TIẾN TỚI ĐẠI HỘI ĐẠI BIỂU ĐẢNG BỘ TỈNH ĐỒNG NAI NHIỆM KỲ 2025-2030 VÀ ĐẠI HỘI XIV CỦA ĐẢNG Phát triển mục tiêu và mô hình chủ nghĩa xã hội Việt Nam (Bài 2)

BÀI 2
PHÁT TRIỂN KINH TẾ GẮN VỚI KHOA HỌC - CÔNG NGHỆ

Phát triển kinh tế tư nhân tương xứng với động lực quan trọng

Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa không thể phát triển mạnh mẽ và bền vững bằng một đôi chân khập khiễng, bằng sự thiên lệch bất cứ khu vực nào và trên phương diện nào. Do đó, cùng với phát triển kinh tế nhà nước làm nền móng quốc gia, không thể không phát triển xứng tầm kinh tế tư nhân (KTTN) và các khu vực kinh tế khác.

Kinh tế tư nhân tại Đồng Nai đang từng bước phát triển cả về số lượng và chất lượng. Trong ảnh: Giờ làm việc của công nhân tại Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Cao Nguyên Bình Phước (xã Thuận Lợi). Ảnh: Anh Ngọc

Nhìn lại 40 năm qua, đặc biệt sau 5 năm gần đây, KTTN trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; khu vực KTTN Việt Nam có sự phát triển mạnh cả về chất, lượng và quy mô, tiếp tục là động lực chính trong tăng trưởng kinh tế Việt Nam. Vị thế, vai trò của nó ngày càng được khẳng định và thể hiện rõ nét: Liên tục duy trì tốc độ tăng trưởng khá, chiếm tỷ trọng 42-43% GDP, thu hút khoảng 85% lực lượng lao động của nền kinh tế, góp phần quan trọng trong huy động các nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển sản xuất - kinh doanh, tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tăng thu ngân sách, cải thiện đời sống nhân dân, bảo đảm an sinh xã hội... Đặc biệt, góp phần thực hiện mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa, làm thay đổi diện mạo đất nước, tạo dấu ấn, nâng cao vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế; hình thành nhiều thương hiệu có tính cạnh tranh trong khu vực và quốc tế.

Trong tình hình mới, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định: “Phát triển KTTN - đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng”(1). Vì thế, không có con đường nào tốt hơn là phải chăm sóc và phát triển cao nhất KTTN như vai trò, sức mạnh nó vốn có để hoàn thiện sức mạnh tổng thể nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa quốc gia mang tầm chiến lược với tư cách là động lực rất quan trọng trong tăng trưởng kinh tế, là lực lượng nòng cốt phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa hoàn bị và hiện đại mà chúng ta kiên trì phát triển không ngừng. Đó phải là quan điểm và quyết sách chính trị chiến lược.

Do đó, về nhận thức, xóa bỏ mọi sự kỳ thị vô hình nào đó, rất phi lý và rất không đáng có lâu nay; bảo đảm sự bình đẳng và minh bạch giữa tất cả các khu vực kinh tế, các hình thức kinh tế, dù ở quy mô nào. Về tổ chức thực tiễn, tổng soát xét và đổi mới tốc độ hoàn thiện thể chế, tháo dỡ các rào cản hữu hình và vô hình về tâm lý, về pháp luật, về xã hội nhằm tạo môi trường đầu tư - kinh doanh phù hợp, lành mạnh, bình đẳng giữa các thành phần kinh tế; thúc đẩy quá trình chuyển đổi hộ kinh doanh thành doanh nghiệp; dẫn dắt và hỗ trợ về công nghệ, tài chính, về đất đai, chuyển đổi xanh và chuyển đổi số… Đồng thời, cải cách thực chất môi trường đầu tư - kinh doanh song hành với hỗ trợ về tư vấn, về thông tin thị trường, về bảo vệ sản xuất - kinh doanh… một cách kịp thời và hiệu quả. Đến lượt mình, các doanh nghiệp tư nhân, hộ kinh doanh chủ động đổi mới tư duy, nâng cao năng lực quản trị, dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới, bài bản, có gan phát triển lớn… xứng đáng là doanh gia Việt Nam. Đó là sự phát triển đúng hướng.

Nhưng vấn đề ở chỗ, KTTN đi nhanh tới mức nào và đi được bao xa và bao lâu với thể chế và động lực như thế nào? Và, dù thế nào thì KTTN phải xứng đáng góp phần tạo nên thương hiệu kinh tế Việt Nam trong khu vực và trên toàn cầu.

Phát triển khoa học - công nghệ, nhất là công nghệ cao

Nhìn ra thế giới, nếu năm 2013 với 7,1 tỷ người sống trên trái đất, chỉ có hơn 850 triệu máy chủ web trực tuyến, GDP toàn cầu đạt 75 ngàn tỷ USD, có 7 tỷ thiết bị mạng trên toàn cầu thì dự tính đến năm 2025, sẽ có hơn 100 tỷ thiết bị mạng với 8 tỷ người trên trái đất. Đó là sự phát triển nhảy vọt theo cấp số nhân và quy mô khổng lồ của thế giới về công nghệ thông tin.

