Thứ trưởng Cao Anh Tuấn: Tăng thuế rượu, bia, thuốc lá không nhằm tăng thu ngân sách

Ngày 26/3, các vị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách cho ý kiến về Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi (Dự thảo).

Đồng tình với nhiều nội dung đã được tiếp thu, chỉnh lý tại Dự thảo, trong đó có tăng thuế với rượu, bia, thuốc lá, song một số ý kiến còn băn khoăn về phương án điều chỉnh tại Dự thảo.

Tại Dự thảo mới nhất, Thường trực Ủy ban thẩm tra (Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội) thống nhất với Cơ quan soạn thảo theo phương án 2.

Đó là, thuế suất của rượu từ 20 độ trở lên từ năm 2026 là 80%, mỗi năm tăng 5% đến năm 2030 là 100%. Rượu dưới 20 độ từ năm 2026 là 50%, mỗi năm tăng 5% đến năm 2030 là 70%. Thuế suất của bia từ năm 2026 là 80%, mỗi năm tăng 5% đến năm 2030 là 100%.

Có ý kiến đại biểu cho rằng, phương án này vẫn chưa đảm bảo mục tiêu điều chỉnh hành vi tiêu dùng.

Báo cáo giải trình, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn khẳng định, việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với rượu, bia, thuốc lá không phải nhằm mục tiêu là tăng thu ngân sách, mà nhằm điều chỉnh hành vi tiêu dùng.

Đồng thời, cũng là để thực hiện Luật Phòng chống tác hại thuốc lá và Luật Phòng chống tác hại rượu bia. Điều này tương tự việc chúng ta thực hiện nghiêm quy định cấm uống rượu bia khi lái xe, dù ảnh hưởng sản lượng tiêu thụ, nhưng sức khỏe con người cần đặt lên trên hết, ông Tuấn nhấn mạnh.

Hồi âm ý kiến đại biểu đề nghị đánh thuế theo nồng độ cồn với bia, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn thông tin, cách đây 20 năm đã quy định thuế suất theo nồng độ cồn nhưng khi cam kết Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) thì đã phải điều chỉnh lại nội dung này.

Với mặt hàng thuốc lá, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn cho biết, Chính phủ đang đề xuất đánh thuế tiêu thụ đặc biệt theo hình thức hỗn hợp, gồm cả mức tuyệt đối và tỷ lệ tương đối. Lý do là bởi đánh thuế theo tỷ lệ tương đối thì các loại thuốc lá giá rẻ có mức điều chỉnh không lớn, nên không đảm bảo việc điều chỉnh hành vi tiêu dùng. Còn đối với thuốc lá ngoại, giá cao, việc đánh thuế theo tỷ lệ tương đối là phù hợp. Hai phương án về mức thuế hỗn hợp sẽ được Chính phủ trình để xin ý kiến đại biểu Quốc hội.

Đáng chú ý, liên quan đến áp thuế 10% với nước giải khát theo Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) có hàm lượng đường trên 5g/100ml, mặt hàng lần đầu tiên được đưa vào danh mục chịu thuế, ông Cao Anh Tuấn cho hay Chính phủ cũng đề xuất rất nhiều lần khi sửa Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt nhưng không lần nào được thông qua.

“Nhưng đợt này thì chúng tôi thấy rằng cơ bản là đồng thuận, chỉ có một vài ý kiến khác”, ông Tuấn khái quát và nói thêm là Bộ Y tế cũng như các hiệp hội bảo vệ sức khỏe có ý kiến ủng hộ nội dung này.

Về mặt kỹ thuật, Ban soạn thảo sẽ cùng với Ủy ban Kinh tế và Tài chính rà soát để thực hiện, đảm bảo ở mức rất vừa phải để chúng ta điều chỉnh thói quen tiêu dùng, ông Tuấn hồi âm sự quan tâm của đại biểu.

Liên quan đến vấn đề này, trước đó, tại phiên họp thứ 43 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn cho biết, Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) và Bộ Y tế kiến nghị cần áp dụng thuế suất 30 - 40% ngay khi luật có hiệu lực để góp phần nâng cao hiệu quả điều tiết tiêu dùng, bảo vệ sức khỏe cộng đồng

Theo Thứ trưởng, đây là mặt hàng mới được đề xuất bổ sung vào đối tượng chịu thuế. Khi bổ sung, Chính phủ đã cân đối các luồng ý kiến và quy định thuế suất 10%, ở mức thấp so với kiến nghị để khuyến khích doanh nghiệp sản xuất nước giải khát có hàm lượng đường thấp, cũng như nâng cao nhận thức của người tiêu dùng và điều chỉnh hành vi tiêu dùng sang sản phẩm có lợi hơn cho sức khỏe.

Về quy định với xe pick up cabin kép, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn làm rõ đây là loại xe tương tự xe con. Và trong quy định về giao thông thì loại xe này được đối xử như với xe con, với mức lệ phí trước bạ tương đương. Có ý kiến đại biểu Quốc hội cho rằng nếu điều chỉnh thuế ngay lên mức 60% là đột ngột. Với ý kiến này, các cơ quan đang thảo luận về lộ trình áp dụng.

Theo đó, nếu được Ủy ban Thường vụ Quốc hội chấp thuận, phương án đưa ra là tăng dần thuế trong 3 năm, bằng 50% - 55% - 60% thuế suất của xe xăng, tương ứng từng loại. Cụ thể, loại từ 1.500cc trở xuống, xe pick up đang là 15%, xe xăng là 35%, thì năm đầu tiên thực hiện là 17,5%, năm thứ 2 là 19,25% và năm thứ 3 là 21%.

Liên quan đến đối tượng chịu thuế, nhiều ý kiến còn băn khoăn về mặt hàng điều hòa nhiệt độ. Theo Thứ trưởng, đúng như ý kiến đại biểu, mặt hàng máy điều hòa nhiệt độ hiện nay không còn là mặt hàng xa xỉ như trước. Tuy nhiên, việc chịu thuế là để điều tiết hành vi tiêu dùng. Tiếp thu ý kiến đại biểu, các cơ quan đang rà soát để có phương án tiếp thu đối với loại máy điều hòa thông dụng có công suất từ trên 18.000 BTU đến dưới 90.000 BTU.

Đối với mặt hàng xăng, một số ý kiến đề nghị đưa ra khỏi đối tượng chịu thuế, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn nêu rõ, Việt Nam đã áp thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng này 30 năm. Kinh nghiệm quốc tế cũng cho thấy rất nhiều nước thu thuế tiêu thụ đặc biệt với xăng, bên cạnh thuế bảo vệ môi trường.

Hơn nữa, để khuyến khích sử dụng xăng sinh học, các loại xăng sinh học E5, E10 đang được áp mức thuế là 8% và 7%, thấp hơn với xăng thông thường 10%. Nếu bỏ việc áp thuế thì sẽ không còn tính chất khuyến khích với xăng sinh học, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn thông tin.

Nguyễn Lê