Thư viện Sách Sống: Để thư viện không trở thành 'xác sống'

Dự án “Thư viện Sách Sống - Đọc 5 giác quan” đầu tiên tại Hà Nội đã ra mắt tại Cung Thiếu nhi Hà Nội sáng 31/5. Cùng ngày, tọa đàm “Thư viện Sách Sống - Hỗ trợ năng lực tự học và chuyển đổi giáo dục mới trong phổ thông” cũng diễn ra.

Tọa đàm có sự tham gia của bà Tống Liên Anh (Chuyên gia giáo dục), ông Vũ Trọng Đại (Công ty Xuất bản Khoa học và Giáo dục Thời Đại), bà Phí Thị Mai Chi (Sáng lập dự án Happy Reading). Chuỗi hoạt động đọc sáng tạo, ứng dụng phương pháp đọc khoa học cũng được giới thiệu, cho trẻ trải nghiệm trực tiếp.

Ông Dương Minh Đức (đứng giữa) - Giám đốc Cung Thiếu nhi Hà Nội cùng các em thiếu nhi trong Lễ ra mắt Thư viện Sách Sống. Ảnh: Thúy Hạnh.

Thiết kế trải nghiệm đọc để sách trở thành “chất liệu sống”

Thư viện Sách Sống là mô hình thư viện mở, tích hợp văn hóa đọc với giáo dục kỹ năng sống, lối sống sinh thái và hướng nghiệp. Không chỉ đơn thuần là nơi lưu trữ sách hay đọc sách, thư viện này còn là không gian học tập đa giác quan, nơi học sinh được trải nghiệm, phản biện, là công cụ phát triển năng lực học tập suốt đời.

Cụ thể, tại “Không gian Đọc 5 giác quan”, có 20 gói sách theo chủ đề cho các cấp mầm non, tiểu học và trung học, trong đó có gói sách dành riêng cho giáo viên, phụ huynh của gần 10 nhà xuất bản, nhà sách. Trong Lễ ra mắt,các em thiếu nhi được trực tiếp tham gia “Không gian đọc 5 giác quan” với các hoạt động chia thành 3 nhóm tuổi: đọc và nhận diện ngũ vị cho nhóm mầm non, đọc và làm sách sáng tạo cho nhóm tiểu học, đọc và tóm tắt nội dung sách bằng mindmap cho nhóm trung học.

Hoạt động đọc và sáng tạo chia theo các nhóm tuổi khác nhau.

Bà Phí Thị Mai Chi cho biết trong thời gian tới, các hình thức đọc sáng tạo nuôi dưỡng thói quen đọc, năng lực đọc hiểu gắn với đời sống thực của trẻ sẽ được diễn ra tại thư viện. Trong các hoạt động này, trẻ được trải nghiệm xanh và số, hiểu biết về mục tiêu phát triển bền vững, khởi tạo hành trình nghề nghiệp có trách nhiệm.

“Thư viện Sách Sống là hệ sinh thái học tập gắn với năng lực tự học, giáo dục cá nhân hóa và kết nối cộng đồng. Đây là bước chuyển quan trọng giúp học sinh hình thành thói quen học tập suốt đời - một năng lực cốt lõi trong chương trình giáo dục phổ thông mới”, bà Phí Thị Mai Chi chia sẻ thêm.

Nhấn mạnh về vai trò kiến tạo trải nghiệm đọc mới mẻ cho trẻ, tầm quan trọng của các hoạt động trước và sau khi đọc, ông Vũ Trọng Đại phân tích từ góc nhìn của công ty sách, “Nhà xuất bản không chỉ làm sách mà còn thiết kế trải nghiệm đọc. Khi học sinh được gặp tác giả, sách trở thành chất liệu sống. Tôi tin rằng thư viện cũng sẽ thực sự sống động nếu gắn liền với đời sống sáng tạo của người học”.

Thư viện Sách Sống sẽ có sự đồng hành của các trường học, các nhà xuất bản, nhiều tổ chức văn hóa và tổ chức phi chính phủ.

Biến “tri thức tĩnh” thành “tri thức động” sẽ giúp các em gắn bó với sách

Đồng tình với quan điểm từ các chuyên gia, đại diện nhà xuất bản, thầy giáo Sơn giảng dạy khóa học “Lăng kính tuổi teen” tại Cung Thiếu nhi cho rằng cần biến “tri thức tĩnh” trong sách thành “tri thức động” để hấp dẫn trẻ vì tính động là đặc trưng của thế kỷ này. Tri thức động là tri thức thấy ở mọi nơi, mọi hoạt động.

Chị Vũ Thị Thanh Tâm, sáng lập dự án “Ô cửa sách”, chủ trì nhóm đọc và làm sách sáng tạo cho học sinh tiểu học tại thư viện, cũng chia sẻ hoạt động nhận phản hồi tốt từ trẻ tham gia. Trẻ được nghe truyện, được thảo luận nhẹ nhàng về chủ đề giới trong gia đình, sau đó trẻ được hướng dẫn tự sáng tác cuốn sách accordion cho chính mình.

“Trẻ con ngày nay xem sách là điều gì đó hơi xa lạ thì với hoạt động này, các con thấy rằng một bạn nhỏ chín tuổi cũng có thể sáng tác một cuốn sách. Các con sẽ thấy sách gần gũi, sách không có gì xa lạ.

Để con sáng tác được thì trước đó các con phải có trí thức, việc đọc tự nó sẽ trở thành nhu cầu. Tôi đọc vì tôi có nhu cầu kiến thức để tôi viết ra, tôi xem sách tranh vì tôi có nhu cầu tìm hiểu để tôi vẽ được. Nó sẽ tạo động lực tự thân cho các con tự đọc”, chị Thanh Tâm cho biết thêm.

Để thư viện không còn là “xác sống”

Chia sẻ đầu buổi tọa đàm, ông Vũ Trọng Đại nhận định, “Việt Nam có số lượng thư viện số một trong khu vực nhưng hầu như giống như “xác sống”. Thiết bị sách vở không thiếu, thậm chí có những thư viện đầu tư hàng tỷ đồng, nhưng không có bạn đọc. Đấy là lý do chúng ta phải gọi thư viện là Thư viện Sách Sống”.

Từ trái qua: Bà Phí Thị Mai Chi, bà Tống Liên Anh, ông Vũ Trọng Đại, bạn Trần Minh Anh tại buổi tọa đàm. Ảnh: Thúy Hạnh.

Ông cho rằng sách cần gắn liền với đời sống của người đọc, không chỉ đọc là xong mà cần đi sâu vào quá trình “học tập suốt đời” - từ đọc tới học, học để biết, để làm, để chung sống và tìm ra chính mình.

Buổi tọa đàm và các hoạt động đọc sáng tạo mở ra nhiều thay đổi trong tư duy thiết kế chương trình đọc sách, trong góc độ truyền thông để trẻ hứng thú tham gia các chương trình này.

“Người lớn tạo ra một cái môi trường, tạo ra một con đường thôi, nhưng con đường đấy nó sẽ được đi như thế nào rồi nó kết ra hoa thơm cỏ lạ ra sao chính nhờ sự sáng tạo của các em học sinh. Các em phát huy được cái tinh thần sáng tạo, thì các em sẽ làm chủ cuộc sống của mình”, ông Đại nhắn nhủ tới các em học sinh về hành trình đọc và sáng tạo.

Thúy Hạnh