Thuốc lào gây ung thư phổi và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính

Thuốc lào có gì khác thuốc lá?

Theo các tài liệu về thực vật, thuốc lào cùng họ với thuốc lá, thân thảo, mọc quanh năm, cao chừng 1m, thường thấp hơn cây thuốc lá và có tên khoa học là Nicotiana rustica L. Nghiên cứu cho thấy loài này có hàm lượng nicotin rất cao. Lá của nó ngoài việc dùng để hút còn sử dụng rộng rãi trong việc sản xuất các thuốc trừ dịch hại hữu cơ.

Một bệnh nhân cao tuổi sử dụng cả thuốc lá và thuốc lào lâu năm đang điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính tại Bệnh viện Phổi Bắc Giang.

Ở Việt Nam, cây thuốc lào được trồng chủ yếu để hút theo tập quán của người dân vùng đồng bằng, trung du, miền núi phía Bắc và Bắc Trung bộ. Vì là loài cây dễ sinh trưởng và để phục vụ nhu cầu người hút nên thuốc lào được trồng rộng rãi ở nhiều nơi. Theo dân ghiền thuốc lào, Hải Phòng, Thanh Hóa là các địa phương trồng và chế biến ra sản phẩm thuốc lào nổi tiếng “ngon”. Thuốc lào còn dùng để ăn kèm với trầu, gọi là trầu thuốc.

Thuốc lào được trồng, thu hoạch và chế biến theo phương pháp thủ công là chủ yếu. Lá thuốc lào thu hoạch về được thái thành sợi nhỏ, phơi khô rồi đóng thành bánh. Người ta dùng một số loại điếu để hút thuốc lào. Ví như điếu cày thường làm bằng một đoạn tre dài cỡ nửa mét, được chế tác để có chỗ chứa nước, tra thuốc, châm lửa hút. Loại điếu bát thường bao gồm một bầu bằng gốm, sứ chứa nước và cũng có nõ, ống dài nhỏ để hút. Điếu ống hay điếu dóng tương tự điếu cày nhưng ngắn và to hơn, làm bằng gỗ quý, xương ống của động vật hoặc bằng ngà... Loại điếu này xưa chủ yếu dùng trong nhà giàu và giới sành ăn chơi, hiện nay hầu như không còn được sử dụng để hút thuốc lào nữa.

Sợi thuốc lào được vê tròn lại thành viên cỡ đầu ngón tay tra vào nõ điếu sau đó dùng lửa để đốt cho thuốc cháy tạo thành khói đồng thời người hút áp miệng vào ống điếu để hút. Ngoài ra, thuốc lào còn dùng để nhai giống như trong trường hợp ăn trầu, thường gọi là thuốc rê. Một số vùng đồng bào dân tộc thiểu số sử dụng thuốc lào theo cách ngậm một nhúm thuốc lào khô trong miệng, thỉnh thoảng nhai nuốt nước thuốc và nhổ bỏ bã.

Sự độc hại của thuốc lào

Khói thuốc lào chứa những yếu tố nguy hiểm gây ra bệnh nhồi máu cơ tim và ảnh hưởng xấu đến tuần hoàn, hô hấp, đường ruột và hệ thống bài tiết của người hút chủ động và bị động (hít phải khói thuốc do người hút phả ra). Những người hút thuốc lào có nguy cơ cao mắc các bệnh ung thư vòm, ung thư phổi, ung thư thực quản, ung thư đại tràng, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), cơn đau thắt ngực, cơn nhồi máu cơ tim, tai biến mạch não... Thuốc lào còn gây nghiện, tạo cảm giác chán ăn.

Những người hút thuốc lào có nguy cơ cao mắc các bệnh ung thư vòm, ung thư phổi, ung thư thực quản, ung thư đại tràng, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), cơn đau thắt ngực, cơn nhồi máu cơ tim, tai biến mạch não...

