, đáp ứng sở thích và nhu cầu đa dạng của người dân ở mọi lứa tuổi. Chú trọng bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời tiếp thu những yếu tố văn hóa mới, hiện đại.
Phát huy vai trò chủ thể văn hóa của cộng đồng: Tạo điều kiện để người dân trực tiếp tham gia vào quá trình xây dựng và tổ chức các hoạt động văn hóa. Khuyến khích các câu lạc bộ, đội nhóm văn nghệ quần chúng hoạt động hiệu quả.
Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin: Xây dựng các kênh thông tin trực tuyến để quảng bá các hoạt động văn hóa, thu hút sự tham gia của cộng đồng. Ứng dụng công nghệ trong quản lý và tổ chức các sự kiện văn hóa.
Tăng cường liên kết, phối hợp: Thiết lập mối quan hệ chặt chẽ giữa các thiết chế văn hóa cơ sở với các tổ chức chính trị - xã hội, các trường học, doanh nghiệp trên địa bàn. Học hỏi kinh nghiệm từ các địa phương khác có mô hình văn hóa cơ sở hoạt động hiệu quả.
Xây dựng cơ chế tài chính bền vững: Bên cạnh nguồn đầu tư từ ngân sách nhà nước, cần huy động các nguồn lực xã hội hóa, khuyến khích các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân đóng góp vào sự phát triển văn hóa ở cơ sở.

Ảnh: TTXVN
Kỳ vọng vào một tương lai văn hóa tươi sáng
Việc xây dựng và hoàn thiện thiết chế văn hóa cấp cơ sở sau khi cấp huyện kết thúc hoạt động là một quá trình lâu dài, đòi hỏi sự chung tay của cả hệ thống chính trị và toàn thể cộng đồng. Với sự đầu tư đúng hướng, sự quản lý hiệu quả và sự tham gia tích cực của người dân, chúng ta hoàn toàn có thể kỳ vọng vào một tương lai văn hóa tươi sáng, nơi các giá trị văn hóa được bảo tồn và phát huy, đời sống tinh thần của người dân ngày càng phong phú và tốt đẹp hơn. Đây chính là nền tảng vững chắc để xây dựng một xã hội văn minh, giàu đẹp và đậm đà bản sắc dân tộc.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII về "Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc" (1998): Đây là Nghị quyết có ý nghĩa chiến lược, định hướng lâu dài cho sự phát triển văn hóa Việt Nam, trong đó có vai trò quan trọng của văn hóa cơ sở.
2. Nghị quyết số 33-NQ/TW khóa XI về "Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước" (2014): Nghị quyết này tiếp tục khẳng định vai trò của văn hóa và con người trong sự phát triển đất nước, đồng thời đề ra nhiều nhiệm vụ và giải pháp cụ thể cho công tác văn hóa ở các cấp, bao gồm cả cơ sở.
3. Chỉ thị số 27-CT/TW của Bộ Chính trị khóa VIII về "Tăng cường lãnh đạo công tác văn hóa - văn nghệ" (1998): Chỉ thị này nhấn mạnh vai trò lãnh đạo của Đảng đối với lĩnh vực văn hóa, văn nghệ, trong đó có việc xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở.
4. Nghị định số 122/2018/NĐ-CP ngày 17 tháng 9 năm 2018 của Chính phủ quy định về xét tặng danh hiệu "Gia đình văn hóa"; "Thôn văn hóa", "Làng văn hóa", "Ấp văn hóa", "Bản văn hóa", "Tổ dân phố văn hóa". Văn bản này có liên quan đến hoạt động văn hóa ở cơ sở và tiêu chí đánh giá.
5. Nghị định số 43/2025/NĐ-CP ngày 28 tháng 02 năm 2025 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, có thể ảnh hưởng đến công tác quản lý nhà nước về văn hóa cơ sở.
6. Thông tư số 06/2011/TT-BVHTTDL ngày 08 tháng 3 năm 2011 của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quy định mẫu về tổ chức, hoạt động và tiêu chí của Nhà Văn hóa - Khu Thể thao thôn.
7. Các nghiên cứu, bài viết khoa học về:
- Phát triển văn hóa ở cơ sở, vai trò của thiết chế văn hóa trong đời sống cộng đồng.
- Kinh nghiệm xây dựng và phát triển thiết chế văn hóa ở các địa phương khác trong nước và quốc tế.
- Tác động của quá trình đô thị hóa và hiện đại hóa đến văn hóa cơ sở.
- Bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống trong bối cảnh mới.
- Ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động văn hóa cộng đồng.
- Vai trò của cộng đồng trong việc xây dựng và duy trì các hoạt động văn hóa ở cơ sở.
8. Các báo cáo, đánh giá về thực trạng thiết chế văn hóa cơ sở:
- Các báo cáo của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các sở văn hóa địa phương về tình hình hoạt động, cơ sở vật chất, đội ngũ cán bộ văn hóa ở cấp cơ sở.
- Các nghiên cứu, khảo sát về nhu cầu và mức độ tham gia hoạt động văn hóa của người dân.
9. Các mô hình hoạt động văn hóa cơ sở hiệu quả.