Tiếp lửa sáng tạo từ lịch sử dân tộc

Câu hát “Kháng chiến đã giành chiến thắng về cho đời. Bóng đất nước hình như bóng dáng con tôi…” vốn đầy quen thuộc của ca khúc Mẹ yêu con do nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý sáng tác từ năm 1956 nay được các nhạc sĩ trẻ thể hiện lại với hình thức mới, đã trở thành chất xúc tác mạnh mẽ, đưa khán giả, nhất là giới trẻ, sống lại những ký ức hào hùng của dân tộc.

Hiện tượng này không chỉ đánh dấu sự hồi sinh của dòng nhạc sử thi mà còn mở ra một câu chuyện lớn hơn: sự cần thiết của việc tiếp nối thế hệ trong sáng tạo văn hóa nghệ thuật, nơi truyền thống và đương đại cùng nhau hòa quyện để làm giàu thêm bản sắc Việt Nam.

Văn học nghệ thuật không chỉ đơn thuần là phương tiện giải trí mà còn là cầu nối giữa các thế hệ, là nơi những câu chuyện về sự hy sinh và lòng quả cảm của cha ông được truyền tải sống động. Khi hòa mình vào những giai điệu giàu cảm xúc, hàng ngàn khán giả trẻ không chỉ nghe một bài hát mà còn cảm nhận được một phần lịch sử chảy trong huyết quản mình. Những chương trình như vậy nhắc nhở chúng ta rằng, văn hóa không phải là điều gì bất biến mà nó luôn sống động và luôn thay đổi. Để giữ gìn và phát triển những giá trị truyền thống, thế hệ người sáng tạo cần những cách thức mới để kết nối quá khứ với hiện tại. Âm nhạc lịch sử, với khả năng chạm đến trái tim của hàng triệu người, chính là một minh chứng rõ ràng cho sự tiếp nối thế hệ trong sáng tạo văn hóa nghệ thuật.

Hình tượng người lính, nhất là người lính trong chiến tranh cách mạng, trong những tác phẩm văn học kinh điển như Đồng chí của Chính Hữu, Trường Sơn Đông, Trường Sơn Tây (thơ Phạm Tiến Duật, nhạc Hoàng Hiệp)… không chỉ là biểu tượng của sự hy sinh, lòng dũng cảm, mà còn là hiện thân của ý chí và niềm tin mãnh liệt vào tương lai. Tuy nhiên, đối với các nghệ sĩ trẻ ngày nay, việc tiếp cận và sáng tác về đề tài người lính không phải là điều dễ dàng. Họ không trải qua chiến tranh, không chứng kiến những mất mát và đau thương mà thế hệ cha ông đã phải chịu đựng. Điều này đặt ra một thách thức lớn: làm thế nào để sáng tạo những tác phẩm vừa mang hơi thở lịch sử, vừa phù hợp với tinh thần của thời đại mới?

Câu trả lời nằm ở việc lắng nghe và học hỏi. Những câu chuyện từ các nhân chứng lịch sử, những ký ức được kể lại trong các tư liệu và thậm chí là những trải nghiệm cá nhân khi tham gia các hoạt động cộng đồng đều có thể trở thành nguồn cảm hứng sáng tạo. Nghệ sĩ trẻ nên đặt mình vào vị trí của người lính, cảm nhận bằng trái tim và tái hiện hình ảnh ấy qua từng câu chữ, từng giai điệu, để từ đó truyền tải được cái hồn của lịch sử đến với khán giả.

Sự tiếp nối thế hệ trong sáng tạo văn hóa không chỉ dừng lại ở việc tái hiện quá khứ mà còn đòi hỏi nghệ sĩ phải đổi mới để các giá trị truyền thống không chỉ tồn tại mà còn lan tỏa mạnh mẽ hơn trong đời sống hiện đại? Giải pháp nằm ở sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại. Các nghệ sĩ có thể sử dụng công nghệ, âm thanh hiện đại, hoặc những phong cách nghệ thuật mới để làm mới những câu chuyện cũ. Bên cạnh đó, việc đưa các giá trị lịch sử vào các hình thức nghệ thuật đa dạng như phim ảnh, video ngắn, hay các ứng dụng kỹ thuật số cũng là cách hiệu quả để tiếp cận thế hệ trẻ.

Quan trọng hơn, nghệ sĩ cần nuôi dưỡng tình yêu và trách nhiệm đối với lịch sử dân tộc. Họ không chỉ sáng tác để thỏa mãn cá nhân, mà còn để đóng góp vào việc gìn giữ những giá trị văn hóa, để mỗi tác phẩm đều trở thành một phần của dòng chảy lịch sử, nơi các thế hệ sau có thể tìm thấy cảm hứng và niềm tự hào. Văn hóa không chỉ là di sản của quá khứ mà còn là hành trang cho tương lai. Sự tiếp nối thế hệ trong sáng tạo văn hóa nghệ thuật không chỉ là nhiệm vụ của riêng các nghệ sĩ mà còn là trách nhiệm của toàn xã hội. Hành trình này đòi hỏi mỗi thế hệ phải không ngừng học hỏi, sáng tạo và đổi mới để văn hóa Việt Nam mãi mãi là nguồn lực nội sinh, nơi lưu giữ và tỏa sáng những giá trị truyền thống, đồng thời tạo động lực cho những bước đi vững chắc trong tương lai.

MAI AN