Tiến sĩ hóa học đọc sách giáo khoa của học sinh để dịch thơ Đức

Buổi giao lưu ra mắt sách Nước Đức - Cổ tích mùa đông do Phanbook và NXB Thế giới ấn hành cùng dịch giả Phan Kim Hổ vừa diễn ra tại TPHCM sáng 15/3. Cuốn sách là kết quả của gần 5 năm sưu tầm, tuyển lựa và dịch 108 bài thơ nổi tiếng nhất của Đức nhằm đưa những tác phẩm đặc biệt này đến gần hơn với độc giả Việt Nam.

Tuyển tập bao gồm thơ của nhiều thi nhân Đức nổi tiếng như Goethe, Rilke, Hermann Hesse, Heinrich Heine… và những tác giả còn tương đối xa lạ với độc giả trong nước như Hoffmann von Fallersleben, Erich Fried.

Dịch giả Phan Kim Hổ (phải) chia sẻ bản thân có "máu mê thơ" đặc biệt. Ảnh: H.M

Vốn là kỹ sư chuyên ngành Xử lý hoàn tất vải sợi và tiến sĩ ngành Hóa cao phân tử tại Đức, ông Hổ khiến nhiều người bất ngờ khi chuyển sang dịch thơ.

Ông giải thích: "Lý do đầu tiên là bởi tôi có cái 'máu mê thơ' từ nhỏ, khi được nhiều thầy cô dạy văn truyền cho tình yêu Truyện Kiều, Chinh phụ ngâm và thơ của Tú Xương, Bà Huyện Thanh Quan… Khi học ở Đức, tôi bắt đầu tìm đọc song song thêm thơ của đất nước này. Năm 2019, tôi thử dịch một bài thơ của Goethe và nhờ sự khích lệ của bạn bè, tôi quyết định dịch khoảng 100 bài thơ để độc giả Việt Nam có thể cảm nhận thi ca và văn hóa Đức".

Ban đầu vì bận rộn, dự định của ông bị gián đoạn. Khi đại dịch Covid-19 ập đến, ông mới có thời gian hoàn thành tuyển tập. Ông cho biết các bài thơ được chọn lọc từ nhiều tuyển tập thơ Đức và nếu thấy tác phẩm nào hay, phù hợp, độc đáo thì ông bắt tay vào chuyển ngữ.

Tiến sĩ Phan Kim Hổ thừa nhận có những bài rất khó, dịch cả tháng không xong, phải bỏ dở và đợi quay lại sau. Với quan điểm dịch thuật không thể giữ nguyên 100% so với bản gốc, ông luôn tâm niệm phải giữ được đặc trưng của nguyên tác về cách gieo vần, số lượng chữ, số lượng câu và nội dung để độc giả cảm nhận được nét độc đáo của thi ca Đức.

Tập thơ song ngữ Đức – Việt "Nước Đức: Cổ tích mùa đông". Ảnh: Phanbook

Để hiểu hơn về thể loại này, ông đã phải đọc thêm sách giáo khoa ngữ văn trong chương trình trung học phổ thông ở Đức và tìm hiểu về các nhà thơ, bối cảnh lịch sử để khắc họa chính xác nhất.

Theo ông Hổ, việc dịch thơ không đơn thuần là chuyển ngữ mà còn phải truyền tải được tinh thần và nhịp điệu của thi ca. Những tác phẩm được chọn không chỉ có nội dung lãng mạn hay tả phong cảnh, mà còn thể hiện thực tế lịch sử và xã hội phức tạp của nước Đức qua nhiều thế kỷ.

Mục tiêu của ông là giới thiệu với độc giả Việt Nam những bài thơ Đức hay, ấn tượng và hy vọng trong tương lai gần, các bài thơ này sẽ được đưa vào giảng dạy trong nhà trường, góp phần thắt chặt thêm mối gắn kết giữa hai nền văn hóa, hai quốc gia Việt Nam và Đức.

Huy Minh