Khói thuốc lào thường được lọc một phần qua nước ở trong điếu, tuy nhiên rất nhanh sau đó nước điếu cày sẽ bão hòa và không giữ được nicotine nữa. Một giọt nicotine đủ để làm chết một con ngựa vì vậy những chất độc trong khói thuốc lào như chất nicotine và carbon oxyt dần dần tích tụ và để lại dấu vết trên thành mạch máu làm cho động mạch hẹp lại và có thể bị tắc, cản trở máu lưu thông. Điều này ảnh hưởng đến cả những người ở xung quanh bắt buộc phải hít những chất độc của khói thuốc.

Thêm vào đó, cảm giác khi say thuốc lào mạnh đến mức những người mới hút thường bị mất thăng bằng, nếu tư thế ngồi của người hút không vững thì rất dễ bị ngã. Ngoài ra, người hút thuốc lào còn có thể sùi bọt mép, nôn nao, quằn quại. Nếu say thuốc lào mà không có người tỉnh táo ở bên cạnh còn có thể dẫn đến tử vong vì người say thuốc không tự kiểm soát được hành vi của mình. Các bác sĩ khuyến cáo: Khi gặp người bị say thuốc lào cần cho họ nằm nghỉ ở nơi thoáng mát để họ từ từ tỉnh. Nếu xảy ra hiện tượng co giật, sùi bọt mép, không có dấu hiệu cho thấy hết cơn say thuốc thì người nhà nên nhanh chóng đưa họ đến cơ sở y tế gần nhất để cấp cứu.

Thuốc lào gây ung thư phổi và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính

Thuốc lào có hàm lượng nicotin khoảng 9%, cao hơn nhiều so với thuốc lá thông thường (khoảng 1 - 3%). Dù hút thuốc lào hay thuốc lá đều có hại cho sức khỏe của chính bản thân người hút và những người xung quanh. Thuốc lào tác hại tương tự như thuốc lá, nó gây ra các bệnh đường hô hấp, kể cả ung thư cho người hút chủ động và thụ động. Ngoài ra, thuốc lào cũng có các chất độc, ngoài nicotine, khi thuốc lào cháy sẽ tạo ra 56 loại chất độc khác nhau, trong đó nguy hiểm nhất là benzopyren. Trong khói thuốc lào có nhiều chất poloni - 20 phóng xạ ra hạt alpha.

Còn khói thuốc lá là nguyên nhân dẫn tới tình trạng tử vong sớm trên toàn thế giới, gây ra khoảng 25 căn bệnh khác nhau cho người hút thuốc, trong đó có nhiều bệnh nguy hiểm như: Ung thư, tim mạch, hô hấp và ảnh hưởng tới sức khỏe sinh sản. Tính chung trên thế giới thuốc lá gây ra 90% các trường hợp ung thư phổi... Phát hiện của các nhà khoa học Mỹ cho thấy có tới 7 nghìn chất độc hại chứa trong khói thuốc lá, trong đó có 70 chất là tác nhân gây ung thư.

Có thể khẳng định rằng thuốc lào và thuốc lá đều là những sát thủ giết người nguy hiểm âm thầm vì nó chứa rất nhiều độc tố. Tìm hiểu thực tế tại Bệnh viện Phổi Bắc Giang và Bệnh viện Ung bướu Bắc Giang, những bệnh nhân từ 60 tuổi trở lên mắc ung thư phổi và phổi tắc nghẽn mạn tính hầu hết đều cho biết đã có ít nhất 30 năm sử dụng thuốc lá, trong đó nhiều bệnh nhân cao tuổi sử dụng cả thuốc lá và thuốc lào trước khi phát hiện bệnh. Những người nghiện thuốc lá và thuốc lào lâu năm thường hút điếu thuốc đầu tiên vào năm khoảng 19 hoặc 20 tuổi, thậm chí sớm hơn khi mới 16, 17 tuổi và kéo dài từ đó đến nay. Nhiều người hút cả thuốc lá lẫn thuốc lào trong vòng 30-40 năm trước khi nhập viện.

Như vậy có thể thấy cả hai loại thuốc này đều dẫn đến nguy cơ ung thư phổi, ung thư vòm họng, nhồi máu cơ tim và nhiều bệnh nguy hiểm khác. Các bác sĩ khuyến cáo cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe là tránh xa thuốc lá, thuốc lào; nếu đang sử dụng hãy ngừng hút càng sớm càng tốt.

Tùng Lâm