'Tiến quân ca': Khi bản nhạc trở thành linh hồn Tổ quốc

Khúc hát thiêng liêng

Trong niềm hân hoan kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9, Sân vận động quốc gia Mỹ Đình đã bùng nổ cảm xúc khi 50 nghìn khán giả đồng loạt hòa giọng hát vang "Tiến quân ca" trong concert "Tổ quốc trong tim" do Báo Nhân Dân tổ chức.

Âm hưởng hào hùng và thiêng liêng của bản Quốc ca không chỉ làm dậy sóng cảm xúc, mà còn khơi dậy niềm tự hào bất tận trong trái tim mỗi người dân Việt Nam.

Chân dung cố nhạc sĩ Văn Cao. Ảnh minh họa

Những ngày thu lịch sử, khi đất nước tròn 80 năm độc lập, giữa sắc đỏ rợp trời của cờ hoa, ký ức như trào dâng mãnh liệt. Nhạc sĩ - họa sĩ Văn Thao, con trai cố nhạc sĩ Văn Cao, không giấu nổi niềm xúc động và tự hào khi kể về sự ra đời của bài “Tiến quân ca”. Ông cho biết, bố mình đã sáng tác ca khúc ấy trong giai đoạn dân tộc sục sôi khí thế tiền khởi nghĩa Cách mạng Tháng Tám để rồi từ đó, “Tiến quân ca” trở thành bản hùng ca bất tử, đồng hành cùng dân tộc trên hành trình giành độc lập và dựng xây Tổ quốc.

Dưới tán cây cổ thụ trong khuôn viên trụ sở Báo Nhân Dân, qua lời kể của con trai nhạc sĩ Văn Cao, ta biết rằng nhiệm vụ khi ấy của nhạc sĩ Văn Cao là sáng tác một bài hát dành cho đội quân cách mạng. Thời điểm đó, Đội tuyên truyền Giải phóng quân còn đang trong quá trình hình thành, mãi đến tháng 12 mới chính thức ra đời. Vì vậy, ca khúc mà ông viết được đặt trong bối cảnh của Mặt trận Việt Minh.

50 nghìn khán giả đã hát vang Quốc ca trong concert "Tổ quốc trong tim". Ảnh: Văn Thanh

Vào những ngày mùa đông năm 1944, “Tiến quân ca” đã ra đời trên căn gác số 45 phố Nguyễn Thượng Hiền, Hà Nội, khi cuộc đấu tranh cách mạng của dân tộc đang sục sôi khí thế.

Nhạc sĩ Văn Thao cho hay, ca khúc được sáng tác trong giai đoạn hoạt động bí mật và phát hành bí mật. Nên bản thân tác giả (nhạc sĩ Văn Cao) cũng không thể biết rằng, “Tiến quân ca” đến với nhân dân như thế nào.

Đến ngày 17/8/1945, trong cuộc mít tinh tại Nhà hát Lớn Hà Nội của Mặt trận Việt Minh, bất ngờ trên ban công của Nhà hát, một thành viên trong Đội danh dự Việt Minh nhảy xuống, cướp micro của một người trong Chính phủ Trần Trọng Kim đang diễn thuyết để hát vang bài “Tiến quân ca”.

“Lúc đó, bố tôi rất bất ngờ, xúc động khi toàn thể nhân dân ở quảng trường đã thuộc và hát vang bài “Tiến quân ca”. Giây phút đó, bố tôi hiểu rằng, “Tiến quân ca” đã không thuộc về bản thân ông mà đã thuộc về nhân dân”, nhạc sĩ Văn Thao kể.

Ngày 19/8/1945, cũng tại Nhà hát Lớn Hà Nội, trước hàng ngàn quần chúng nhân dân, giữa một rừng cờ đỏ sao vàng, nhạc sỹ Văn Cao đã chỉ huy đội đồng ca thiếu niên tiền phong hát vang bài “Tiến quân ca”. Bài hát như một hồi kèn xung trận, đồng hành cùng quần chúng nhân dân nổi dậy giành chính quyền.

Ngày 2/9/1945, tại quảng trường Ba Đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, bài “Tiến quân ca” được cử hành chính thức bởi Ban nhạc Giải phóng quân do nhạc sỹ Đinh Ngọc Liên chỉ huy.

Nhạc sĩ - họa sĩ Văn Thao. Ảnh: Hoa Quỳnh

Hành khúc thuộc về nhân dân

“Tiến quân ca” - khúc ca cách mạng với âm hưởng hào hùng, thôi thúc và cổ vũ mạnh mẽ tinh thần chiến đấu, lòng yêu nước của quân và dân Việt Nam trên con đường giành độc lập. Hơn 80 năm ra đời, giai điệu Quốc ca đã trở thành nguồn năng lượng diệu kỳ, tiếp thêm sức mạnh trên quê hương, đất nước và mãi mãi là niềm tự hào, biểu tượng thiêng liêng của dân tộc Việt Nam.

Giữa niềm rạo rực, khí thế trong ngày hội non sông mừng đất nước 80 năm Độc lập, nhạc sĩ - họa sĩ Văn Thao bày tỏ, bản thân ông cũng là một nhạc sĩ, mỗi tác phẩm của mình như một đứa con tinh thần và đều mong mỏi được tất cả mọi người yêu quý.

“Sinh thời, bố tôi đã căn dặn lúc nào có điều kiện gia đình trao tặng bài hát cho nhân dân, nhà nước. Theo di nguyện của bố, gia đình tôi đã hiến tặng bài hát này cho nhân dân và Tổ quốc vào ngày 15/7/2016” - nhạc sĩ Văn Thao nói.

Theo nhạc sĩ - họa sĩ Văn Thao, “Tiến quân ca” không chỉ đồng hành cùng dân tộc qua các cuộc kháng chiến mà còn tiếp tục vang vọng trong hành trình dựng xây đất nước. Ca khúc ấy đã trở thành tài sản tinh thần của nhân dân, còn Nhà nước chỉ thay mặt nhân dân để quản lý.

Ông tin rằng, “Tiến quân ca” sẽ mãi cùng nhân dân, cùng Tổ quốc đi tới tương lai và chính nhân dân sẽ là người lưu giữ, bảo vệ bản hùng ca bất tử ấy.

Bảo Thoa