Thủ tướng Nhật Bản Ishiba coi trọng quan hệ với Trung Quốc và ASEAN ra sao?

Họp cấp cao Nhật Bản - Trung Quốc

Chiều tối qua (10/10), tân Thủ tướng Nhật Bản Ishiba Shigeru và người đồng cấp Trung Quốc Lý Cường đã tổ chức hội nghị thượng đỉnh lần đầu tiên bên lề các hội nghị của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) tại Lào. Tại hội nghị, hai bên đã nhất trí sẽ tiếp tục tăng cường liên lạc ở mọi cấp độ nhằm xây dựng “mối quan hệ cùng có lợi”.

Thủ tướng Nhật Bản và Trung Quốc bắt tay sau cuộc gặp song phương. Ảnh: NHK.

Tân Thủ tướng Nhật Bản Ishiba và người đồng cấp Trung Quốc Lý Cường đã có cuộc gặp kéo dài khoảng 30 phút bên lề Hội nghị Cấp cao ASEAN tại Lào. Đây cũng là cuộc gặp đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo kể từ khi ông Ishiba nhậm chức hôm 1/10 vừa qua.

Phát biểu tại cuộc gặp, Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba nhấn mạnh: Nhật Bản và Trung Quốc chia sẻ định hướng chung là thúc đẩy toàn diện “mối quan hệ cùng có lợi” và xây dựng “mối quan hệ mang tính chiến lược và ổn định”; hai nước có nhiều tiềm năng để hợp tác cùng nhau cũng như đối phó với những thách thức và mối quan tâm chung, Nhật Bản mong muốn hai nước tiếp tục tăng cường hợp tác cùng nhau để người dân hai nước có thể gặt hái những thành quả của việc phát triển quan hệ thông qua nỗ lực của hai chính phủ; đồng thời kêu gọi Trung Quốc sớm nối lại việc nhập khẩu các sản phẩm thủy sản của Nhật Bản.

Bên cạnh đó, nhà lãnh đạo Nhật Bản cũng bày tỏ sự quan ngại sâu sắc về tình hình ở Biển Hoa Đông, bao gồm việc Trung Quốc thiết lập các phao trong vùng biển tranh chấp cũng như các hoạt động quân sự gia tăng của quân đội Trung Quốc tại các khu vực xung quanh Nhật Bản. Phía Nhật Bản cũng đề nghị Trung Quốc đảm bảo sự an toàn cho các công dân Nhật Bản và đảm bảo an ninh cho các trường Nhật Bản tại Trung Quốc, nhất là sau sự kiện một cậu bé người Nhật bị sát hại tại Trung Quốc hồi tháng 9 vừa qua.

Về phần mình, nhà lãnh đạo Trung Quốc cũng nhấn mạnh “quan hệ Trung Quốc - Nhật Bản hiện đang ở giai đoạn cải thiện và phát triển quan trọng”; bày tỏ mong muốn “hai bên hợp tác để xây dựng mối quan hệ mang tính xây dựng và ổn định trong kỷ nguyên mới, dựa trên niềm tin chính trị”, đồng thời cam kết tăng cường thúc đẩy hơn nữa đối thoại với phía Nhật Bản.

Cũng trong cuộc gặp, hai bên đã nhất trí tiếp tục tăng cường liên lạc ở mọi cấp độ nhằm xây dựng “mối quan hệ cùng có lợi”, bao gồm cả cấp thượng đỉnh; đề xuất thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực như môi trường, bảo tồn năng lượng, y tế và chăm sóc điều dưỡng; đồng thời nhất trí mở rộng hợp tác giữa hai nước thông qua các biện pháp như đối thoại kinh tế cấp cao song phương.

Quan hệ Nhật Bản - Trung Quốc thời gian gần đây có sự cải thiện đáng kể khi lãnh đạo hai nước thường xuyên tổ chức các cuộc gặp thượng đỉnh. Hồi tháng 4 vừa qua, lần đầu tiên sau 5 năm, chính phủ Nhật Bản đã mô tả mối quan hệ với Trung Quốc là “mối quan hệ chiến lược đôi bên cùng có lợi”. Điều này phản ánh lập trường của lãnh đạo hai nước thúc đẩy hơn nữa quan hệ chiến lược đôi bên cùng có lợi, xây dựng quan hệ song phương ổn định và mang tính xây dựng.

