Tiến tới ASEAN Cup 2024: Bản đồ bóng đá Đông Nam Á đã được vẽ lại

Ra đời từ năm 1996 với chu kỳ 2 năm giải diễn ra một lần, cho đến nay đã có 14 lần giải được tổ chức và Thái Lan nghiễm nhiên là nền bóng đá số 1 ĐNA với 7 lần đăng quang, tiếp theo sau là Singapore (4), Việt Nam (2) và Malaysia (1).

Indonesia là quốc gia “vô địch về nhì” với 6 lần, gấp đôi so với Thái Lan, Malaysia và gấp 3 so với Việt Nam.

Singapore chỉ còn là quá khứ

Thống kê lại số lần vô địch và á quân để chúng ta thấy rõ sức mạnh gần như tuyệt đối của bóng đá Thái Lan ở khu vực với 10/14 lần tranh chung kết, và chỉ một lần không vào được bán kết nhưng đã cách đây 20 năm là tại giải 2004 khi Việt Nam là nước chủ nhà.

Trái ngược với Thái Lan và lạ lùng nhất là bóng đá Singapore. Đội tuyển quốc gia Singapore 4 lần vô địch nhưng chỉ thêm 2 lần vào bán kết vào năm 2008 và 2020, 8 lần còn lại đều dừng bước từ vòng đấu bảng.

Lần cuối cùng Singapore đăng quang là vào năm 2012. Suốt 12 năm qua, bóng đá Singapore tuột dốc không phanh trên mọi đấu trường từ đội tuyến quốc gia cho đến các đội tuyển U ở ĐNA cho đến châu Á. Trong suốt 12 năm từ 2012 đến 2024, riêng AFF Cup mà năm nay đổi tên gọi là ASEAN Cup, Sinagpore có một lần vượt qua vòng bảng để vào bán kết là tại AFF Cup 2020.

Tuy là giải năm 2020, nhưng do đại dịch COVID-19 nên giải có 2 lần phải dời lịch thi đấu, để rồi giải chỉ được tiến hành từ 5.12.2021 đến 1.1.2022. Vào thời điểm này, không thể khác với tình hình chung của thế giới bóng đá, các giải đấu luôn được tổ chức tập trung tại một địa điểm được đánh giá là an toàn nhất trong bối cảnh COVID-19, và Singapore được chọn là nước chủ nhà AFF Cup 2020.

Thiên thời, địa lợi, nhân hòa cùng nhiều yếu tố khác, đội tuyển Singapore đã về nhì bảng A sau Thái Lan và trên Philippines, Myanmar, Đông Timor. Ở bán kết, Singapore đã bị Indonesia loại khi hòa 1-1 và 2-2 ở trận lượt đi và về. Với kết quả này, hai đội thi đấu thêm hai hiệp phụ, Singapore thua 0-2 và bị loại với tổng tỷ số sau hai trận là 3-5.

Đây là thời điểm lóe sáng duy nhất của bóng đá Singapore, vì rằng bao năm qua, Singapore chưa bao giờ được đưa vào danh sách ứng cử viên đoạt huy chương vàng SEA Games dành cho đội U23+3 hay U22 hay danh sách vô địch AFF Cup dành cho đội tuyển quốc gia.

Sức mạnh của bóng đá Singpaore giờ đây chỉ còn là quá khứ. Họ đã bị đưa vào nhóm 2 gồm Malaysia, Myanmar, Philippines - nhóm chỉ đủ khả năng gây khó dễ hoặc gián tiếp cản bước những ứng viên vô địch gồm Thái Lan, Việt Nam và giờ đây là Indonesia.

Việt Nam đã có một thời trên cao ngắn ngủi

Khi ĐTVN thắng Thái Lan 1-0 ở King’s Cup 2019, trước đó BĐVN cũng thắng Thái Lan 2 lần ở cấp đội tuyển U23, rồi năm 2018, BĐVN trỗi dậy ngoạn mục với vị trí á quân giải vô địch U23 châu Á, bán kết ASIAD rồi vô địch AFF Cup… chưa bao giờ BĐVN đạt thành tích cao liên tục như thế ở mọi đấu trường.

Thậm chí ĐTVN còn vào đến vòng loại thứ 3 World Cup 2022 khu vực châu Á. Đã có lúc BĐVN mơ vượt qua Thái Lan, mơ vượt qua khỏi giới hạn ĐNA để vươn ra châu Á… nhưng, giấc mơ mãi chỉ là giấc mơ.

Sau cao trào, BĐVN tuột dốc, tuột từ giai đoạn cuối của thời HLV Park Hang-seo khi thua liên tiếp hai lần trước đội tuyển Thái Lan ở bán kết AFF Cup 2020 rồi chung kết AFF Cup 2022.

Thất vọng hơn là giai đoạn HLV Philippe Troussier, từ vị trí trong Top 100 FIFA, ĐTVN bị bật ra ngoài Top 100 với vị trí thấp nhất là 119.

Tuy vẫn là đội tuyển có vị trí FIFA cao thứ 2 trong ĐNA, chỉ sau Thái Lan, nhưng chính xác là kể từ đầu năm 2024, ĐTVN không còn được xem là đội bóng đáng sợ nữa ở ĐNA. Tại sao?

Đơn giản vì có sự xuất hiện của… đội tuyển Indonesia!

