Thử thách đầu đời với sinh viên báo chí

Nhà báo Ngọc Đinh (Đinh Bích Ngọc) chia sẻ với sinh viên Khoa Truyền thông Quốc tế, Học viện Ngoại giao về nghề báo. Ảnh: NVCC

Lắng nghe người trẻ nói

Trước thông tin tinh giản và sáp nhập các cơ quan báo chí, Bùi Thị Lan Anh - sinh viên năm ba ngành Báo chí, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, vẫn tỏ ra lạc quan, nỗ lực để theo đuổi ước mơ từ bé.

Lan Anh chia sẻ: “Nghề báo hay bất kỳ nghề nghiệp nào cũng cần người làm việc có tâm, biết đổi mới để đáp ứng yêu cầu công việc. Để có cơ hội việc làm đúng với đam mê, trong những năm đại học, em đã xin cộng tác, học việc ở nhiều tòa soạn báo để lấy kinh nghiệm. Em đã chuẩn bị cho mình tâm thế thay đổi, sẵn sàng học hỏi, không ngại bắt đầu từ những việc nhỏ nhất để rèn tâm trí vững vàng, làm nghề bằng cái tâm và sự nghiêm túc”.

Tương tự, Phạm Huỳnh Hương Giang - sinh viên năm nhất, ngành Truyền thông quốc tế, Học viện Ngoại giao, chia sẻ: Sáp nhập, tinh giản trong lĩnh vực báo chí sẽ là thử thách và cơ hội cho những sinh viên thực sự có đam mê, bản lĩnh khát vọng gắn bó với nghề. Theo đó, người học phải chủ động hơn trong quá trình học thay vì ngồi chờ năm cuối mới bắt đầu đi thực tập hay học việc.

“Kỳ nghỉ hè này, em không về quê, thay vào đó xin đi thực tập tại tòa soạn để quan sát, học hỏi anh chị đi trước về cách làm việc; tác nghiệp và hiểu được quy trình sản xuất một bài báo.

Qua mỗi sản phẩm báo chí là một lần em được rèn luyện tư duy, trau dồi kỹ năng và học cách lắng nghe để tiến bộ”, Giang chia sẻ và cho biết luôn trân trọng mọi ý kiến đóng góp, dù nhỏ nhất từ những người đi trước; sẵn lòng đảm nhận đa dạng các công việc khác nhau. Em hiểu rằng đó là cách tốt nhất để bản thân có thể hiểu rõ hơn về cách thức hoạt động của một cơ quan báo chí và cách nhà báo vững chuyên môn tác nghiệp.

Hơn 20 năm gắn bó với nghề báo, nhà báo Đinh Bích Ngọc - Biên tập viên Ban Thư ký - Biên tập, Báo Nhân dân, chia sẻ: “Tôi viết báo từ năm thứ hai đại học, chính thức làm nghề từ năm 2002 khi Internet chưa phát triển như bây giờ. Hành trang bước vào nghề là niềm tin nghề báo giúp mình có thể chạm vào sự thật, lan tỏa những điều tử tế”.

Theo chị Bích Ngọc, để gắn bó với nghề báo không dễ dàng đặc biệt với sinh viên báo chí hôm nay đang đứng trước nhiều ngã rẽ. Báo chí đang chuyển mình mạnh mẽ: Sáp nhập tòa soạn, tinh giản biên chế, nền tảng số lên ngôi, trí tuệ nhân tạo phát triển, yêu cầu kỹ năng ngày một cao hơn.

“Trong bối cảnh ấy, không ít người hoài nghi về tương lai của nghề. Nhưng tôi tin nếu bạn vẫn thấy tim mình đập nhanh khi bắt gặp một câu chuyện cảm động, nếu bạn còn muốn đứng về phía sự thật thì báo chí vẫn là nghề đáng giá”, chị Bích Ngọc trải lòng.