Đồng thời coi trọng quan hệ với ASEAN

Giới truyền thông và quan sát chính trị Nhật Bản có chung nhận định là Thủ tướng Ishiba Shigeru và chính phủ của ông rất coi trọng việc tăng cường quan hệ thân thiết, tin cậy với ASEAN không chỉ trên bình diện quốc gia mà cả về mặt cá nhân. Họ cho biết, “Thủ tướng Ishiba muốn xây dựng quan hệ thân hữu với các nhà lãnh đạo ASEAN”.

Các nhà lãnh đạo ASEAN và các nước đối tác tại Hội nghị thượng đỉnh ASEAN. Ảnh: Phủ Thủ tướng Nhật Bản.

Khi đăng tải thông tin về hoạt động và phát ngôn của Thủ tướng Ishiba Shigeru trong quá trình tham dự Hội nghị thượng đỉnh Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đang diễn ra tại Lào, tất cả các cơ quan báo chí uy tín nhất của Nhật Bản như NHK, Yomiuri Shinbun, Asahi Shinbun, Nikkei... đều có chung nhận định: “Thủ tướng Ishiba rất coi trọng quan hệ hợp tác đa phương diện và tình hữu nghị truyền thống với các nước ASEAN”.

Theo phân tích của các báo, việc Thủ tướng Ishiba chọn Hội nghị thượng đỉnh ASEAN làm điểm đến trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên kể từ khi mới nhậm chức cho thấy ông Ishiba dành một sự trọng thị rõ ràng cho ASEAN.

Đặc biệt, trong bối cảnh hiện nay, khi Hạ viện Nhật Bản vừa giải tán, tất cả các chính đảng, bao gồm cả đảng cầm quyền Tự do Dân chủ (LDP), vừa bước vào chặng nước rút của chiến dịch vận động tranh cử, ông Ishiba, mặc dù mang trọng trách vừa là thủ tướng vừa là chủ tịch LDP, đã gác lại các vấn đề nội chính, tập trung vào ngoại giao với đối tác đầu tiên là ASEAN. Động thái này cùng với những phát ngôn của ông Ishiba tại diễn đàn ASEAN càng làm rõ thêm quan điểm, đường lối ngoại giao của Thủ tướng Ishiba và chính phủ mới. Truyền thông Nhật Bản còn nhận định, Thủ tướng Ishiba mong muốn xây dựng mối quan hệ thân thiết với lãnh đạo các nước ASEAN cả về mặt cá nhân. Các nhà phân tích chính trị cũng bày tỏ sự đồng tình với nhận định của giới báo chí.

Ông Funamoto Asahide – nhà nghiên cứu chính trị học Nhật Bản nêu ý kiến: “Tại châu Á hiện nay, giao lưu kinh tế, văn hóa, nhân dân giữa các nước đang phát triển rõ rệt. Bên cạnh đó, do sự cạnh tranh của các nước lớn, vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ và rủi ro lớn về xung đột và bất ổn. Trong bối cảnh đó, ASEAN nổi lên với vai trò trung tâm, nòng cốt trong nhiều vấn đề. Vì vậy, việc Nhật Bản tăng cường quan hệ với ASEAN là điều đương nhiên. Theo tôi, tới đây, Thủ tướng Ishiba sẽ tạo lập mối quan hệ thân hữu với các nhà lãnh đạo của các nước ASEAN. Bởi xét cho cùng, mối quan hệ giữa các nước cũng là mối quan hệ giữa con người với con người”.

Giới truyền thông và quan sát chính trị Nhật Bản cũng nhận định, tới đây mối quan hệ Nhật Bản – ASEAN sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ về mọi mặt, đồng thời Nhật Bản sẽ thông qua ASEAN và cùng ASEAN triển khai nhiều hoạt động nhằm phát triển kinh tế, duy trì an ninh... theo hướng “đôi bên cùng có lợi”.

Tuấn Nhật, Ngọc Huân/VOV-Tokyo