Tổng Bí thư Tô Lâm dự báo và yêu cầu: “Khởi xướng và thực hiện cách mạng chuyển đổi số. Đẩy mạnh công nghệ chiến lược, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, lấy khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo làm động lực chính cho phát triển”(2).

Qua thực tiễn đổi mới càng cho thấy và thêm một lần nữa khẳng định, muốn phát triển nhanh, mạnh và bền vững nhất định không thể không bằng khoa học - công nghệ một cách văn hóa. Sẽ không có bất cứ sự tiến bộ nào, cao hơn bất cứ sự bứt phá phát triển nào như mong đợi, nếu không có sự dũng cảm đột phá trên phương diện quan trọng này. Bước tiến của thế giới trong 2 thập kỷ nay đã và đang đặt ra thách thức rất nan giải rằng, người lãnh đạo sáng tạo tương lai cần phải vượt qua sự kỳ vọng của mình trong thời cơ và thách thức kết nối toàn cầu. Rằng, nếu chỉ đáp ứng sự kỳ vọng thì mới ở mức độ quản lý và như vậy ta sẽ bị thụt lùi trong cuộc kết nối khắp mọi nơi trên thế giới với internet vạn vật (IoT). Do vậy, Việt Nam cần chấp nhận mạo hiểm, thậm chí cả rủi ro và sẵn sàng vượt qua mọi kỳ vọng phát triển cả về quy mô và tốc độ nhằm vươn tới ngang tầm khu vực và chủ động trong cuộc tranh đua thế giới. Không thể đứng ngoài cuộc, càng không thể do dự, chập chờn, thậm chí chậm trễ gia nhập thị trường này của thế giới, nếu không muốn tụt hậu.

Nói cách khác, không thể không đột phá, mở lối đi thẳng vào phát triển khoa học - công nghệ, trước hết là công nghệ cao. Đây là cái then mở cửa gia nhập nhanh và sâu vào nền kinh tế thế giới hiện đại, trong bối cảnh toàn cầu hóa, nhất thể hóa các khu vực trên thế giới; là con đường ngắn nhất để định vị mới nền kinh tế quốc gia trên toàn cầu, động lực quan trọng tiếp tục phát triển và hoàn thiện nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Tổng Bí thư Tô Lâm xác quyết: “Chuyển đổi số không đơn thuần là việc ứng dụng công nghệ số vào các hoạt động kinh tế - xã hội, mà còn là quá trình xác lập một phương thức sản xuất mới tiên tiến, hiện đại - “phương thức sản xuất số”. Trong đó, đặc trưng của lực lượng sản xuất là sự kết hợp hài hòa giữa con người và trí tuệ nhân tạo; dữ liệu trở thành một tài nguyên, trở thành tư liệu sản xuất quan trọng; đồng thời, quan hệ sản xuất cũng có những biến đổi sâu sắc, đặc biệt là trong hình thức sở hữu và phân phối tư liệu sản xuất số” (3).

Hơn nữa, thực tiễn phát triển của thế giới và yêu cầu phát triển từ nước ta đang hối thúc, các ngành công nghiệp, rộng hơn là nền kinh tế đất nước sẽ phát triển bền vững, nếu phát triển công nghiệp IoT, công nghệ số. Trong một thế giới liên tục thay đổi với những thành tựu đột phá về khoa học - công nghệ, nhiều ngành, lĩnh vực mới nổi đang thu hút sự quan tâm, đầu tư trên toàn cầu như: kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, chíp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI)…, phải nắm lấy công nghiệp IoT, công nghệ số làm đòn bẩy cho sự phát triển đột phá và bứt tốc. Đây không chỉ là một nhân tố quyết định quy mô, tốc độ, mà còn là một nhân tố quyết định tính chất và tốc độ phát triển của nền kinh tế - xã hội. Và, đây chính là vận hội, nếu muốn “cất cánh”.

Xin nhắc lại, muốn phát triển nhanh, mạnh, không có con đường nào tối ưu hơn, phát triển khoa học - công nghệ, trước hết khoa học - công nghệ cao, với tư cách là một động lực chủ yếu phát triển mạnh mẽ kinh tế - xã hội, với tốc độ cao…

TS Nhị Lê, nguyên Phó Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản

(còn tiếp)

(1) Tổng Bí thư Tô Lâm: Phát triển kinh tế tư nhân - đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng, Báo Nhân Dân, số ra ngày 17-3-2025.

(2) Tổng Bí thư Tô Lâm: 7 định hướng chiến lược đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, VietnamNet, ra ngày 4-11-2024.

(3), (4) Tổng Bí thư Tô Lâm: 7 định hướng chiến lược đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, VietnamNet, ra ngày 4-11-2024.