Thực hiện Nghị định 168: Vì mục tiêu nâng cao ý thức cộng đồng

Kết quả này đã đem lại hạnh phúc, bình an cho hàng trăm, hàng nghìn gia đình, bởi mỗi người đi không trở về thì gia đình họ sẽ mất mát vô cùng lớn, xã hội cũng mất đi nguồn nhân lực để xây dựng đất nước. Đặc biệt, người tham gia giao thông đã tự giác chấp hành đèn tín hiệu giao thông kể cả khi không có lực lượng CSGT kiểm tra, kiểm soát; nhận thức, ý thức trách nhiệm của từng công dân khi tham gia giao thông đã dần hình thành, tạo hình ảnh giao thông, đô thị văn minh với bạn bè thế giới, được người dân đồng tình ủng hộ.

Cán bộ CSGT sử dụng thiết bị kỹ thuật đảm bảo an toàn giao thông.

Trăn trở giảm người bị TNGT

Trong rất nhiều cuộc họp, hội nghị, Tổng Bí thư Tô Lâm (khi là Bộ trưởng Bộ Công an) đã trăn trở làm thế nào để giảm TNGT, giảm số người chết, thương vong do TNGT gây ra. Nhắc đến con số hàng chục ngàn người ra đi không trở về trong mỗi năm, ông nói: “Giảm 1 người chết do TNGT là 2 gia đình bớt đi nỗi đau, là 4 cha mẹ không bị mất con, là những đứa trẻ không bị mồ côi, là không có người gây TNGT phải đi tù. Bên cạnh đó, sẽ giảm chi phí xã hội do không phải chi vào khám, chữa bệnh, nuôi dưỡng người bị TNGT, cũng không bị mất đi nhân lực để xây dựng đất nước”.

Chính vì vậy, ông luôn canh cánh trong lòng đề ra các giải pháp để đảm bảo an toàn giao thông, từ chỉ đạo xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật (xây dựng Luật Trật tự an toàn giao thông và các văn bản hướng dẫn thi hành); chỉ đạo tham mưu cho Ban Bí thư, Thủ tướng Chính phủ ban hành các giải pháp đảm bảo an toàn giao thông...; các đồng chí Thứ trưởng Bộ Công an cũng vậy, việc đảm bảo an toàn giao thông là một trong những mối bận tâm lớn nhất, đặc biệt là khi nghĩ đến, nhìn thấy những người già sống trong buồn khổ, neo đơn khi có con chết do TNGT, những đứa trẻ nheo nhóc, thiệt thòi khi có bố, mẹ ra đường không trở về...

Hẳn, chỉ hơn nửa tháng trước thôi, mọi người sẽ rất ngạc nhiên, thậm chí không tin nổi sẽ có ngày, dù là giờ cao điểm, dù “đi bão” sau chiến thắng của Đội tuyển bóng đá Việt Nam trước Thái Lan nhưng người dân vẫn dừng ngay ngắn trước vạch đèn đỏ. Chỉ còn rất ít người vượt đèn đỏ, phóng nhanh, lạng lách tăng ga cố vượt qua ngã tư khi thấy đèn chuyển sang vàng hoặc phóng bạt mạng khi còn vài giây đèn xanh. Những lỗi này đã gây ra rất nhiều vụ TNGT đặc biệt nghiêm trọng bởi hai bên đều phóng vội, phóng nhanh nên khi xảy ra va chạm thì hậu quả khôn lường.

Nhớ lại trước khi ban hành Nghị định 168, Đại tá Phạm Quang Huy, Phó Cục trưởng Cục CSGT, Bộ Công an nói rằng: “Mục tiêu không phải để tăng mức thu tiền phạt nộp ngân sách nhà nước mà để quyết tâm nâng cao ý thức chấp hành pháp luật về giao thông đường bộ của người tham gia giao thông. Tai nạn đã cướp đi nhiều nhân lực quý giá của đất nước, gây hệ lụy khiến nhiều gia đình phải chăm lo người tai nạn khuyết tật, trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội. Mỗi người tham gia giao thông chỉ cần hình thành thói quen chấp hành như: Tuân thủ tín hiệu đèn giao thông, không vượt ẩu, không lái xe khi đã uống rượu, bia... thì sẽ giảm tai nạn và luôn nhớ nhà là nơi để về”.