TS Trần Bá Dung (thứ hai từ trái sang) - nguyên Trưởng ban Nghiệp vụ, Hội Nhà báo Việt Nam, Trưởng khoa Quan hệ Công chúng và Thiết kế, Trường ĐH Hòa Bình trao đổi với phụ huynh và sinh viên. Ảnh: NVCC

Không chùn bước

Theo nhà báo Đinh Bích Ngọc, đừng nghĩ làm báo phải lên hình hay viết bài hot mỗi ngày. Làm báo trước hết là học cách quan sát cuộc sống bằng ánh mắt chân thành và trái tim không lạnh. Sau đó, bạn cần luyện cho mình tư duy sắc bén, bản lĩnh nghề nghiệp và khả năng làm việc trong áp lực.

Sinh viên báo chí hôm nay không dễ hơn thế hệ trước nhưng các bạn có nhiều công cụ hơn để học hỏi, thực hành, tạo dấu ấn riêng. Vì vậy, bạn hãy tận dụng từng cơ hội để viết, cộng tác, va chạm. Quan trọng hơn cả, hãy xây cho mình một nội lực vững vàng - đó là lòng tin vào nghề, đạo đức, tinh thần làm việc chăm chỉ và khiêm nhường.

Bày tỏ quan điểm, chị Bích Ngọc cũng cho rằng: “Thế hệ nào cũng cần những người dấn thân. Tôi tin, báo chí chưa bao giờ hết cần những người viết có tâm và tầm. Nếu còn yêu nghề, đừng để thực tại làm bạn chùn bước, chỉ những người còn đủ niềm tin mới có thể viết ra những điều lay động người khác”.

Xã hội dù thay đổi đến đâu, vẫn cần những người làm báo chân chính, người kể chuyện bằng sự thấu hiểu và trách nhiệm. Làm báo hôm nay không chỉ là viết hay, mà còn phải biết học liên ngành, làm việc nhóm, hiểu công nghệ và giữ đạo đức nghề nghiệp. Sinh viên ngành báo chí, truyền thông hãy mạnh dạn trải nghiệm, cộng tác, rèn luyện bản lĩnh nghề ngay từ trên ghế giảng đường. Hãy luyện cho mình tư duy độc lập, kỹ năng xử lý thông tin, khả năng phản biện và nhất là lòng kiên nhẫn.

Đồng quan điểm đó, TS Trần Bá Dung - nguyên Trưởng ban Nghiệp vụ, Hội Nhà báo Việt Nam, Trưởng khoa Quan hệ Công chúng và Thiết kế, Trường Đại học Hòa Bình, chia sẻ: “Đối với sinh viên, những nhà báo tương lai khi còn ngồi trên ghế nhà trường không chỉ cần nắm vững kiến thức, cần trang bị cho bản thân kỹ năng thích nghi với môi trường truyền thông hiện đại, truyền thông số đang thay đổi sâu sắc và nhanh chóng. Bên cạnh đó, các em đang phải đối mặt với thách thức từ trí tuệ nhân tạo (AI). Thay vì lo sợ, sinh viên hãy tận dụng AI để hỗ trợ trong quá trình tác nghiệp”.

TS Trần Bá Dung lưu ý thêm, sinh viên cần trang bị nền tảng kiến thức vững chắc về báo chí, năng lực đánh giá, xác minh, kiểm soát thông tin; nêu cao tính trung thực, đạo đức nghề nghiệp và có trách nhiệm xã hội.

Các em cần thành thạo công nghệ số như: Sử dụng các công cụ dựng video, podcast, đồ họa thông tin (infographic), phân tích dữ liệu báo chí (data journalism) và kỹ năng truyền thông đa phương tiện, tương tác đa nền tảng. Nâng cao khả năng khai thác và xử lý dữ liệu, biết làm báo chí dữ liệu (data journalism); biết thu thập, xử lý và trình bày dữ liệu để hỗ trợ điều tra hoặc phân tích chuyên sâu.

“Đặc biệt, các em cần có kỹ năng mềm, kết nối xã hội, thành thạo kỹ năng phỏng vấn, giao tiếp, hợp tác nhóm; chịu được áp lực cao, học kiến thức liên ngành và chuyên sâu hóa kiến thức báo chí để đáp ứng được yêu cầu”, TS Trần Bá Dung nhấn mạnh.

Liêm Anh