Indonesia, ngọn cờ đầu của ĐNA

Về nền tảng, về hệ thống, bóng đá Indonesia chưa thể so sánh với Thái Lan. Nhưng với chính sách nhập tịch được chính phủ đồng thuận với LĐBĐ Indonesia, đồng thời tập trung làm bóng đá trẻ, bóng đá Indonesia dần lột xác và trở thành ông kẹ của ĐNA khi là đội duy nhất của ĐNA vào đến vòng loại thứ 3 World cup 2026 khu vực châu Á.

Không chỉ tiếp nối Thái Lan rồi Việt Nam khi vào đến vòng loại thứ 3 World Cup, Indonesia còn vượt qua hai ông lớn ĐNA Thái Lan và Việt Nam khi đạt cột mốc 6 điểm sau 6 trận đấu ở vòng loại thứ 3 World Cup, thành tích tốt hơn hẳn so với Việt Nam 4 điểm và Thái Lan 2 điểm sau 10 trận ở vòng loại thứ 3 World Cup.

Với trận thắng Ả Rập Saudi 2-0, Indonesia đã vươn lên hạng ba dù cùng 6 điểm với Ả Rập Saudi, Bahrain và Trung Quốc. Với thể thức thi đấu:

Vòng 3: 18 đội tuyển giành quyền đi tiếp từ vòng 2 được chia thành 3 bảng 6 đội, thi đấu vòng tròn hai lượt tính điểm trên sân nhà và sân khách. Hai đội đứng đầu mỗi bảng giành quyền tham dự Cúp thế giới, các đội xếp thứ 3 và thứ 4 giành quyền vào vòng 4.

Vòng 4: 6 đội xếp thứ 3 và thứ 4 từ vòng 3 được chia thành 2 bảng 3 đội, thi đấu vòng tròn một lượt tính điểm tại một địa điểm tập trung. Đội nhất mỗi bảng giành quyền vào Giải vô địch bóng đá thế giới 2026.

Vòng 5: Các đội nhì bảng ở vòng trước sẽ thi đấu cặp trận play-off theo hai lượt đi và về để xác định đại diện châu Á tại vòng play-off liên lục địa.

Rõ ràng với cách biệt vỏn vẹn 1 điểm so với đội Úc nhì bảng C, Indonesia hoàn toàn hy vọng đoạt 1 trong 6 vé vào vòng chung kết World Cup 2026 khi kết thúc vòng loại thứ 3 dù rằng Indonesia vẫn có thể kết thúc giấc mơ World Cup 2026 ở ngay vòng loại thứ 3 này.

Tất cả đều còn phía trước, nhưng không ai có thể phủ nhận: chính sách nhập tịch và đầu tư bóng đá trẻ của chính phủ Indonesia và lãnh đạo LĐBĐ Indonesia đã thay đổi tích cực hình ảnh bóng đá Indonesia.

Không thể phủ nhận, chính làn sóng nhập tịch, chính với đội hình thường xuyên có 9/11 cầu thủ nhập tịch trong đội hình xuất phát đã thay đổi hoàn toàn từ hình ảnh cho đến thành tích của đội tuyển quốc gia Indonesia nói riêng và cả nền bóng đá Indonesia nói chung. Tuy nhiên có một thực tế cũng không thể phủ nhận: người ghi cả hai bàn trong trận thắng Ả Rập Saudi 2-0 là cầu thủ nội địa mới 20 tuổi: tiền vệ tấn công Marcelino Ferdinan đang thi đấu cho đội cho CLB Oxford United ở giải Championship (Anh).

Mà Marcelino là ai?

Marcelino đã vô địch giải U16 Đông Nam Á 2019, 4 năm sau, Marcelino đóng góp 1 bàn trong chiến thắng 3-2 trước Việt Nam ở bán kết để rồi cùng U22 Indonesia giành Huy chương vàng SEA Games.

Marcelino cũng là cầu thủ trẻ nhất ghi bàn cho đội tuyển Indonesia khi 17 tuổi 278 ngày.

Marcelino cũng là là 1 trong 2 cầu thủ nội địa được HLV Shin Tae-yong tin dùng ở đội hình xuất phát với 9 cầu thủ nhập tịch trong chiến dịch vòng loại thứ ba World Cup 2026 khu vực châu Á.

Indonesia từ cuối năm 2023, đặc biệt là vào lúc này, đã khác, khác rất xa thời đội tuyển Indonesia gặp ĐTVN là chỉ từ thua đến hòa.

Bóng đá ASEAN nay đã khác

Nhắc quá khứ lẫn hiện tại để chúng ta hiểu hơn “chiếu trên” ĐNA ngoài Thái Lan, Việt Nam, giờ đây còn có Indonesia, trong đó Việt Nam ở vị thế yếu nhất.

Dưới 3 đội này là Malaysia, Philippines, Singapore, Myanmar, sau đó là Campuchia, Lào và cuối cùng là Brunei, Đông Timor.

Do ASEAN Cup không nằm trong hệ thống bóng đá FIFA, nên hai đội tuyển Thái Lan, Indonesia không thể dự giải với đội hình mạnh nhất do các câu lạc bộ có quyền giữ cầu thủ và không cho trở về khoác áo đội tuyển quốc gia.

Nếu Thái Lan và Indonesia thi đấu ở ASEAN Cup với đội hình một, thì ĐTVN có thua Thái Lan, Indonesia hay thắng Lào, Philippines, Myanmar là bình thường. Ngược lại, nếu ĐTVN thắng được Thái Lan, Indonesia và thua Lào, Philippines, Myanmar mới là điều bất thường.

Bản đồ bóng đá ASENA 2024 đã khác trước rất nhiều…

Đặng Hoàng