Điều này đã đúng khi ý thức chấp hành pháp luật về an toàn giao thông tăng lên, thì việc bị xử phạt cũng giảm đi. Lãnh đạo Cục CSGT nhấn mạnh quan điểm của lực lượng CSGT là nâng mức xử lý vi phạm hành chính để răn đe, giáo dục một bộ phận người tham gia giao thông có ý thức chấp hành chưa tốt. Đồng thời, khích lệ, động viên và bảo vệ đại đa số người tham gia giao thông. Đã đến lúc phải thay đối những thói quen xấu khi tham gia giao thông vì nó làm méo mó hình ảnh văn minh đô thị, hình ảnh của đất nước khiến đối tác, du khách nước ngoài đánh giá thấp hoặc là sợ khi đi ra đường, làm giảm nhu cầu đầu tư nước ngoài.

Giảm vụ tai nạn nghiêm trọng, tăng ý thức

Theo số liệu của Cục CSGT, 15 ngày đầu tháng 1/2025, cả nước xảy ra 814 vụ TNGT, làm chết 422 người, bị thương 542 người. So với 15 ngày liền kề trước đó, giảm 88 vụ, giảm 14 người chết, giảm 103 người bị thương. Thực hiện Nghị định 168/CP, lực lượng CSGT toàn quốc đã huy động 43.392 lượt tổ công tác, với 53.858 ca tuần tra, đã phát hiện, xử lý 174.653 trường hợp vi phạm trật tự an toàn giao thông; tước quyền sử dụng GPLX, chứng chỉ chuyên môn 17.595 trường hợp; tạm giữ 955 ô tô, 49.649 mô tô; số GPLX bị trừ điểm là 12.691 trường hợp. So với thời gian trước liền kề, xử phạt giảm 22.786 trường hợp, (bằng 11,54%).

Cụ thể, đã xử lý 36.055 trường hợp vi phạm nồng độ cồn, so với thời gian trước liền kề giảm 6.796 trường hợp; xử lý 2.888 trường hợp vi phạm quá tải trọng, quá khổ, cơi nới thành thùng, giảm 1.629 trường hợp; xử lý 37.337 trường hợp vi phạm tốc độ, giảm 4.411 trường hợp; xử lý 339 trường hợp người điều khiển xe trên đường mà trong cơ thể có chất ma túy, giảm 178 trường hợp; xử lý 3.279 trường hợp không chấp hành hiệu lệnh tín hiệu đèn giao thông, giảm 487 trường hợp...

Người vi phạm được xem hình ảnh vi phạm giao thông.

Theo Đại tá Phạm Quang Huy, Nghị định 168 ban hành với nhiều hành vi tăng nặng mức xử phạt so với Nghị định 100/2019/NĐ-CP, Nghị định 123/2021/NĐ-CP sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định 100, nhất là đối với các hành vi “lấn làn”, “đè vạch”, “vượt đèn”, “lùi xe”, “đi ngược chiều”... đã tác động sâu sắc đến nhận thức, nâng cao đáng kể ý thức của người tham gia giao thông do tâm lý lo sợ bị xử phạt. Các cơ quan chức năng, lực lượng thực thi nhiệm vụ bảo đảm trật tự an toàn giao thông đều xác định “mục tiêu không phải để tăng mức thu tiền phạt nộp ngân sách nhà nước mà để quyết tâm nâng cao ý thức chấp hành pháp luật về giao thông đường bộ của người tham gia giao thông”.

Quan sát tại một trong những nút giao thông có mật độ giao thông rất lớn ở Hà Nội tại nút giao Đại Cồ Việt - Xã Đàn - Lê Duẩn - Giải Phóng sáng 17/1, chúng tôi thấy rõ sự trật tự. Dù đông nhưng các phương tiện đều dừng đỗ trước vạch kẻ đường đúng quy định, không còn thấy tình trạng lấn vạch, lấn làn hay cố tình vượt qua nút giao khi đèn tín hiệu giao thông đã chuyển sang màu đỏ. Thường xuyên tham gia giao thông qua nút giao này, anh Hoàng Thanh Hải ở phường Trung Liệt, Đống Đa, Hà Nội bày tỏ, ý thức tham gia giao thông của mọi người được nâng cao hơn, những lỗi như vượt đèn đỏ hay đi trên vỉa hè trước kia rất nhiều nhưng sau khi có Nghị định 168, hầu hết không còn vi phạm luật giao thông như vậy nữa vì mức phạt rất cao.

Cần giải pháp giảm ùn tắc giao thông hiệu quả

Đánh giá thực trạng và tác động của Nghị định 168 với tình hình ùn tắc giao thông thời điểm trước, Cục CSGT cho biết, trong và sau cao điểm các dịp Tết, tình hình trật tự an toàn giao thông địa bàn toàn quốc, nhất là các đô thị lớn luôn phức tạp, ùn tắc kéo dài, diện rộng diễn ra thường xuyên, phổ biến hơn không chỉ vào các khung giờ cao điểm mà còn vào các khung giờ khác trong ngày. Trong nhiều nguyên nhân được xác định, có thể đánh giá trọng tâm bởi 3 nguyên nhân sau: Do nhu cầu vận tải hàng hóa, đi lại, sắm sửa thời điểm cao điểm luôn cao, người dân có xu hướng sử dụng phương tiện cơ giới cá nhân, đặc biệt là ô tô tăng cao; hạ tầng giao thông qua nhiều năm được quan tâm, cải thiện, phát triển nhưng không thể theo kịp tốc độ gia tăng phương tiện cơ giới cá nhân; ý thức người tham gia giao thông còn kém, nhất là khi không có hoạt động của lực lượng CSGT.

Tuy nhiên, đối với 3 nguyên nhân trên, Nghị định 168 mới chỉ cơ bản giải quyết được vấn đề về “Ý thức của người tham gia giao thông”, 2 nguyên nhân còn lại, đặc biệt là “nguyên nhân về cơ sở hạ tầng giao thông chậm phát triển, thiếu đồng bộ” chưa thể giải quyết được ngay. Do vậy, ý thức người tham gia giao thông từ khi ban hành Nghị định 168 đến nay được nâng cao rõ rệt nhưng áp lực từ “lưu lượng phương tiện tham gia giao thông lớn” và “hạ tầng giao thông chậm phát triển” vẫn là nguyên nhân dẫn đến ùn tắc tiếp tục nghiêm trọng.

Đại tá Nguyễn Quang Nhật, Trưởng Phòng Tuyên truyền và Hướng dẫn điều tra giải quyết TNGT, Cục CSGT cho biết, thời điểm 15 ngày thực hiện Nghị định 168 cũng trùng vào thời điểm cuối năm và chuẩn bị đón Tết Ất Tỵ nên nhu cầu từ giao thương, đi lại của quần chúng nhân dân tăng một cách đột biến. Đây cũng là quy luật hằng năm, cứ vào dịp cuối năm là tại các đô thị Hà Nội, TP Hồ Chí Minh thì lượng người sẽ gia tăng, phù hợp với nhu cầu phát triển, yêu cầu phát triển của kinh tế, của văn hóa - xã hội để phục vụ cho Tết Nguyên đán. Chính vì vậy, nó xuất hiện tình trạng ùn ứ tại các nút giao. Tuy nhiên, năm nay, chúng ta thấy có một điểm khác biệt, đó là do người dân chấp hành các quy định của pháp luật rất tốt khi dừng lại trước đèn tín hiệu, nên lượng người và phương tiện tuy có ùn ứ, nhưng khi chuyển đèn hoặc khi có sự điều tiết của lực lượng chức năng, lực lượng CSGT thì di chuyển được. Nó khác với mọi năm là có những nút giao, do đi bừa, đi ẩu, đi chéo, cắt cho nên dẫn đến tình trạng là ùn tắc cục bộ và ùn tắc kéo dài rất lâu, rất khó khăn trong giải quyết.

Người dân chấp hành nghiêm quy định về tín hiệu đèn.

Để giải quyết tình hình ùn tắc giao thông trong thời gian tới, CSGT đề nghị, tiếp tục triển khai, thực hiện nghiêm Nghị định 168 để hình thành thói quen chấp hành pháp luật về giao thông đường bộ. Ngoài các giải pháp lớn về “tổ chức, phát triển hạ tầng giao thông”, các cơ quan có chức năng khẩn trương hoàn thiện yêu cầu phát triển hạ tầng giao thông theo thẩm quyền, trong đó, tập trung rà soát, khắc phục, tổ chức các hệ thống báo hiệu đường bộ hợp lý: cắm bổ sung biển báo hướng dẫn; kẻ vạch phân chia làn đường, phần đường..., sửa chữa, khắc phục hệ thống đèn tín hiệu giao thông; tổ chức phân luồng giao thông tổng thể thành phố, đô thị lớn; tránh tình trạng “giải quyết chỗ này, phát sinh chỗ khác”; xử lý trật tự đô thị, lấn chiếm lòng, lề đường, trông giữ xe trái phép gây cản trở, ùn tắc giao thông...

Phương Thủy